9) Тұрақты даму тенденциясы мен перспективалары.

Рио де Жанейрода қоршаған орта және даму жөніндегі Халықаралық Конференцияның юазалық құжаттарын ел басшылары қол қойған соң, Қазақстан да әлемнің басқа елдері сияқты тұрақты даму саласында жауапкершілікке қатысатынын мәлімдеді.

Қоршаған орта және даму жөніндегі конференциядан соң Рионың идеологиясы Қазақстан қаумдастығының өзіндік санасына күшті әсер етті, сөйтіп Рио процесінің дамуына саяси, ұйымдастырушы қаржылық жағынан мұрындық болды. Бұл уақытта Қазақстанның экологиялық қызмет әлеуеті тұрақты өсуде, яғни бар экологиялық мәселелерді шешудің қаржылық және басқа мүмкіндіктері күшейуде.

Құқықтық және институционалды жүйе трансформациолануда. Стратегиялық жоспарлау жөніндегі Агенттік, табиғи ресурстар және қоршаған ортаны қорғау министрлігі, тұрақты дамудың ұлттық орталығы, климаттық өзгеру мәселелері жөніндегі ведомствоаралық координациялық орталықтар құрылды.

Өткен мерзім ішінде Қазақстанда ірі экономикалық өзгерістер мен құрылымдық қайта құрылулар жасалды. ҚР тұрақты даму принциптері негізінде анықтаушы стратегиялық құжаттар дайындалып қабылданды.

Әлемдік конференциядан кейін Қазақстан қоршаған орта және даму туралы халықаралық форумдарға тұрақты түрде қатысуда, барлық негізгі халықаралық ұйымдарға мүше болуда (БҰҰ тұрақты даму туралы комиссия, ЕЭК БҰҰ, ЭСКАТО және т.б.).

Қазақстанның ішкі және сыртқы саясатына әуел бастан жүйелі диалектикалық әрекет тән. ҚР концептуалды және стратегиялық құжаттарында, ел басы Н.Ә. Назарбаевтің жұмысында, баяндамаларында тұрақты дамудың ұғымдары, принциптері мен әдістері жиі қолданылады. ҚР ұзақ мезгілді 2030 даму стратегиясының негізінде де, қазіргі және келешек ұрпақтың ресурстардағы қажеттілік қызығушылықтарын теңдей ескеріп, елдің тұрақты даму жолындағы стратегиялық жобалау және оның қазіргі даму парадигмасын, елді басқарудың индикативті жоспарлау, арқылы әлеуметтік партнерлік басқару приориттері мен консенсус арқылы саяси тұрақтылықты, жеке тұлға мен мемлекеттік мақсаттарды гормонизациялау жатыр.

Басқа көптеген халықаралық бағдарламалардан еркшелігі «Тұрақты дамуды институционалдық күшейту» жобасы ұзақ мерзімді (4 жылдық), тұтастай жергілікті сарапшылар күшімен, Қазақстанның реалды күшімен, шарттарына сай орындалуы. Бағдарлама экологиялық жобалардың мониторингін жүргізу арқылы қайталану мен келіспеушілікті жойу арқылы бюджеттік қаржыны үнемдеуге мүмкіндік береді.

Қазақстан Республикасының Орхус Конференциясын шешімдеріне қол қойуы және бекітуі, экологиялық саясаттың жаһандынуы, қоғамның демократиялануы, Қоғамдық экологиялық ҮЕҰ-нің тікелей қатысуымен республика дамуындағы жаңа кезең болып табылады.

10) Тұрақты даму концепциясының генезисі.

Жаһандық проблемалар ұғымы 1960 жылдардың соңында қазіргі мәнімен кең түрде тарала бастады. Бұл кезде әлемнің көптеген ғалымдары планетарлық көлемдегі өршіп жатқан қарама қайшылықтар мен проблемаларға көңіл аударып , жаһандық өзгеру жүйесін зерттеу арқылы олардың алдын алу, салдары туралы болжамдар жасауға кірісті. Мұндай зерттеулердің негізгілерінің бірі , өршіп отырған жаһандық проблемалар шарттарында әлемдік бірлестіктердің эвалюциясын зерттеу бағыты болып табылады.

“Тұрақтылық ” концепциясы қазіргі заманғы жаһандануда және жаһандық болжауда ерекше маңызды орын алуда. Олардың генезисі 1970 жылдардың бірінші әлемдік модельдерінен басталуда, олардан көп көңіл аударылған теорияларға “өсу шектері” және “тұрақты өсу ” жатады. Мұндай жобалардың авторлары және қолдаушылары “тұрақты даму ”саясатының іске асырылуы “Тұрақты қоғамның” қалыптасуымен тығыз байланысты екенін атап өтті. Олардың ішінде Л.Браун “тұрақты қоғам құру” еңбектерінде бұл идеяларды талдаудың алғашқы тірек нұмсқасын жасады.

Жаһандық “тұрақтылық” теориясының маңызды кезеңі қоршаған ортаны қорғауда халықаралық комиссияның 1987 ж баяндамасын жасаған “Біздің ортақ болашағымыз” баяндамасының жариялануымен басталды. Бұл зерттеушілер тобы БҰҰ тарапынан қолдау табумен қатар тұрақты даму концепциясының идеясы ұсынылды.Мұның негізгі идеялары жарияланған соң қоршаған ортаның тұрақтылығы, өндірістің және ауыл шаруашылығының тұрақты даму және кейбір әлеуметтік экономикалық проблемалардың тұрақты даму смәселелері жөнінде көптеген еңбектер жарияланды.

Бұл концепцияның генезисін талдау барысында “тұрақты емес дамудың” негізгі тенденцияларын бөліп қана қоймай, сонымен қатар ол құбылыстың шығу себептерін анықтауға талпыныстар болған. Мысалы Р.Горгард бүгінге дейін дамудың тұрақсыздығы эпистемологиялық тұрғыда түсіндірілуі мүмкін.Автордың ойыншы адазаттың дамуы мен білімге болған көзқарасы оның алға қарай тарихи дамуының тұрақсыздығына алып келеді. Ал тұрақты даму қоршаған ортаны құраушы жүйелерді, технологияларды, әлеуметтік ұйымдастырудың, білімді және лолардың әрекеттесуәін жаңаша ойлауды талап етеді. Басқа сөзбен айтқанда, ол қазіргі өрекениеттің тарихи қалыптасқан даму көзқарасын қайта ой елегінен өткізіп, оның тек бүгінгі күннің ғана емес, ертеңгі күннің де принциптріне сай келетңіндерін табу.