kojahan_tehnologiyalyk_umk_kz

4 - Тəжрибелік жұмыс тақырыбы: Жетекті басқару жəне оны реттеу.

конструкциясын зерделеу.

Əдістемелік ұсыныс 5[11-17]

Гидропневможетектi» элементтерiн сорғы қондырғысының стендіне м¼лдiр модельдермен қоса отырып конструкциясын зерделеу, жұмыс істеу принципімен танысу үшін Festo программасын қолданады.

Негізгі əдебиеттер 5[85-95] Қосымша əдебиет 13[3-20] Бақылау сұрақтары.

1.Мөлдір модельдерді қалай іске қосады?

2.Жетекті басқарудың қандай түрлері бар?

3.Жетекті қалай реттейді?

4.Сұйықтық аппараттарға нелер жатады?

5 - Тəжрибелік жұмыс тақырыбы: Ине тəрізді дроссельдің əсер ету принципін мөлдір модельдердің көмегімен зерделеу.

Жұмыстың мақсаты: Ине т¸рiздi дроссельдi» ¸сер ету принципiн сор¹ыны» оºып-¾йрену ºондыр¹ысында зерделеу. Ине т¸рiздi дроссельдi реттеу арºылы ºысым мен а¹ын шы¹ынын ¼згеруiн зерделеу.

Тапсырма: Графопроектор¹а ине т¸рiздi дроссельдi» м¼лдiр моделiн орналастыры»ыз; 2-сурет с½лбасы бойынша модельдегi А позициясын ж¸не сор¹ылыº ºондыр¹ыда¹ы А позициясымен ºосы»ыз; М¼лдiр модельдегi В позициясын ж¸не сор¹ылыº ºондыр¹ыда¹ы В позициясымен ºосы»ыз; Дроссель реттегiшiн толыº жабы»ыз. Экранда¹ы ты¹ында¹ыш элемент - инеге назар аудары»ыз; Саºтандыр¹ыш ºаºпаºшаны» реттелетiн серiппесiндегi тегеурiндi е» аз шама¹а келтiрi»iз; Сор¹ылыº ºондыр¹ыны ºосы»ыз; 1 - шi шы¹ын реттегiшiн А позициясына ºойы»ыз, б½л м¼лдiр модель арºылы А- дан В-¹а гидравликалыº шлангалар бойымен а¹атын ж½мыстыº с½йыº а¹ым ба¹ытына с¸йкес келедi; Саºтандыр¹ыш ºаºпаºшаны» реттелетiн винтiн, А ж½мыс арнасында¹ы 7 манометр 10 Бар= 106 Па= 1000 кПа¹а дейiн жеткенше жайлап б½рау керек. Әдістемелік нұсқауда көрсетілгендей ары қарай жұмысты жалғастыру керек.

Əдістемелік ұсыныс 5[11-17]

Ине т¸рiздi дроссельдi» ¸сер ету принципiн сор¹ыны» оºып¾йрену ºондыр¹ысында зерделеу. Ине т¸рiздi дроссельдi реттеу арºылы ºысым мен а¹ын шы¹ынын ¼згеруiн зерделеу үшін графопроекторды қолданады.

Негізгі əдебиеттер 5[84-92]

81

Қосымша əдебиет 14[3-7], 2 [5-19]

Бақылау сұрақтары.

1.Дроссель, ине тəрізді дроссельдің жұмыс істеу принципі.

2.Гидроскоптармен жұмыс істеу тəртібі

3.Ине тəрізді дроссель арқылы қысым мен шығынды зерделеу.

6 - Тəжрибелік жұмыс тақырыбы: Ине тəрізді кері қақпақшалы дроссельдің əсер ету принципін виртуальді мөлдір модельдердің көмегімен зерделеу.

Жұмыстың мақсаты: Ретты¹ынды б¼лгiштердi» м¼лдiр модельдерiнi» ¸сер ету принципiн сор¹ыны» оºып-¾йрену ºондыр¹ысында зерделеу. Ба¹ыттаушы аппараттарды виртуальды

дроссельдi» м¼лдiр моделiн орналастыры»ыз; 2-сурет с½лбасы бойынша модельдегi А позициясын ж¸не сор¹ылыº ºондыр¹ыда¹ы А позициясымен ºосы»ыз; М¼лдiр модельдегi В позициясын ж¸не сор¹ылыº ºондыр¹ыда¹ы В позициясымен ºосы»ыз; Дроссель реттегiшiн толыº жабы»ыз. Экранда¹ы ты¹ында¹ыш элемент - инеге назар аудары»ыз; Саºтандыр¹ыш ºаºпаºшаны» реттелетiн серiппесiндегi тегеурiндi е» аз шама¹а келтiрi»iз; Сор¹ылыº ºондыр¹ыны ºосы»ыз; 1 - шi шы¹ын реттегiшiн А позициясына ºойы»ыз, б½л м¼лдiр модель арºылы А-дан В-¹а гидравликалыº шлангалар бойымен а¹атын ж½мыстыº с½йыº а¹ым ба¹ытына с¸йкес келедi; Саºтандыр¹ыш ºаºпаºшаны» реттелетiн винтiн, А ж½мыс арнасында¹ы 7 манометр 10 Бар= 106 Па= 1000 кПа¹а дейiн жеткенше жайлап б½рау керек. Əдістемелік нұсқауда көрсетілгендей ары қарай жұмысты жалғастыру керек.

Əдістемелік ұсыныс 5[12-15]

Ине тəрізді кері қақпақшалы дроссельдің əсер ету принципін виртуальді мөлдір модельдердің көмегімен зерделеу үшін графопроектор қолданылады.

Бақылау сұрақтары.

1.Дроссель, ине тəрізді дроссельдің жұмыс істеу принципі.

2.Гидроскоптармен жұмыс істеу тəртібі

3.Ине тəрізді кері қақпақшалы дроссель арқылы қысым мен шығынды зерделеу.

82

2.5Оқытушы жетекшілігімен студенттердің өзіндік жұмысының

жоспары (СОӨЖ)

83

2.6Студенттердің өзіндік жұмысының жоспары (СӨЖ)

84

2.7 Курс бойынша жазбаша жұмыстар тақырыбы Рефераттар тақырыбы

1.Көлемдік гидрожетектер туралы жалпы мағлұматтар

2.Кедергішті реттелетін гидрожетектер

3.Гидроаппаратуралар

4.Қысым реттегіштер

5.Шығын реттегіштер

6.Гидробөлгіштер

7.Гидрокүшейткіштер

8.Тістегерішті машиналар

9.Пластиналы сорғылар мен гидроматорлар

10.Поршенді сорғылар гидроматорлар

11.Радиал ротор поршенді сорғылар мен гидроматорлар

12.Аксиал ротор поршенді машиналар

13.Гидроцилиндрлер, түрлері.

14.Гидрожетекті диагностикалар

15.Кен машиналарында қолданылатын жұмыстық сорғылар Рефераттарды орындау әдістемесі:

Реферат А4 форматында жоғарғы, төменгі және сол жағынан 2 см, ал оң жағынан 3 см қалдырып, нормалаушы құжат ретінде орындалады. Рефератта титулды беті, мазмұны, кіріспесі, қорытындысы, қолданылған әдебиеттер тізімі және қосымшасы болуы керек.

Ұсынылған әдебиеттер 4,5,6

2.8 Өзіндік бақылауға арналған тест тапсырмалары

$$$1

Көлемдік сұйықтық беріліс деп:

85

A) көлемдік әсерлі сорғыдан, көлемдік гидроқозғалтқыштан және жалғастырғыш желіден тұратын сұйықтық берілісті айтады.

B) көлемдік әсерлі сорғыдан тұратын сұйықтық берілісті айтады.

C) көлемдік гидроқозғалтқыштан және жалғастырғыш желіден тұратын сұйықтық берілісті айтады.

D) көлемдік әсерлі сорғыдан, жалғастырғыш желіден тұратын сұйықтық берілісті айтады.

Е) көлемдік желіден тұратын сұйықтық берілісті айтады.

$$$ 2

Турбомашиналар жұмыс дөңгелегіндегі ақпалының қозғалыс бағыты бойынша:

А) көтеріледі

B)төмендейді

C)өзгермейді

D)көтеріліп, содан кейін төмендейді Е) төмендеп, содан кейін көтеріледі

$$$ 3

Көлемді машиналардың жұмыс мүшесі болып не табылады:

А) қалақшалары В) сығылған ауа . С) поршень.

D)ротор.

Е) жоғарыда аталғандардың бəрі.

$$$ 4

Құбырлыққондырғылардың ішкі желісі деген не:

A)қақпақшалы сору құбырлықөткізгіші.

B)арматуралы айдау құбырлықөткізгіші .

C)турбомашина.ның өзі

D)турбомашина жəне сору құбырлықөткізгіші. Е) турбомашина жəне айдау құбырлықөткізгіші .

$$$ 5

Құбырлыққондырғылардың сыртқы желісі деген не:

A)айдау жəне сору құбырлықөткізгіші.

B)турбомашина жəне сору құбырлықөткізгіші. С) турбомашина жəне айдау құбырлықөткізгіші .

D)турбомашина.ның өзі Е) айдау құбырлықөткізгіші .

$$$ 6

Гидроберілістің жалпы ПƏК-і:

C) hГ = РГ РН

86

Е) h = hГ ×hмех

$$$ 7

Гидроберілтің шыға беріс қуаты:

1

A) Nbx = h Nbыы

B) DN = Nbx (1 -h)

C) Nbx = Nbыы + DN

D) Nbых = кРГ × QГ ,

Е) DN = Nbx - Nbыы

$$$ 8

Гидроберілістің кіре беріс қуаты:

A)DN = Nbx (1 -h)

B)Nbx = Nbыы + DN

C)Nbых = кРГ × QГ ,

D)DN = Nbx - Nbыы

1

Е) Nbx = h Nbыы

$$$ 9

Гидроберіліс жоғалымы мына формуламен анықталады:

A). DN = Nbx (1 -h)

B)N bx = Nbых + DN

C)DN = Nbx - Nbыы

D)Nbыы = кРГ ×QГ ,

1

Е) Nbx = h Nbыы

$$$ 10

Көлемдік сорғыда сұйық қозғалысы қалай атқарылады:

A) көлемдік гидроқозғалтқышта жұмыстық тұғырдан(камерадан) ығыстырғыштармен ықсыру арқылы

B) көлемдік гидроқозғалтқышта жұмыстық тұғырды сұйықпен толтыру арқылы

C)көлемдік гидроқозғалтқышта жұмыстық тұғырды сұйықпен толтып (камерадан), ығыстырғыштармен ықсыру арқылы

D)көлемдік сорғыда жұмыстық тұғырды сұйықпен толтып(камерадан), ығыстырғыштармен ықсыру арқылы Е) оларды жұмыстық тұғырдан(камерадан) ығыстырғыштармен ықсыру арқылы

$$$ 11

Көлемдік гидроқозғалтқышта жұмыстық буынның қозғалысы қалай атқарылады?

87

C)жұмыстық тұғырларды сұйықпен толтырып, ығыстырғыштарды жылжыту арқылы

D)оларды жұмыстық тұғырдан(камерадан) ығыстырғыштармен ықсыру арқылы Е) көлемдік гидроқозғалтқышта жұмыстық тұғырды сұйықпен толтыру арқылы

$$$ 12

Көлемдік сорғылар қалай жіктеледі?

A)Поршенді, роторлы, ротор-поршенді, пластиналы

B)Гидроцилиндрлер, гидромоторлар

C)Қысым реттегіштер, шығын реттегіштер

D)Гидробөлгіштер, гидроаппаратуралар Е) Гидрокүшейткіштер, сүзгіштер, тығыздағыштар

$$$ 13

Көлемдік гидроқозғалтқыштардың жіктелуі:

A)Поршенді, роторлы, ротор-поршенді, пластиналы

B)Гидроцилиндрлер, гидромоторлар

C)Қысым реттегіштер, шығын реттегіштер

D)Гидробөлгіштер, гидроаппаратуралар Е) Гидрокүшейткіштер, сүзгіштер, тығыздағыштар

$$$ 14

Сорғының негізгі техникалық көрсеткіштері:

A)өнімділігі, қысымы

B)қуаты, айналу жиілігі

C)жұмыстық көлемі, өнімділігі, ПƏК-і

D)айналу жиілігі, қысымы Е) жоғарыда аталғандардың бəрі

$$$ 15

Сорғыдағы көлемдік жоғалыстар оның көлемдік

A)қуатымен

B)айналу жиілігімен

C)ПƏК-і мен

D)өнімділігімен Е) жұмыстың көлемімен сипатталады

$$$ 16

Тістегерішті машинаның орташа өнімділігі:

A) Q4 = Mw

P

B)Q4 = wb(2Ro m + m2 - l2 )

C)Qj = wb(2Ro m + m2 - Ro 2 × cos2 aj 2 )

88

Е) Q=2pm 2 zbn

$$$ 17

Пластиналы сорғының нақтылы өнімділігін егер оның көлемдік ПƏК-і белгілі болса келесідей анықталады:

$$$ 18

Радиал поршенді сорғылар қандай өніммен жəне қысыммен жұмыс істейді

A)400 л/мин-ке дейін өнімділікпен, 20,0 МПа-ға дейін қысым

B)200 л/мин-ке дейін өнімділікпен, 10,0 МПа-ға дейін қысым

C)600 л/мин-ке дейін өнімділікпен, 35,0 МПа-ға дейін қысым

D)700 л/мин-ке дейін өнімділікпен, 40,0 МПа-ға дейін қысым Е) 800 л/мин-ке дейін өнімділікпен, 60,0 МПа-ға дейін қысым

$$$ 19

Аксиал поршеньді машиналарының орташа өнімділігі

$$$ 20

Күштік гидроцилиндрлердің негізгі жұмыстық жəне конструктивтік көрсеткіштері келесілер:

A)ішкі диаметрі, поршень құрамының ұзындығы, поршеннің қозғалу жылдамдығы, тудыратын тегеуріні

B)ішкі диаметрі, тудыратын тегеуріні, сұйық шығыны, қуаты жəне ПƏК-і

C)ішкі диаметрі, поршень құрамының ұзындығы, поршеннің қозғалу жылдамдығы, тудыратын тегеуріні, сұйық шығыны, қуаты жəне ПƏК-і

D)поршеннің қозғалу жылдамдығы, тудыратын тегеуріні, сұйық шығыны, қуаты, ПƏК-і Е) ішкі диаметрі, поршень құрамының ұзындығы, қуаты жəне ПƏК-і

$$$ 21

Демпферлік құрылғылар қандай жағдайда қолданылады?

89

A)өнімділігін арттыру үшін

B)қуатын арттыру үшін

C)соққысыз тоқтату үшін

D)поршень қадамының ұзындығын өзгерту үшін Е) ПƏК-ін арттыруға

$$$ 22

Тау-кен өндірісінде үлестік берілісі қандай сорғылар қолданылады:

A)qH=2,5÷63000

B)qH=0,5÷33000

C)qH=1,5÷25000

D)qH=4,5÷85000 Е) qH=5,5÷95000

$$$ 23

Қысым реттегіштер не үшін қолданылады:

A)сұйықтың берілген қысымын гидромашиналарда кез-келген жерінде ұстап тұру үшін

B)артық салмақтан қорғау үшін

C)сорғыны жұмыс циклінің белгілі бөлігінде босату үшін

D)сұйықтың берілген қысымын гидрожетектің кез-келген жерінде ұстап тұру үшін Е) жоғарыда аталғандардың бəрі үшін

$$$ 24

Сұйықтық қысым релесі неге арналған :

A)қысымды жұмыстық сұйықты төгу арқылы ұстап тұру үшін

B)артық салмақтан қорғау үшін

C)сорғыны жұмыс циклінің белгілі бөлігінде босату үшін

D)қысым белгілі мəнге жеткенде сұйықтық жетектің жеке механизмдерін тоқтатуға арналған Е) сұйықтың берілген қысымын гидромашиналарда кез-келген жерінде ұстап тұру үшін

$$$ 25

Дроссельдеу не үшін қолданылады:

A)жұмыстық сұйық ағымындағы қысымды ол жергілікті сұйықтық кедергі арқылы өткенде жоғарылату үшін

B)жұмыстық сұйық ағымындағы қысымды ол жергілікті сұйықтық кедергі

арқылы өткенде төмендету үшін

C) жұмыстық сұйық ағымындағы арынды ол жергілікті сұйықтық кедергі

арқылы өткенде теңестіру үшін

$$$ 26

Гидробөлгіштерді жұмыс мүшесінің тіркелісі қалыптарының сандарына байланысты:

90