Сан есімнің түрлері:

Жұрнақтары:

Жұрнақтары:

Жұрнақтары:

224-тапсырма. Қазақтың тұңғыш саяси «Алаш» партиясын ұйымдастырушы, Алашорда үкіметінің төрағасы Әлихан Бөкейхановтың өмірінен мәлімет алып, мәтінді мазмұндаңыздар.

«Алаш» партиясын ұйымдастырушы, Қазақ автономиялы Республикасының тұңғыш төрағасы – Әлихан Бөкейханов (1870-1937)

Біз ұлттық автономия Ешкімнің Әлиханға бар ма сөзі,

құру үшін халықты Демейді қандай қазақ оны оң көзі.

«Алаш» туының асты Семей тұрсын, жеті облыс бар қазақтан

жинаймыз. Толассыз жеке дара тұр ғой өзі.

(Ә.Бөкейханов) (С. Торайғыров)

Әлихан Бөкейханов – көрнекті қоғам және мемлекет қайраткері, ғұлама ғалым, ұлт-азаттық қозғалысының теориялық негізін салушы, әрі көсемі, қазақтың тұңғыш саяси партиясын ұйымдастырушы және Алашорда үкіметінің төрағасы.Туған жері – бұрынғы Семей облысындағы Қарқаралы уезінің Тоқырауын болысы, қазіргі Қарағанды облысының Ақторғай ауданы.

XX ғасырдың басында Әлихан Семей түрмесіне қамалып, кейін Самар қаласына жер аударылады. 1916 жылы жер аудару мерзімі бітіп, Самардан Орынборға келеді.

Ол Ақпан төңкерісінен үлкен үміт күтеді, бірақ ол үміті ақталмайды. Уақытша үкімет, оның ішінде өзі мүше болып жүрген кадет партиясының көсемдері қазаққа автономия беруге қарсы болады. Әлихан бұл партиямен бір келісімге келе алмай, одан шығып, Томск қаласында Сібір автономистерінің құрылтайына қатысады. Осыдан болашақ Сібір республикасының құрамында Қазақ автономиясы құрылмақ болады. Құрылтайдан келісімен Әлихан қазақ тарихындағы тұңғыш саяси ұйым – Алаш партиясын ұйымдастыруға кіріседі. Артынша, 1917 жылдың желтоқсанында бүкіл қазақтардың құрылтайында Қазақ автономиясы жарияланып, Ә. Бөкейханов оның тұңғыш төрағасы болып сайланады. Бірақ көп ұзамай, Қазақ автономиясының жұмысы тоқтатылып, басшыларын қуғынға салады.

Әлихан Мәскеуге жер аударылады. Онда он жыл үй қамауында отырған ол 1937 жылдың тамызында қайта тұтқындалып, бір айдан кейін жалған жаламен өлім жазасына кесіледі.

Бүкіл мағыналы өмірін халқының азаттық алып, еркін ел болуына арнаған аяулы азаматтың соңғы демі біткенше, сол мақсаты жолында жасаған қызметі сан қилы. Ол – Ресей жергілікті және қалалық қоғам қайраткерлері съезінің делегаты, Ресейдің I Мемлекеттік Думасының және мұсылман халықтары съезінің депутаты, IV Мемлекеттік Думаның мұсылмандар фракциясының Бюро мүшесі, ғұлама ғалым, ормантанушы, экономист, мал шаруашылығын зерттеуді жолға қоюшы, тарихшы, этнограф, әдебиеттанушы, аудармашы, әрі публицист ретінде қазақ халқының саяси-әлеуметтік тарихында өшпестей із қалдырған тұлға.

225-тапсырма. С. Торайғыровтың «Алаш ұраны» атты өлеңін мұқият оқып, мағынасын түсініп, мазмұнын айтыңыздар.

С. Торайғыров «Алаш ұраны» атты өлеңін жазып, патшаның тақтан құлауына, елінің дербес автономия алуына тілектестік білдіріп, үн қосады.

« А л а ш ұ р а н ы »

Алаш туы астында, Қолымызды байлаған,

Біз – Алаштың баласы. Ерімізді айдаған,

Күніміз туып көгерді, Елімізді лайлаған,

Сарыарқаның даласы. Жерімізді шимайлаған,

Құрт ауырудай жайлаған Өшті залым қарасы, -

Құртпаққа бізді ойлаған,

деп, Алаш ісіне адалдығын білдіріп, оны қолдауды уағыздап, елді бірлікке, ел тұтастығы үшін күреске шақырады.

7-апта. 19-тәжірибелік сабақ

Грамматика: Есептік, бөлшектік, болжалдық сан есімдері.

226-тапсырма. Ұлы Жібек жолының бойында орналасқан ежелгі, көне қала –Түркістан жайлы тарихи деректермен танысып, мазмұндаңыздар.

Қазақстанның тарихи қалалары

* * * * *