Вопрос 3: Зарождение государственности у восточных славян. Начало Руси. Полоцкое и Турово-Пинское княжества как первые государственные образования на территории Беларуси.

Да сярэдзiны 9 ст. на тэр., заселенай старажытнымi славянскiмi супольнасцямi, пачалi фармiравацца раннефеадальныя княства. Па летапiсам ý пач. 9 ст. iснавала два ýсходнеславянскiх саюза: паýночны з цэнтрам ý Ноýгарадзе i паýдневы ― з цэнтрам ý Кiеве. Потым гэтыя саюзы аб’ядналiся i ýтварылi адзiную дзяржаву ― Кiеýскую Русь ― гэта раннефеадальная дзяржава-манархiя. На чале стаяý князь.Пры iм мелася дума, куды уваходзiлi найбольш знатныя людзi i старэйшыя дружыннiкi (баяры). Князю падпарадкоýваýся шматлiкi кiраýнiчы аппарат, якi распараджаýся зборам данiны, падаткаý i iнш.. Вялiкi князь меý моцнае войска, якое складалася з дружыны i войск васальных князеý. На тэр. Б. самымi значнымi былi Полацкае i Тураýскае княствы. Полацкае княства ýтварылася ý сярэднiм цячэннi Дзвiны ý 9 ― 10 ст. (па летапiсах) i займала ýсю Паýночную Б.. У Полацкую зямлю ýваходзiла Вiцебская вобласць, Паýночная частка Мiнскай i Паýночна-Заходняя частка Магiлеýскай. Полацкае княстава было адным з буйнейшых феадальных утварэнняý. Вялiкi гандлевы шлях у Заходнюю Еýропу, якi праходзiý праз яго тэрыторыю, спрыяý узбагаченню баярства i росту тэндэнцыi да незалежнасьцi, гэтаму спрыяла геаграфiчнае становiшча на шляху “з варагаý у грэкi”. Другiм буйным ранне-феадальным княствам на Б. было Тураýскае. У часы Рагвалода Тураýская воласць належала Полацку. Уладзiмiр Кiеýскi, перамогшы Рагвалода, прылучыý Тураý з яго землямi да Кiева. Упершыню Тураý у летапiсах успамiнаýся ý 980 г. названы па iменi першага князя Тура. Тураý меý шырокiя гандлевыя сувязi з Кiевам, Паýночным Прычарнамор’ем, Блiзкiм Усходам, Сярэдней Азiяй, Прыбалтыкай i Валынню, быý адным з важнейшых культурна-рамеснiцкiх цэнтраý. У часы Уладзiмiра намеснiкам у Тураве быý яго сын Святяполк. Ен павiнен быý, па задумцы бацькi, праводзiць у жыцце ý Туравы паýдневавiзантыйскi ýплыý. Але ен ажанiýся з дачкой польскага караля Баляслава (яна была каталiчкай) i сам стаý падпадаць пад Заходнi ýплыý. Абапiраючыся на тураýцаý, якiя памяталi незалежнасць Турава ад Кiева, Святяполк задумаý аддзялiцца ад Кiеýшчыны. Уладзiмiр даведаýся пра варожыя намеры сына, напаý на яго, схапiý яго i жонку i кiнуý у цямнiцу. У 1015 г. пасля смерцi Уладзiмiра, Святаполк, як старэйшы сын, атрымаý права заняць кiеýскi пасад. Братам гэта не спадабалася, пачалася вайна. Браты начале з Яраславам перамаглi Святаполка. У час праýлення Яраслава Тураýскае княства было ýключана ý склад Кiеýскай Русi. У канцы 12 ― пач. 13 ст. на тэрыторыi Тупаýскага княства ýтварылася шмат дробных феадальных княстыаý ― Тураýскае, Пiнскае, Слуцкае, Клецкае, Дубравецкае. Пiнск быý адным з буйнейшых гарадоý Тураýскай зямлi. Развiццю горада спрыяла i выгаднае геаграфiчнае палаженне на воднай магiстралi ― Прыпяцi.

Вопрос 4: Политическое и социально-экономическое развитие белорусских земель в составе Великого княжества Литовского, Русского и Жемойтского.

У 13 ― 16 ст. у ВКЛ, як i ý iнш. раннефеадальных гасударствах iшоý працес станаýлення i развiцця феадальных адносiн. Феадальная собственносць на зямлю (асноýны сродак вытворчасцi) ляжала ý аснове феадальнага спосаба. Вярхоýны ýладальнiк зямлi ― князь. Сярэднiя i мелкiя феадалы складалi шляхецкае (дваранскае) саслоýе. На адным узроýнi з дваранамi былi татары. Яны неслi вайсковую службу. Шляхта, татары i сяляне мелi зямельныя надзелы, але на розных умовах (па наследству i не). Iснавала шмат феад. памесцiй ― собственносць на зямлю у ВКЛ была саслоýнай, а феад. землеýладальнiцтва пачаткова ýмоýным. Феадалы змагалiся за поýнае карыстанне сваей зямлей. Але феадалы не маглi абыходзiцца без сялян, якiя атрымоýвалi зямлю ад феадалаý i плацiлi павiннасцi: дань, натуральны i грашовы аброкi.Феадалам сяляне плацiлi налог, а царкве ― дзесяцiну. У1557 г. Жыгiмонт II Аýгуст правеý аграрную рэформу з мэтай упарадкаваць сялянскае землекарыстанне i павялiчыць даходы ý казну. Па гэтай рэформе сялянскiнадзел складала валока ý 23,41 га зямлi (не залежна ад якасцi зямлi). Феадалам адводзiлiся лепшыя землi, а сялянам наадварот. Сяляне падзялялiся на цяглых i асадных. Асноýнай павiннасцю цяглых была баршчына, акрамя яе выплачвалiся i iнш. павiннасцi. Астатнiх сялян князь трымаý на асадзе (асдных): яны плацiлi грашовы аброк замест баршчыны.

У 14 ―16 ст. iшоý працес аддзялення рамясла ад с/г => рост гарадоý i мястэчак. Для таго, каб саздаць манаполii, рамеснiкi iмкнулiсь аб’яднаць свае майстэрнi. Узнiкалi цэхi.Развiцце рамясла i таргоýлi прывяло да буйнага росту гарадоý i гарадскога насельнiцтва. Гарадское саслоýе iмкнецца пашырыць свае права. Вярхоýнай уладай горада быý магiстрат: рада + лавы.Магiстрат узначальваý войт. Усе гарада мелi свае апалченне. З ростам гарадоý, гаражане станавiлiся ýсе больш унiжанымi.