- •Практическая часть
- •Упражнения
- •Упражнения
- •Тексты De Graeciā et Italiā
- •De terris Eurōpae
- •De pictūris et amphŏris
- •Упражнения
- •Тексты De viris
- •De Deo nostro
- •De coloniis
- •In mercātu
- •De foro Romāno (I)
- •De haustĭbus
- •De “Bello Prutēno” Ioannis Visliciensis12
- •De Colossēo
- •Упражнения
- •Тексты De nominatĭbus populōrum
- •De agricultūrā
- •De femĭnae ornamentis
- •Тексты De mercatūrā
- •De Romae hospitiis
- •Spectāte pessum!
- •A e n I g m a
- •De operĭbus Philippi Theophrasti Paracelsi
- •Тема 7 Прилагательные III склонения (§ 17). Participium praesentis actīvi (§ 42). Упражнения
- •Тексты DedomoGraecā
- •Demonumento
- •Упражнения
- •Тексты Ave, María!
- •De homĭne sano
- •De Liviae domo
- •De aerario
- •Тексты De pane
- •Thermopўlae:acētummilitāre
- •De pavimentis
- •De importatiōne et exportatiōne
- •DecempraedictaDei
- •Тема 10
- •Упражнения
- •Тема 11 Основы и основные формы глагола (§ 34). Perfectum, plusquamperfectum, futūrum II indicatīvi actīvi (§ 37). Genetīvus quantitātis; ablatīvus separatiōnis (§ 57). Упражнения
- •Тексты De domo Romānā (II)
- •De Prometheo (II)
- •Aenigma
- •De Domo Aureā (II)
- •Cruenti proelii descriptio
- •De homǐne, operarios in vineam conducente
- •Тема 13
- •Infinitīvi (§ 43). Accusatīvus/nominatīvus cum infinitīvo (§ 58-60). Упражнения
- •Тексты De Parrhasio et Zeuxĭde
- •De peregrinatorĭbus
- •De gladiatorĭbus
- •DedomoRomānā(III)
- •Тема 14
- •Упражнения
- •Тексты Sigismundus Herberstein – de origĭne nomĭnis “Russia”
- •Paulus Oderbornius – de majōrum nostrōrum morĭbus
- •Verba deponentia et semideponentia (§ 46-47). Genetīvus objectīvus (§ 57). Упражнения
- •Тексты Nicolāus Hussoviānus – de natūrae tutēlā
- •De spebus
- •De nomĭnis “monēta” origĭne
- •Nicolāus Hussoviensis – ad serēnam Princĭpem et Domĭnam Bonam, Dei gratiā Regīnam Poloniae, Magnam Ducem Lithuaniae, Russiae Prussiaeque etc59.
- •A e n I g m a
- •Тексты De villā Adriāni
- •De nomĭnis “Lithuania” origĭne
- •De Pompejis
- •Initium signōrum Jesu in Canā Galilaeae
- •De natūrā Lithuaniae
- •Ex poēmăte “Philopătris ad senātum populumque Lituānum”
- •Palatinātus Minscensis
- •Тема 17 Числительные (§ 31-32). Упражнения
- •Тексты Trajānicolumna
- •De creatūrā mundi
- •De arcā Noё
- •De Augusti domo
- •De Trojā captā
- •De Oedĭpo et Sphinge
- •DeSluciaecingŭlis
- •Praeceptum
- •Тема 18 Praesens, imperfectum conjunctīvi actīvi/passīvi (§ 40). Сослагательное наклонение (conjunctīvus) в независимом предложении(§ 62). Упражнения
- •Тексты Pater Noster
- •De Copernĭci cosmographiā
- •Gaudeāmus!
- •Тема 19
- •Perfectum, plusquamperfectum conjunctīvi actīvi/passīvi (§ 40).
- •Придаточные предложения с союзами ut, ne (§ 64).
- •Упражнения
- •Тексты De serpente
- •Ex poemăte Nicolāi Hussoviāni “De vitā et gestis divi Hyacinthi”
- •De Proserpĭnā
- •De pictorĭbus antīquis
- •Sutornesupracrepĭdamjudĭcet!
- •Facetiae
- •De Alexandro Magno et Apelle
- •De pictūrae decessiōne
- •Manum de tabŭlā!
- •Тема 22 Косвенный вопрос и косвенная речь (§ 67). Упражнения
- •Тексты De Deo et homĭne
- •Ámbos suís méndaciís
- •Véscĭmur, áugustósque Deúm sperámus honóres,
- •De Jesu Christo et adulescente divĭte
- •De vino
- •Non olet!
- •De Zeuxĭde
- •De Archimēdis morte
- •De Thale
- •Тема 23 Gerundium (§ 44). Gerundīvum (§ 45). Conjugatio periphrastǐca actīva et passīva (§ 42, 45). Datīvus ethĭcus; ablatīvus causae, modi (§ 57). Упражнения
- •Тексты De tempŏre
- •Quid est pulchrum?
- •Ex Horatio
- •De Regŭlo
- •De cupiditāte
- •De fugā Witowdi ex turri Crewae
- •Modus operandi
- •De Dionysio
- •Ex libro “Bresith”, id est “Genĕsis”
- •Explicatiōnes
- •С п и с о к использованных сокращений грамматических и лексикографических терминов
Практическая часть
ТЕМА 1
Латинский алфавит (§ 1). Гласные (vocāles) (§ 2). Дифтонги (§ 3). Согласные (consonantes) (§ 4). Буквосочетания (§ 5). Ударение (accentus). Долгота и краткость слога (§ 6).
Упражнения
I.1. Прочитайте слова, назовите дифтонги:
aevum, aedes, poena, praeda, aurum, poēma, aula, Eurōpa, caedes, coelum, сoĕmo, proelium, Aurōra, aera, aeger, aēr, foedus, poēta, aegrōtus, nauta, Nicolāus, aut, Aegēus, saecǔlum, Euclīdes, heu, Paulus, neuter, auditorium, oeconŏmus, Aegyptus, praerogatīva, Palaemo, aenigma, Oedĭpus, Euxīnus.
2. Прочитайте слова, объясните произношение согласного с:
victor, civis, circum, caput, centum, clavis, facultas, Cicĕro, Cyprus, calendarium, socius, consul, receptum, colonia, jocus, carcer, decem, cancellarius, obscūrus, Senĕca, incŏla, cor, Cyclops, concordia, scaena, beneficium, jucundus, Caesar, canto, Slucia, ducissa, Copernĭcus, crucĭfer, procēdo.
3. Прочитайте слова, объясните произношение согласного s:
mos, avis, sanus, studeo, esse, causa, praesidium, Croesus, spectacǔlum, laboriōsus, ipse, usus, sensus, gens, Hussoviānus, bis, stylus, Nesvisius, accūso, fascia, stella, solarium, Aesōpus, censūra, Asia, senātus, Aesculapius, pensio, Syria, rosa, Hostilius, occasio, secundus, casus, securĭtas, stola.
4. Прочитайте слова, объясните произношение coчетаний ngu, qu, su:
quinque, sanguis, suadeo, quasi, quota, lingua, sequester, Suebi, pinguis, qualis, antīquus, Suetonius, qualĭtas, consuetūdo, quadrātus, anguis, unguentum, aqua, quae, suavis, suus, qui, summus, suasor, consuētus.
5. Прочитайте слова, объясните произношение coчетаний ch, ph, rh, th:
authentĭcus, schola, Narimonthus, philosophia, Bacchanalia, schema, theologia, thermae, pulcher, thesis, phalanx, Pyrrhus, phrasis, Lithuania, rhetor, rhythmus, triumphus, Pythagŏras, thesaurus, chorus, sphaera, Gracchus, machĭna, symphonia, elephantus, Albaruthēnus, theatrum.
6. Прочитайте слова, объясните произношение coчетания ti:
actio, etiam, questio, bestia, titŭlus, negotium, natio, vitium, Tiberius, patientia, Latium, Attius, Meletius, mixtio, eloquentia, potentia, ratio.
7. Прочитайте слова, объясните постановку ударения:
terra, vita, homo, major, suus, luna; filius, patria, colloquium, familia, historia, scientia; honestus, December, monumentum, universus, argentum, Mohilovensis; humānus, fortūna, imperātor, Radvānus, legālis, Romānus; femĭna, zodiăcus, popŭlus, Juppĭter, tunĭca, publĭcus, tabŭla, Vitepŏlis.
8. Определите, какие слова в известных вам языках произошли от слов, данных в упражнениях 1–7.
9. Прочитайте латинские названия созвездий северного полушария (пункт a). Найдите (при необходимости, с помощью словаря) соответствующее каждому из них русское название (пункт б). Определите, в каких названиях после русской транслитерации изменилось ударение.
a)Deltōnon, Сaput Medūsae, Erichthonius, Perseus, Androměda, Cassiŏpe, Pegăsus, Ursa Major, Cepheus, Ursa Minor, Draco, Delphin, Lyra, Hercŭles, Corōna, Boōtes, Via Lactea;
б) Волопас, Кефей, Кассиопея, Млечный Путь, Андромеда, Геракл, Северный Венец, Голова Медузы, Дельфин, Малая Медведица, Большая Медведица, Персей, Треугольник, Лира, Пегас, Эрихтоний, Дракон.
10. При заимствовании в новые языки латинских существительных часто менялась семантика последних. Определите существительное по его “старому” (в латыни) и “новому” (в русском языке) значению. Запишите самостоятельно эти слова по-латински (учтите, что русским существительным на -ция будут соответствовать латинские существительные на -tio либо -tia – нужное окончание указывается):
Значение в латинском языке |
Значение в русском языке |
1) преподаватель арифметики; 2) счетовод |
прибор для произведения арифметических подсчетов |
1) война, военное дело; 2) войско (-tia) |
часть внутренних войск государства, основной задачей которых является охрана порядка и общественной безопасности |
обязательство, поручительство (-tio) |
вид ценной бумаги, приносящей ее держателям установленный заранее доход |
венец, венок |
символ царской власти |
преобразование (-tio) |
духовное и социально-политическое движение, начавшееся в Европе в первой половине XVI в. |
гниль, трухлявость |
хронически протекающее разрушение плотной ткани кости или зуба |
ярость, неистовство |
шумный успех, восторженное одобрение |
очаг |
точка, в которой собираются преломленные линзой лучи (физ.) |
1) рулевой, кормчий; 2) управляющий |
высшее административное выборное лицо |
ТЕМА 2
Имя существительное (nomen substantīvum) и его грамматические категории (§ 7). I склонение существительных (§ 8). Datīvus commŏdi/incommŏdi (§ 57). Спряжение глагола sum, fui, – , esse быть в praesens indicatīvi actīvi (§ 48). Предлоги (praepositiōnes) (§ 54). Простое предложение (§ 55).