VII. Rolnictwo
Rolnictwo było pierwszą dziedziną objętą wspólną polityką, tj. prowadzoną na szczeblu ugrupowania a nie przez poszczególne kraje. Pierwsze towary - zboża, jaja, mięso wieprzowe i drobiowe - zostały objęte wspólną polityką rolną w 1962 r. Wspólna polityka rolna opierała się na: a) jednolitości rynku (podtrzymywanie cen poprzez ustaloną cenę interwencyjną), b) preferencje wspólnotowe (pierwszeństwo produktów pochodzących z krajów Wspólnoty), c) solidarność finansowa (koszty interwencji na rynku rolnym są w całości finansowane z budżetu Wspólnoty). W latach 1970-tych pojawiły się nadwyżki prawie wszystkich produktów rolnych. W latach 1980-tych wprowadzono progi gwarancji, tj. maksymalne wielkości produkcji rolnej która korzysta ze wsparcia budżetu UE.
. W latach 1960-tych finansowanie rolnictwa pochłaniało około 80% wydatków wspólnotowego budżetu, a obecnie około 50%. Pierwsze próby ograniczenia wsparcia dla rolnictwa podjęto w 1968 r. (tzw. plan Mansholta). W Agendzie 2000 (przedstawionej 16 lipca 1997 r.). Komisja Europejska przedstawiła propozycje reformy wspólnej polityki rolnej. Powodami reformy była chęć zmniejszenia wielkich kosztów finansowania polityki rolnej (50% całości budżetu Unii) oraz bliska perspektywa poszerzenia Unii o nowe kraje członkowskie (groźba zwiększenia kosztów wspólnej polityki rolnej).
. W wyniku Rundy Urugwajskiej GATT, w latach 1996-2001, ograniczono skalę protekcjonizmu rolnego. Miało to jednak małe znaczenie, gdyż liberalizacja była dokonywana z bardzo wysokiego poziomu stawek celnych. Skala dotowania rolnictwa pozostała duża. Szczególnie w USA (w 2000 r.) finansowe wsparcie dla 2 min farmerów wynosiło 103,5 mld USD. a w EWG dla 7 min farmerów wynosiło 923 mld S.
3). W UE obniżka ceł na produkty rolne importowane z Polski była niewielka, a te skromne rezultaty liberalizacji (lata 1995-2001) wynikały głównie z ustaleń Rundy Urugwajskiej. Ostrożne stanowisko UE wobec liberalizacji wynikało z tego, że w niektórych grupach (gł. surowce i półprodukty) polscy producenci byli konkurencyjni wobec UE i mają szansę rozszerzania rynków zbytu. Utrudniało to liberalizację handlu rolnego w którym polscy producenci są konkurencyjni.
Przyjęcie wspólnej polityki rolnej oznacza nie tylko zmiany na granicy (liberalizacja), ale także przyjęcie wspólnotowych zasad organizacji rynku, którego elementem są m. in. limity produkcyjne warunkujące uzyskanie wsparcia z UE. Dostosowania prawne i instytucjonalne w rolnictwie są trudne, gdyż około 40% całości acquis UE dotyczy rolnictwa.
Na lata 2000-2006 budżet UE na finansowanie wspólnej polityki rolnej (w mld euro. w cenach bieżących) wynosił:
dla obecnych 15 państw członkowskich UE – 333,5 mld (tj. 95%) w tym 321,4 mld na interwencje rynkowe oraz 14,1 mld na wczesne emerytury i zalesienia:
dla nowych państw członkowskich- 13,8 mld tj 3,9%,
c) dla krajów kandydujących - 4 mld tj 1,1%) w tym organizacja rynków 6,2 mld oraz
fundusz modernizacji 7,6 mld
Taki podział oznaczał silniejsze wsparcie rolników w „starych" krajach UE. które i tak były silniejsze ekonomicznie. To naruszało zasadę jednolitych warunków konkurencji. W wielu produktach rolnicy z krajów starej UE są konkurencyjni tylko dzięki silniejszemu wsparciu
otrzymywanemu w ramach wspólnej polityki rolnej. Bez tego wsparcia rolnicy z „nowych" krajów członkowskich byliby bardziej konkurencyjni. Tego obawiają się „stare" kraje UE.
Wspólna polityka rolna podlega ciągłej ewolucji. Może się więc okazać, że przyjmujemy kosztowne rozwiązania, które znikną za kilka lat Takie ryzyko istnieje w stosunku do zintegrowanego systemu zarządzania i kontroli kwot produkcyjnych, tzw. „praw do produkowania*1. Jest to bardzo szczegółowy system rejestracji wielkości produkcji roślinnej i zwierzęcej, którego wprowadzenie jest niezbędne do uzyskania wsparcia z budżetu UE. Kwoty produkcyjne wymagają ewidencji gruntów oraz ewidencji (łącznie z identyfikacją) zwierząt mięsnych i mlecznych. To zaś wymaga wprowadzenia zintegrowanego systemu zarządzania i kontroli w rolnictwie.
Główne różnice zdań powstałe w negocjacjach w zakresie rolnictwa między Polską a UE dotyczy: a) uzyskania porównywalnych z otrzymywanymi przez rolników ze „starej UE" wyższymi płatności kompensacyjnych, b) ustalenia kontygentów produkcyjnych dla polskiego rolnictwa (w Narodowej Strategii Integracji podkreślono „kluczowe znaczenie negocjacji w sprawie określenia wyższego od proponowanego przez KE poziomu kontygentów produkcyjnych").
Dopłaty do 1 ha w Grecji wynoszą 309 euro, a w Polsce są poniżej 100% i wynoszą 51 euro. Dopłaty do gospodarstwa rolnego w W. Brytanii wynoszą 12^ ty*, euro, a w Polsce 462 euro. Od 2013 r. w Polsce będzie wyrównanie dopłat do 1 ha do 100%. Jednak ze względu na wysokość plonów referencyjnych ustalonych dla Polski w Traktacie akcesyjnym, dopłaty do 1 hti od 2013 r. wyniosą 180 euro, a ponad 500 euro będą wynosiły w Gragi Holandii i Danii.