4. Экономикалық бөлімі

4.1 Жобаның сипаттамасы және қажеттілігін негіздеу

Қазіргі кезде ақпарат ғасырында адамдар өзіне тән мәліметтерді алу үшін бұрынғыдай кезекке тұрып күткісі келмейді. Өзіне қалаған ақпаратты жедел мобильді түрде алуды қажет етеді. Осыған орай көптеген кәсіпорындарда ақпаратты өңдеуге және шығаруға арналған ақпараттық жүйелер көбірек қолданылуда. Соның ішінде автоматтандырылған басқару жүйелері де орны зор.

Менің дипломдық жұмысымның басты мақсаты емханадағы тіркеу бөліміндегі қызмет көрсету жағын автоматтандыру болып табылады. Қазіргі кезде емханаға барғанда ең алдымен тіркеу бөліміне келгенде әр адам өзінің медициналық картасын алуға мәжбүр. Бірақ көптеген адамдар кезекке тұрып алтын уақыттарын өткізбей-ақ жедел түрде медициналық картасын алуға көмектеседі.

Осы бөлімде жобаны іске асыруға кететін экономикалық құрауыштар: уақытты көрсететін, еңбекақы және қаржылық шығындар қарастырылады.

4.2 Жобада қолданылған еңбек ресурстары

Жобаны құрастыру қатысқандар:

1. Жоба жетекшісі – тапсырманы қою және оның орындалуын қадағалау;

2. Инженер-құрастырушы – бағдарлама интерфейсі мен құрылымын құрастыру;

3. Экономикалық бөлім бойынша кеңес беруші;

4. ЕҚжТҚ бөлімі бойынша кеңес беруші.

Кесте - 4.1 Жобаны құрастыруға қатысқан тұлғалар

Орындаушы	Адам саны	Айлық жалақы мөлшері
Жоба жетекшісі	1	120 000
Экономикалық бөлім бойынша кеңес беруші	1	80 000
ЕҚжТҚ бөлімі бойынша кеңес беруші	1	80 000
Инженер-құрастырушы	1	100 000
Барлығы	4	380 000

4.3 Құрастыру мен жобалауға кететін шығынды есептеу

Көп функцианалды бағдарламалық өнімді құрастыру зерделік және техникалық қаржылық шығындарды қажет ететін күрделі, әрі көп еңбекті қажет ететін процесс. Осы бағдарламалық өнімді құрастыруға кететін шығындар келесі формуламен анықталады:

(4.1)

мұндағы, ФОТ – еңбекақы төлеу қоры;

С_н – әлеуметтік салық;

А – амортизациялық шығындар;

Э – электр энергия шығындары;

С_пр – басқа шығындар;

Н – үстеме шығындар;

Қажетті еңбекақы төлеу қоры ФОТ келесі формуламен есептеледі:

(4.2)

мұндағы, З_осн. – негігізгі еңбекақы төлемі;

З_доп. –қосымша еңбекақы төлемі.[15]

Қосымша еңбекақы төлемі негізгі еңбекақы төлемінің 10% құрайды және материалдық және әлеуметтік көмек көрсетуге бағытталған:

(4.3)

Жұмысқа қатысқан ұйым әріптестерінің еңбегі «Ұйымның еңбекақы төлеу қосымшасы» сәйкес беріледі. Бағдарлама құрушының еңбекақысы келісім бойынша 100 000 теңгені құрайды.

Жобаға қатысқан жұмысшылардың саны мен еңбекақы көлемі 4.1 кестеде көрсетілген.

Жобаға қатысқан жұмысшылар әртүрлі уақыт аралығында жұмыс жасағандықтарынан, сағаттық және күнделікті еңбекақы төлеу мөлшерін есептеу қажет.

Әр жұмысшының сағаттық еңбекақысы келесі формуламен анықталады:

(4.4)

мұндағы, айлық еңбекақы көлемі;

айлық жұмыс күнінің саны (21 жұмыс күні, 5 күндік апталық жұмыс тәртібімен);

жұмыс сағаты (8 сағаттық жұмыс күні).[16]

Әр жұмысшының бір сағаттық еңбекақысы:

1. Жоба жетекшісі үшін:

тенге/сағ

2. ЕҚжТҚ бөлімі бойынша кеңес беруші үшін:

тенге/сағ

3. Экономикалық бөлім бойынша кеңес беруші үшін:

тенге/сағ

4. Инженер-құрастырушы үшін:

тенге/сағ

Әр жұмыс түрінің күнделікті циклдік ұзақтығын келесі формула бойынша анықтаймыз:

(4.5)

мұндағы, Т – бөлімнің еңбектік көлемі, қалыпты сағат;

q_n – бөлім бойынша атқарушылар саны;

z – жұмыс күнінің ұзақтығы, z = 8 сағат;

K – қалыпты орындау уақытының коэффициенті, K = 1,1;

_{Алынған tn} саның үлкен бөлігіне бүтін санға дейін дөңгелектейміз.[23]

1. Жоба жетекшісі, алдын ала жүргiзiлетiн талдау: күн

2. Жоба жетекшісі, бастапқы материалдарды беру: күн

3. Инженер-құрастырушы, жобалау: күн

4. Инженер-құрастырушы, дизайн: күн

5. Инженер-құрастырушы, бағдарламалық қамтамасыз ету: күн

6. Инженер-құрастырушы, беттеу: күн

7. Инженер-құрастырушы, бағдарламалау: күн

8. Инженер-құрастырушы, компоненттерді орналастыруы: күн

9. Инженер-құрастырушы, ақпараттық толтырылу: күн

10. Инженер-құрастырушы, талқылау және тестеу: күн

11. Инженер-құрастырушы, санақтың жүйесiнiң қондырғысы: күн

12. Экономикалық бөлім бойынша кеңес беруші, «Экономика» бөлімін дайындау: күн

13. ЕҚжТҚ бөлімі бойынша кеңес беруші, «ЕҚжТҚ» бөлімін дайындау: күн

14. Жоба жетекшісі, Есеп беруді өңдеу: күн

15. Жоба жетекшісі, Есеп беруді тексеру мен тапсыру: күн

Бағдарламалық өнімді әзірлеу барысында техникалық тапсырма қолданылады. Соған сәйкес жұмыстың орындалуы атқарылу уақыты бойынша кезектелген пункт бойынша жүріп отырады. Өнімнің орындалу графигі кесте 4.2-де көрсетілген.

Кесте - 4.2 Жұмыс кезеңі мен құрамына қарай жалақы қосындысы

№	Жұмыс кезеңі мен құрамы	Орындаушы	Еңбексыйым- дылығы		Кезең ұзақтығы, күн	Бір сағаттық жалақы, теңге	Жалақы қосындысы
			Сағат	Жалпы еңбексйымдылықтан %
1	2	3	4	5	6	7	8
1	Алдын ала жүргiзiлетiн талдау	Жоба жетекшісі	24	10.7	3	714	17136
2	Бастапқы материалдарды беру	Жоба жетекшісі	24	10.7	3	714	17136
3	Жобалау	Инженер-құрастырушы	40	17.8	5	1190	47600
4	Дизайн	Инженер-құрастырушы	24	10.7	3	1190	28560
5	Бағдарламалық қамтамасыз ету	Инженер-құрастырушы	16	7	2	1190	19040
6	Беттеу	Инженер-құрастырушы	8	3.6	1	1190	9520
7	Бағдарламалау	Инженер-құрастырушы	8	3.6	1	1190	9520
8	Компоненттерді орналастыруы	Инженер-құрастырушы	8	3.6	1	1190	9520
9	Ақпараттық толтырылу	Инженер-құрастырушы	24	10.7	3	1190	28560
10	Талқылау және тестеу	Инженер-құрастырушы	8	3.6	1	1190	9520
11	Санақтың жүйесiнiң қондырғысы	Инженер-құрастырушы	8	3.6	1	1190	9520
12	«Экономика» бөлімін дайындау	Экономикалық бөлім бойынша кеңес беруші	8	3.6	1	476	3808
13	«ЕҚжТҚ» бөлімін дайындау	ЕҚжТҚ бөлімі бойынша кеңес беруші	8	3.6	1	476	3808
14	Есеп беруді өңдеу	Жоба жетекшісі	8	3.6	1	714	5712
15	Есеп беруді тексеру мен тапсыру	Жоба жетекшісі	8	3.6	1	714	5712
	Итого		224	100	28		224672

Негізгі жалақы қосындысы мынаны құрайды:

Зосн = 224672 тенге

Қосымша жалақы 4.2 формулаға сәйкес келесіні құрайды:

Здоп = 224672 * 10% = 22467,2 тенге

Еңбек төлеу қоры (ФОТ) 4.2 формула бойынша:

ФОТ = 224672 + 22467,2 = 247139,2 тенге

Әлеуметтік салық ФОТ-таң зейнетақыға бөлінетін қаржыны алғандағы соманың 10%-ын құрайды :

(4.6)

Зейнетақылық бөлу (ПО) ФОТ-тың 10%-ын құрайды және мына формуламен есептеледі:

(4.7)

Зейнетақылық бөлу мөлшері 4.7 формулаға сәйкес:

ПО = 247139,2 * 10 % = 24713,92 тенге

Әлеуметтік салықты бөлу:

С_н = (247139,2 – 24713,92) * 11 % = 24466,78 тенге