1. 1% Хлор ерітіндісіне белсенді хлор мµлшерін аныќтау.

Хлорлы єк ерітіндісінде белсенді хлорды аныќтау ‰шін, колбаѓа 5 мл кµп т±рѓан 1% хлор єгін ќ±яды, оѓан 25-50 мл дестилденген суды, 5 мл 5% йодты калийді жєне 1 мл к‰кірт ќышќылын (1:3) ќосады. Бµлінген йодты 0,01 Н гипосульфит ерітіндісімен аќшыл-ќызғылт т‰ске дейін титрлейді, содан соњ 10-15 тамшы крахмал ќосып ерітінді єбден т‰ссіздігінше титрлейді. 1 мл 0,01 Н гипосульфит ерітіндісі 1,27 мг йодпен байланысып, 0,355 мг хлорѓа сай келеді.

Есепету мына формула бойынша ж‰ргізіледі:

А х 0,355

Х= --------------, м±нда:

V

Х – 1 мл 1% єктіњ хлорлы ерітіндісінде, белсенді хлордыњ (мг) саны;

А – гипосульфиттіњ титрлеуге кеткен 0,01 Н ерітіндісініњ саны

V – анализ ‰шін судыњ мµлшері

2. Хлордыњ қажетті мµлшерін аныќтау.

Аныќтау єдісі. ‡ш колбада 200 мл зерттелетін суды жєне 1% хлорлы єкті ќосады (1 мл- де 2 мг активті хлор бар). Бірінші колбаѓа 0,1 мл, екінші колбаѓа – 0,2 мл, ‰шінші колбаѓа – 0,3 мл хлорлы єкті ќосады. Содан соњ суды шыны таяќшамен орналастырады да 30 минутке ќалдырады. 30 минуттан соњ колбаларѓа 1 мл 5% йодты К, к‰кірт ќыщќылды жєне крахмалды ќ±яды.

Кµк болу байќалѓанда, судыњ хълор ќажеттілігі ьолыќ болып саналады жєне ќалдыќ хлордыќ ќалуы байќалады. Боялѓан с±йыќтыњ 0,01 Н гипосульфит ерітіндісімен жєне судыњ хлор ќажеттілігімен есептеліді.

Есептеу ‰лгісі. Бірінші колбадаѓы судыњ кµгеруі байќалѓан жоќ, екіншісінде сєл байќаларлыќтай, ‰шіншісінде – аныќ боялѓан. ‰шінші колбадаѓы ќалдыќ хлорды титрлеуге 1 мл 0,01 Н гипосульфат ерітіндісі кетті, сондыќтан ќалдыќ хлор мµлшері 0,355 мг-ѓа тењ. 200 мл зерттелетін судыњ хлор ќажеттілігі тењ болады: 0,6=0,355=0,245 мг (есептеуден кµретін болсаќ, 1 мл-де 2 мг активті хлор болса, онда ‰шінші колбаѓа0,6 мг (6 тамшы) активті хлор ќосылады. Зерттелетін судыњ хлор ќажеттілігі тењ болады:

0,245 х 1000

------------------- = 1,2 мг

200

1,2 мл-ѓа 0,3 мг (баќылау ќалдыќ хлоры) ќосып, 1 литр суда 1,5 мл-ѓа тењ зерттелетін су ‰шін хлордыќ ќажет мµлшерін табамыз.

Қосымша 6.

Қортынды білім деңгейін бағалау

1. Ішек инфекциясы қоздырғыштарының ашық су қоймасына түсуі қан-

дай жағдайда мүмкін?

А) өнеркәсіптік өндірістердің іркінді суларын ағызғанда

Б) Anopheles түріндегі масаның жұмырқалауында

В) су қоймасына шаруашылық-тұрмыстық суларды ағызғанда

Г) фекальды іркінді суларды су қоймасына түсіргенде

Д) гидротехникалық қондырғылар құрылысында

2. Қандай заттарды анықтау үшіна судың сынамасына консерваци-

ялау жүргізіледі?

А) аммиакты

Б) тотыққыштықты

В) түстілікті

Г) хлоридтерді

Д) нитраттарды

3. 25% күкірт қышқылы ерітіндісін суға нені анықтауда

қосады?

А) нитриттер мен нитраттарды

Б) аммиакты

В) темір

Г) тотыққыштықты

Д) құрғақ қалдық

4. Бірінші сулы горизонтта жиналған сулар ......... сулары деп

аталады.

А)

5. Артық гидростатикалық қысымы жоқ сулы горизонттар арасында жи-

налған сулар ........сулар деп аталады.

А)

6. Судың карбонатты кермектілігін бағалуды қажетті реактивтерді көрсет

А) 2 тамшы мелиоранж

Б) хлорамин

В) т±з ќышќылыныњ 0,1 Н ќалыпты ерітіндісі

Г) 2 мл белсенді хлор

Д) аммоний тұзы

7. Қоршаған ортада кездесетін геогельминттердің даму ерекшелігі неде?

А) адам арқылы

Б) жануар арқылы

В) топырақта

Г) өсімдік арқылы

Д) судың жағасында дамуы

8. Жиі кездесетін биогельминттерді көрсет:

А) жалпаққұрт

Б) анкиластомдар

В) власоглав

Г) өгіз цепені

Д) шошқа цепені

9. Зияндылық кластары бір көптеген химиялық заттардың судың құрамында анықталған кезде, қосарланған әсері неге тең немесе кем болуы қажет:

А) бірге

Б) екіге

В) үшке

Г) төртке

Д) беске

10. Коли – индекс дегеніміз не?

А) 1 л суда ішек таяқшасының саны 3 – тен төмен

Б) 1 л суда ішек таяқшасының саны 5 – тен төмен

В) 300 мл суда ішек таяқшасының саны 1 – ден төмен

Г) 1 мл суда барлық микроб саны 100 – ден төмен

Д) 100 мл суда ішек таяқшасының саны 5 – тен төмен

8.Сабақ бойынша ұсынылатын әдебиеттер:

негізгі:

1. А.М.Большаков, И.М. Новикова. Общая гигиена, М.,Медицина, 1985.

2. Р.А.Логинова, М.Н. Новикова Руководство к практическим занятиям по гигиене. М.,Медицина, 1977.

3. А.М. Большаков Руководство к практическим занятиям по гигиене. М.,Медицина, 1987.

4. Лекционный материал.

қосымша:

1. Д. А. Зильбер и др. Гигиена. Медицина, М.: 1977, 30 – 46.

2. Руководящие материалы по организации фармацевтического дела. Алматы, 1976.

3. К.У.Умбаев, А.К. Джанбабаев и соавт. Сборник материалов в помощь практическим работникам здравоохранения, Алматы;1975.

4. СниП Хозрасчетные аптеки. 1978.

5. Государственная фармокопея. (Издание XI)

6. Организация и экономика фармации, учебник под ред. Крикова М., 1983.

7. Сборник нормативных актов по аптечной службе. Медицина., М., 1977.

8. Приказ Минздарава СССР № 79 от 25.11.97. Инструкция. По санитарному контролю воздуха аптек.

9. Минх А.А. Методы гигиенических исследований. М.,Медицина.1967г.