- •Білет 1 Беларуская мова сярод славянскіх моў
- •Білет 2 Гістарычныя этапы развіцця беларускай мовы.
- •Білет 3 Формы беларускайй нацыянальнай мовы.
- •Білет 4 Нормы беларускай литаратурнай мовы.
- •Білет 5 Арфаэпія. Нормы беларускага літаратурнага вымаўлення.
- •Білет 6 Правапіс галосных
- •Білет 7 Правапіс зычных
- •Білет 8 Правапіс мяккага знака і апострафа. Правапіс ы,і,й пысля прыставак.
- •Білет 9 Правапіс складаных слоў
- •Білет 10 Ужыванне вялікай літары
- •Білет 11 Правапіс не,ня,ні з рознымі часцінамі мовы
- •Білет 12 Пісьмо ў гісторыі развіцця чалавецтва
- •Білет 13 з гісторыі беларускай графікі. Беларускі алфавіт
- •Білет 14 Лексіка.Лексікалогія.Слова як адзінка мовы.Лексічнае і граматычнае значэнні слова
- •Білет 15 Адназначныя и мнагазначныя словы. Амонімы,сінонімы,антонімы, паронімы і іх тыпы.
- •Білет 16 Устарэлыя словы і неагілізмы
- •Білет 17 Лексіка беларускай мовы паводле паходжання
- •Білет 18 Лексіка беларускай мовы паводле сферы ужывання
- •Білет 19 Сутнасць паняццяў “спецыяльная лексіка”, “тэрмін”,“терміналогія”.Асноўныя крыніцы папаўнення тэрміналагічнай лексікі.
- •Білет 20 Гістарычныя вытокі фарміравання беларускай спецыяльнай лексікі
- •Білет 21 Граматычныя асаблівасці беларускай спецыяльнай лексікі
- •Білет 22 Функцыянальныя стылі беларускай мовы.Стылістычныя разрады лексікі.
- •Білет 23 Асаблівасці навуковага стылю
- •Білет 24 Афіцыйна-справавы стыль.Асаблівасці мовы дакументаў.
- •Білет 25 Культура маўлення і яе асноўныя кампаненты. Дакладнасць, лагічнасць, дарэчнасць, чысціня, выразнасць і багацце маўлення.
- •Білет 26 Фразеалагізмы, іх значэнне і ўжыванне.Крылатыя словы, прыказкі і прымаўкі. Фразеалагізмы (устойлівыя спалучэнні слоў)
- •Білет 27 Лексікаграфія.Тыпы слоўнікаў
- •Білет 28 Назоўнік і яго лексіка-граматычныя разрады. Катэгорыя роду,ліку,склону назоўнікаў.
- •Білет 29 Скланенне назоўнікаў. Асаблівасці склонавых канчаткаў назоўнікаў. Рознаскланяльныя і нескланяльныя назоўнікі.
- •Білет 30 Прыметнік і яго лексіка-граматычныя разрады. Ступені параўнання прыметнікаў. Скланенна прыметнікаў.
- •Білет 31 Лічэбнік і яго асноўныя разрады.
- •Білет 32 Скланенне і правапіс лічэбнікаў
- •Білет 33 Займеннік і яго лексіка-граматычныя разрады.Скланенне займеннікаў. Займеннік
- •Білет 34 Дзеяслоў як часціна мовы.Пераходныя і непераходныя дзеясловы.Катэгорыя трывання дзеяслова.Лад дзеяслова.Катэгорыя часу дзеяслова.
- •Білет 35 Катэгорыя асобы дзеяслова. Спражэнне дзеясловаў.
- •Білет 36 Дзеепрыметнік і дзеепрыслоўе. Асаблівасці ўтварэння і выкарыстання.
- •Білет 37 Агульная характарыстыка прыслоўяў.Разрады прыслоўяў паводле значэння.Ступені параўнання прыслоўяў.
- •Білет 38 Службовыя часціны мовы.Выклічнікі і гукапераймальнікі
- •Білет 39 Словазлучэнне. Віды сувязі слоў у словазлучэннях. Адрозненні ў будове словазлучэнняў у рускай і беларускай мовах.
- •Білет 40 Аднародныя члены сказа.Знакі прыпынку пры аднародных членах.Адасобленыя члены сказа і знакі прыпынку пры іх.
- •Білет 41 Пабочныя і ўстаўныя канструкцыі і знакі прыпынку пры іх.Зваротак.Знакі прыпынку пры зваротках
- •Білет 42 Складаны сказ.Тыпы складаных сказаў
- •Білет 43 Простая мова і знакі прыпынку пры ей.Цытаты і правілы іх афармлення
Білет 14 Лексіка.Лексікалогія.Слова як адзінка мовы.Лексічнае і граматычнае значэнні слова
Л е к с і к а — сукупнасць слоў пэўнай мовы. Раздзел мовазнаўства, які вывучае слоўнікавы склад мовы — лексіку, называецца лексікалогіяй. Лексічнае багацце кожнай мовы адлюстроўваецца слоўнікамі. Так, пяцітомны «Тлумачальны слоўнік беларускай мовы» мае каля 100 000 слоў. Слова — галоўная адзінка мовы, якая называе прадметы, якасці, уласцівасці або паказвае на адносіны паміж імі. Асноўная функцыя слова намінатыўная — называць канкрэтныя прадметы, адцягненыя паняцці, дзеянні, стан, якасці. Словы, якія маюць лексічную самастойнасць, г. зн. называюць прадметы, прыметы, дзеянні або ўказваюць на іх і з'яўляюцца членамі сказа, называюцца с а м ас т о й н ы м і або знамянальнымі. Словы, у якіх лексічнае значэнне аслабленае або зусім адсутнічае, членам сказа не з'яўляюцца, яны выкарыстоўваюцца для сувязі слоў, сказаў або частак сказаў і называюцца службовымі або незнамянальнымі. Лексічнае значэнне слова - яго сэнсавае, семантычнае напаўненне, якое гістарычна замацавалася за пэўным гукавым комплексам і з'яўляецца адлюстраваннем аб'ектыўнай рэальнасці. Лексічнае значэнне складае змест слова, яго ўнутраную, або рэчаўную, сутнасць. Лексічнае значэнне маюць толькі граматычна самастойныя, паўназначныя словы. Граматычныя значэнні— абстрактный значэнні, што выяўляюцца ў прыналежнасці слова да пэўнага класа і выражаюццасадх фармальнымі сродкамі.. Граматычнае значэнне выражаецца канчаткам або канчаткамі і прыназоўнкам адначасова, прыстаўкай, націскам і праяўляецца ў граматычных катэгорыях роду, ліку, склону, трывання, часу, ладу інш. Асновай, назвы прадмета,з’явы магла стаць пэўная характэрная прымета. Такім чынам, слова як галоўная намінатыўная і структурная адзінка мовы суадносіцца з асноўнай катэгорыяй мыслення — паняццем. У аснове значэння самастойных, знямянальных слоў ляжыць паняцце, у якім абагульнена адлюстроўваюцца адпаведныя рэаліі навакольнага свету. Службовыя словы, выклічнікі, займеннікі, а таксама ўласныя назоўнікі паняццяў не называюць, таму што не вызначаюць характэрных прымет, не паказваюць, чым адрозніваецца. Паняцце фарміруецца з дапамогай слова і замацоўваецца за ім. Слова і яго значэнне — катэгорыі лінгвістычныя, а паняцце — катэгорыя лагічная, аднак сувязь паміж імі самая цесная. Паводле словаўтваральнай структуры словы бываюць невытворныя і вытворныя. Невытворныя складаюцца толькі з кораня або з кораня і канчатка. Вытворныя словы апрача кораня маюць іншыя марфемы, афіксы, значэнні такіх слоў матываваныя значэннямі кораня і словаўтваральных афіксаў. На працягу існавання ў мове слова можа змяняць лексічнае значэнне, звужаць яго або пашыраць. Паводле лексічнай спалучальнасці слоў адрозніваюць свабодныя і несвабодныя значэнні. Словы са свабодным значэннем маюць найболыпыя спалучальныя магчымасці, адносна шырока ўстулаюць у сувязь з іншымі словамі. Свабоднымі бываюць, як правіла, прамыя значэнні слоў.Несвабодныя значэнні слоў істотна абмежаваныя ў сваёй спалучальнасці. Сярод лексічна несвабодных вылучаюцца дзве групы значэнняў слоў — фразеалагічна звязаныя і сінтаксічна абумоўленыя. Фразеалагічна звязанае — значэнне, якое праяўляецца, рэалізуецца ў адзінкавых ці нешматлікіх устойлівых словазлучэннях. Сінтаксічна абумоўленае значэнне -лексічнае значэнне, якое слова набывае ў пэўным кантэксце, калі ўжываецца не ў прамым значэнні.