![](/user_photo/2706_HbeT2.jpg)
- •Практическая часть
- •Упражнения
- •Упражнения
- •Тексты De Graeciā et Italiā
- •De terris Eurōpae
- •De pictūris et amphŏris
- •Упражнения
- •Тексты De viris
- •De Deo nostro
- •De coloniis
- •In mercātu
- •De foro Romāno (I)
- •De haustĭbus
- •De “Bello Prutēno” Ioannis Visliciensis12
- •De Colossēo
- •Упражнения
- •Тексты De nominatĭbus populōrum
- •De agricultūrā
- •De femĭnae ornamentis
- •Тексты De mercatūrā
- •De Romae hospitiis
- •Spectāte pessum!
- •A e n I g m a
- •De operĭbus Philippi Theophrasti Paracelsi
- •Тема 7 Прилагательные III склонения (§ 17). Participium praesentis actīvi (§ 42). Упражнения
- •Тексты DedomoGraecā
- •Demonumento
- •Упражнения
- •Тексты Ave, María!
- •De homĭne sano
- •De Liviae domo
- •De aerario
- •Тексты De pane
- •Thermopўlae:acētummilitāre
- •De pavimentis
- •De importatiōne et exportatiōne
- •DecempraedictaDei
- •Тема 10
- •Упражнения
- •Тема 11 Основы и основные формы глагола (§ 34). Perfectum, plusquamperfectum, futūrum II indicatīvi actīvi (§ 37). Genetīvus quantitātis; ablatīvus separatiōnis (§ 57). Упражнения
- •Тексты De domo Romānā (II)
- •De Prometheo (II)
- •Aenigma
- •De Domo Aureā (II)
- •Cruenti proelii descriptio
- •De homǐne, operarios in vineam conducente
- •Тема 13
- •Infinitīvi (§ 43). Accusatīvus/nominatīvus cum infinitīvo (§ 58-60). Упражнения
- •Тексты De Parrhasio et Zeuxĭde
- •De peregrinatorĭbus
- •De gladiatorĭbus
- •DedomoRomānā(III)
- •Тема 14
- •Упражнения
- •Тексты Sigismundus Herberstein – de origĭne nomĭnis “Russia”
- •Paulus Oderbornius – de majōrum nostrōrum morĭbus
- •Verba deponentia et semideponentia (§ 46-47). Genetīvus objectīvus (§ 57). Упражнения
- •Тексты Nicolāus Hussoviānus – de natūrae tutēlā
- •De spebus
- •De nomĭnis “monēta” origĭne
- •Nicolāus Hussoviensis – ad serēnam Princĭpem et Domĭnam Bonam, Dei gratiā Regīnam Poloniae, Magnam Ducem Lithuaniae, Russiae Prussiaeque etc59.
- •A e n I g m a
- •Тексты De villā Adriāni
- •De nomĭnis “Lithuania” origĭne
- •De Pompejis
- •Initium signōrum Jesu in Canā Galilaeae
- •De natūrā Lithuaniae
- •Ex poēmăte “Philopătris ad senātum populumque Lituānum”
- •Palatinātus Minscensis
- •Тема 17 Числительные (§ 31-32). Упражнения
- •Тексты Trajānicolumna
- •De creatūrā mundi
- •De arcā Noё
- •De Augusti domo
- •De Trojā captā
- •De Oedĭpo et Sphinge
- •DeSluciaecingŭlis
- •Praeceptum
- •Тема 18 Praesens, imperfectum conjunctīvi actīvi/passīvi (§ 40). Сослагательное наклонение (conjunctīvus) в независимом предложении(§ 62). Упражнения
- •Тексты Pater Noster
- •De Copernĭci cosmographiā
- •Gaudeāmus!
- •Тема 19
- •Perfectum, plusquamperfectum conjunctīvi actīvi/passīvi (§ 40).
- •Придаточные предложения с союзами ut, ne (§ 64).
- •Упражнения
- •Тексты De serpente
- •Ex poemăte Nicolāi Hussoviāni “De vitā et gestis divi Hyacinthi”
- •De Proserpĭnā
- •De pictorĭbus antīquis
- •Sutornesupracrepĭdamjudĭcet!
- •Facetiae
- •De Alexandro Magno et Apelle
- •De pictūrae decessiōne
- •Manum de tabŭlā!
- •Тема 22 Косвенный вопрос и косвенная речь (§ 67). Упражнения
- •Тексты De Deo et homĭne
- •Ámbos suís méndaciís
- •Véscĭmur, áugustósque Deúm sperámus honóres,
- •De Jesu Christo et adulescente divĭte
- •De vino
- •Non olet!
- •De Zeuxĭde
- •De Archimēdis morte
- •De Thale
- •Тема 23 Gerundium (§ 44). Gerundīvum (§ 45). Conjugatio periphrastǐca actīva et passīva (§ 42, 45). Datīvus ethĭcus; ablatīvus causae, modi (§ 57). Упражнения
- •Тексты De tempŏre
- •Quid est pulchrum?
- •Ex Horatio
- •De Regŭlo
- •De cupiditāte
- •De fugā Witowdi ex turri Crewae
- •Modus operandi
- •De Dionysio
- •Ex libro “Bresith”, id est “Genĕsis”
- •Explicatiōnes
- •С п и с о к использованных сокращений грамматических и лексикографических терминов
Тексты Sigismundus Herberstein – de origĭne nomĭnis “Russia”
Сигизмунд Герберштейн, австрийский дипломат, дважды (в 1517 и 1525 гг.) побывал в Великом княжестве Литовском и в Московии. Он хорошо знал историческую литературу о Восточной Европе, в том числе и древние летописи. Книга Герберштейна “Rerum Moscoviticārum commentarii” (Вена, 1549 г.) стала ценным источником по изучению истории Беларуси, России, Украины, Литвы.
Russia unde nomen habeat54, variae extant opiniōnes. Sunt enim, qui eam a quodam Russo, fratre seu nepōte Lech, princĭpe Polonōrum, perinde ac si ipse Ruthenōrum princeps fuisset55, nomen accepisse volunt. Alii autem a quondam vetustissĭmo oppĭdo, Russo dicto, non longe a Novogardiā Magnā. Quidam vero a fusco ejus gentis colōre. Plerique nomĭne, mutāto a Roxolaniā, Russiam cognominātam esse putant. Verum eōrum, qui hasce56 assĕrunt opiniōnes, tanquam vero haud consŏnas, Mosci refūtant, asserentes Rossējam antiquitātus appellātam, quasi gentem dispersam, seu disseminātam.
Писатель считает, что название Московии (“Россея”) связано с тем, что население этой страны “разбросано” по ее необъятным просторам. Именно этим он объясняет также огромное разнообразие нравов, обычаев и верований народов, населявших Россию.
Paulus Oderbornius – de majōrum nostrōrum morĭbus
Пауль Одерборн (ок.1555 – 1604), выходец из Германии, писатель, деятель лютеранской церкви в Великом княжестве Литовском. Изучал нравы и обычаи жителей Белой Руси. С 1577 г. служил проповедником в Вильне, участвовал в религиозных диспутах и полемической переписке с представителями других конфессий. В 1582 г. издал в Ростоке трактат “De Russōrum religiōne, ritĭbus nuptiārum, funĕrum, victu etc. et de Tartarōrum religiōne ac morĭbus vera et luculenta narratio”, в котором описывал особенности быта и духовной жизни жителей северо-восточной части современной Беларуси.
Viri et femĭnae, si a fortūnae bonis firmiōres sunt, eōdem fere habĭtu vestiuntur. Tunĭcam talārem varii colōris ex panno Britannĭco habent; limbis vestium taenias serĭcas et globŭlos deaurātos intertexunt; uterque ocreis calceātus. Femĭnae vittis et mitrā caput tegunt; viri cudōne pileōve colōris diversissĭmi. Rusticōrum filiae ex capitĭbus serpentum torquem collo circumdant. Vulgus autem ex pellĭbus ferīnis tunĭcas, ex cortĭce arbŏrum calceos parat. Et tot hic sunt sutōres, quot rustĭci. Musĭcae subtiliōris ignāri sunt. Pandūras nullā arte tractant et tantum tibias utriculāres in deliciis habent. In nuptiis et aliis sollemnitatĭbus persaepe ad manuum complosārum fragōrem chorēas ducunt.
ТЕМА15
Verba deponentia et semideponentia (§ 46-47). Genetīvus objectīvus (§ 57). Упражнения
I. Определите спряжение латинских отложительных глаголов и их значения, учитывая значения русских слов, типологически родственных им:
-
Verba deponentia
Русские слова
domĭnor, dominātus sum, domināri
arbĭtror, arbitrātus sum, arbitrāri
orior, ortus sum, orīri
progredior, progressus sum, progrĕdi
regredior, regressus sum, regrĕdi
protestor, protestātus sum, protestāri
vagor, vagātus sum, vagāri
patior, passus sum, pati
congredior, congressus sum, congrĕdi
aggredior, aggressus sum, aggrĕdi
experior, expertus sum, experīri
gradior, gressus sum, gradi
imĭtor, imitātus sum, imitāri
machĭnor, machinātus sum, machināri
доминанта, доминировать
арбитр, арбитраж
ориентир, ориентальный, ориенталист
прогресс
регресс
протест, протестант
ваганты
пациент, пассивный
конгресс
агрессия
эксперт, экспертиза
градус, градация
имитация, имитатор
махинация
ІІ. 1. К начальным фрагментам изречений древнеримских авторов (в левом столбце) подберите их окончания (в правом столбце).
Naturāle est nullum judĭcem verebĭtur (Syr.).
Gaudium non nascĭtur maxĭma est felicĭtas (Syr.).
Bona causa nisi ex virtūtum conscientiā (Sen.).
Scire uti felicitāte magis nova, quam magna mirāri (Sen.).
2. Переведите на русский язык:
1. Miserēre mei, Domĭne; vide afflictiōnem meam de inimīcis meis, qui exaltas me de portis mortis (Ps.). 2. Nemo sine vitiis nascĭtur (Hor.). 3. Novisti mores muliĕrum: dum moliuntur, dum conantur, dum in specŭlum spectant, annus labĭtur (Ter.). 4. Quem dei dilĭgunt, adulescens morītur. 5. Nascentes morĭmur. 6. Claudius in majōre fraude convictos legitĭmam poenam supergressos esse ad bestias condemnāvit (Suet.). (На растерзание хищным зверям в Риме (особенно часто в имперскую эпоху) отдавались провинившиеся рабы, преступники и военнопленные.) 7. Galli Mercurium ad mercatūras habēre vim maxĭmam arbitrabantur. 8. Nervii vinum reliquasque res ad luxuriam pertinentes ad se importāri non patiebantur, quod his rebus anĭmas virōrum effemināri arbitrabantur. 9. Mulier Lacaena filio ad bellum proficiscenti scutum his cum verbis tradidisse fertur: “Aut cum scuto, aut in scuto”. 10. Parturiunt montes, nascĭtur ridicŭlus mus (Hor.). 11. Nil admirāri! (Hor.) (Выражение означает, что при любых обстоятельствах следует сохранять спокойствие духа. Это правило выдвигали многие философы древности: Пифагор, Демокрит, Эпикур.) 12. Non indignāri, non admirāri, sed intellegĕre (Б. Спиноза). 13. Ad summam sapiens eris, si clausĕris aures, quibus ceram parum est obdĕre, firmiōre spissamento opus est, quam in sociis usum esse Ulixem ferunt (Sen.). (Согласно Гомеру, Одиссей (римляне называли его Улиссом), проплывая мимо острова сирен, которые увлекали и губили мореплавателей своим чарующим пением, приказал всем своим спутникам заткнуть уши специальными затычками, а себя велел привязать к мачте, чтобы услышать песню и остаться в живых.) 14. Ave, Caesar, moritūri te salūtant! (Этими словами римские гладиаторы приветствовали императора перед боем.) 15. Moritūri fata salūtant (Вяч. Иванов). 16. In omnĭbus operĭbus tuis memorāre novissĭma tua57, et in aeternum non peccābis (Sirach.) (эти слова из “Книги Иисуса Сирахова” помещены на последней странице издания “Carmen de statūrā, feritāte ac venatiōne bisontis” Николая Гуссовского). 17. Concordiā parvae res crescunt, discordiā maxĭmae dilabuntur. 18. Praeclāra facies, magnae divitiae, vis corpŏris brevi dilabuntur, at ingenii facinŏra, sicŭti anĭma, immortalia sunt (Sall.). 19. Aspĕra perpessu sunt jucunda audītu (Cat.). 20. Quod tibi vis fiĕri, hoc aliis praestāre memento (Cat.). 21. Sapiens autem anĭmus numquam tumet, at irāti anĭmus ejusmŏdi est; numquam igĭtur sapiens irascĭtur (Cic.). 22. Omnis causa patefīet (Lucr.).