4. Багш: «Байр! седкүлд бичсн келврəн илгəй. Келвртән ю бичхəр бəəнт? Селвлцтн.

128

6-гч әңг Аавд Элст балһс үзүлҗәнәвидн

1. Өлзәт: Аав мана балһс хəлəхəр седҗəнə. Ю үзүлхмб? Ямаран ончта ормс үзүлхмб? Альдас эклхм?

Фото примечательных мест Элисты

2. Өлзәт: Кен ямаран уульнцд бəəхинь аав медхəр седҗəнə. Келҗ өгтн.

Рис. одной из улиц

129

3. Багш: Аав зоопаркд одхар седҗəнə. Хаалһинь зааҗ өгтн.

Рис. вход в зоопарк

Дед в костюме туриста

4. Өлзәт: Аав эмгндəн күүкд улсин байрла соньн белг белдҗ. Ю белдсн болх? Медҗ автн. Соңстн.

Рис. дед с подарком в руке

1. Рис. платок, пиала, лампадка

2.

Рис. платок, лампадка

Аавин келвр: Мини эмгнə нерн Киштə. Эн сəəхн юмнд дурта. Белг авхдан дурта. Би делгүрəс сəəхн альчур болн эрəтə ааһ хулдҗ авбув. Эмгм байрлх.

130

7-гч әңг Үг. Үгин тогтац. Хөөт үг. Үүлдвр медүлгч үг. Кен?

Юн? сурврмудт хәрү өгчәх үгмүд

1. Багш: Үгмүд шинҗлтн. Әдл хүв олтн.

Шир, ширдәч, ширдх, ширдлһн. Умш, умшач. умшлһн. Бич, бичәч, бичлһн.

Чинр-утхарн өөрхн үгмүдин әдл хүвиг үгин уңг гинә. Әдл уңгта үгмүдиг нег уңгта гиҗ келнә.

2. Багш: Умштн. Үгмүд яһҗ хүврҗәхинь шинҗлтн. Үгмүдин чинр заатн.

Зур зурач зурачнр

Бич бичәч бичәчнр

Умш умшач умшачнр

Уңгин хөөтк хүвиг суффикс гиҗ нерәднә. Шин үгмүд суффиксар дамҗҗ бүрднә. Үлгүрнь: зур, зура, зурач, зурлһн.

3. Багш: Буулһҗ бичтн. Әдл үгмүд шинҗлтн.

Багш класст орҗ ирв. Багшин һарт «Олн шинҗтә» гидг дегтр бәәнә. Мадн багшан йир күндлнәвидн. Багш дегтр умшхинь цугтан күләҗәнәвидн.

Үгин сольгдг хүвиг чилгч гинә. Үлгүрнь: Багш, багшин, багшан, багшиг.

4. Багш: Юн альд бәәхинь келтн. Күүндтн.

Рис.

На окне букет цветов под стулом сидит котенок в коробке щенок мальчик у двери

терз деер сандл дор яршг дотр үүднә өөр

Иим янзар күүндтн: А.: Багла цецгә альд бәәнә?

Ә. Багла цецгә терз деер бәәнә.

5. Багш: Цегмүдин ормд хөөт үгмүд бичтн.

Ширә … хот бәәнә. Үкүг …дегтр кевтнә. Киитрүл … махн бәәнә. Орн … миисин кичг кевтнә. Терз … хааһул өлгәтә.

Олзлх үгмүд: деер, дотр.

131

Деер, дор, дотр, һаза, өмн, ард, ца, на, өөр – хөөт үгмүд. Эдн юм медүлҗәх үгмүдин дару бичгднә. Үлгүрнь: ширә деер, терзин өөр.

6. Багш: Ямаран үгмүд үүлдвр медүлҗәнә? Аавд бичг энүнә тускар бичтн. Зааҗ өгтн.

Рис. Стол, на столе чашка бәәнә. рис. Стул, под стулом кошка сууна. Рис. Коробка, в ней щенок сууна. Рис. Дверь, около нее стоит мальчик зогсна.

7. Багш: Соньн таблиц авч ирүв. Шинҗлтн.

ах ахлач темән шүр

эгч Кен? эмч гөрәсн Юн? бүс

дү адуч харада хальмпр

8. Багш: Үгмүдиг яһҗ хойр багд хуваҗ болхмн? Тааҗ медтн.

Ээҗ, зоопарк, байрин өдр, эгч, эмч, бүс, белг, аав, багш.

9. Багш: Дөрлдә давулхм. Хойр багин сурһульчнр нег-негнләһән дөрлдх зөвтә. Кенә баг цугтаһаснь икәр үгмүд таблицд бичнә?

Кен?

Юн?

КЕН? гидг сурврт кү медүлҗәх үгмүд хәрү өгнә. Наадк юм медүлҗәх үгмүд ЮН? гидг сурврт хәрү өгнә.

10. Багш: Мини бичсн келвриг компьютер хаҗһрар һарһҗ. Дөң болтн. Зәңгс чикәр тогтатн. Үүлдвр медүлгч үгмүд темдглтн.

7. Зурмн, бәәнә, дотр, нүкн.

8. деер, сууна, гер, Шовуд.

9. деер, Ширә, ааһ, бәәнә.

10. өмн, сандл, Ширән зогсчана.

11. өөр Эрсин, түндгтә орн зогсчана.

12. Сандл, ноха, кевтнә, дор.

13. ард, Герин, зогсчана, машин.

132

8-гч әңг Умшлһн

ТОДЛТН

ЧЕЕҖӘР ДАСТН

Орчлң нарар гегәрдг, Эрнҗәнә К.

Күн медрләр гегәрдг!

Эв.

Рис. Старика Эвәс тосн һарна,

Эвдрләс цусн асхрна.

Делкән күч-көлсчнр,

Дегц чидлән негдүлий!

ТААҖ МЕДТН

Эвәр бәәдг йостав,

Аавин девлиг алхҗ эс болҗ, Эвин туг өргнәв.

Ээҗин девлиг эвкҗ эс болҗ. Эрклү бичкн настав,

Ээҗ – Төрскән харснав!

УМШТН

Шинҗлтн: Мана Төрскн ямаран?

Төрскн һазр.

Мана төрскн һазр – Хальмг Таңһч. Хальмг Таңһч у, өргн теегт бәәнә. Тег йир сәәхн. Хаврар энд олн-зүсн бамб цецгәс урһна. Мана төрскн байн. Дала мал бәәнә: үкр, хөн, мөрн, темән. Зерлг гөрәсн чигн бәәнә. Хальмг Таңһч үс, мах, ноос, буудя хулдна. Теегт газ, нефть, нүүрсн бәәнә. Би Хальмг Таңһчдан дуртав.

Рис. степь