3. Қазақстандағы туризмның инфрақұрылымының дамытуының керектi шарттары және бұл процесс бөгелтетiн факторлар.

Мемлекеттiк және сектордың бөлiндiсiмен аралығында өзара әрекеттесудi бүгiн кластер үлгiсi өзiн ақтады. Сонымен бiрге анықтайтын фактормен туризмның кластердiң жасауын пилоттық жобасының iске асыруы болды. Шеңберiнде кластер әрекеттерi ерекше маңызды туристтiк инфрақұрылымның дамытуы үшiн инвестициялардың тартуын мүмкiндiк болып табылады. Туризмның дамытуын кластер үлгiсiнiң маңызды тұрғы ҚРдағы туризмның инфрақұрылымының дамытуын керектi шарты атауға болады:

1. Өкiметтiң жергiлiктi органдарының (заңға сүйенген және қаржы) мемлекеттiк қолдау және қолдауы

2. Мемлекеттiң бәсекеге түсе алатын экономикалық саясаты және жергiлiктi өкiметтер, халықаралық аренада Қазақстан имиджының жоғарылатуы.

3. Кадрлардың үйренуi, олардың бiлiктiлiгiнiң жоғарылатуы, қолдану алдынғы дүниелiк тәжiрибе сұрақтарындағы турфирмалардың қызметiнiң кiрiгуi.

4. Кiретiн туризмге көздегендiк, кешендi инфрақұрылымның жасауы үшiн не орынды: жол, көлiктер, тақырыптық бақтар, анимация, спорт кәсiпорындары, қымбат емес қонақ үйлер тағы сол сияқтылар.

5. Туризмның бiрлескен кәсiпорындарының бағытталған жасауларға сыртқы байланыстарының анықтауы, инвестициялардың тартуын мақсатпен, тәжiрибе және қосымша жұмыс орындарының жасауын перенятия.

6. (перспективалы тау шаңғы, iскер және экологиялық туризмның ҚРындағы дамытуы болып табылады) ұлттық турпродуктаның жасауы.

Факторлар, туристтiк инфрақұрылым және туризмнiң бөгелтетiн даму процессiнделерi негiзiнен:

1 - туристтiк - рекреация қорларының децентрализациясы және бiр уақыттағы шоғырландыру оларды нақтылы (Түркiстан қаласы, Алматы және шығыс - Қазақстандық өлкелер және тағы басқалар) өлкесiнде;

Қазақстан аумағындағы көлiк коммуникацияларының 2-бiр қалыпты дамытуы;

тек қана республиканың жеке экономикалық дамыған өлкелерiндегi инфрақұрылымының 3 бар болуы.

Ерекше iлтипат бәсекеге түсе алатын инфрақұрылымның дамытуын кешендi мәселенiң шешiмi талап етедi. Елдiң туристтiк мүмкiндiктерiне мүдде, индустрияның объекттерi сапалы қызметтердi бере алмауға шетелде пайда болды. Туробъектов оқшау бөлiгi орындарында немесе турмаршрутовтың торапты нүктелерiнде орналастыруды шарттардың жоқтығы және де тiкелей кiретiн және iшкi жаппай туризмның дамытуына кедергi келтiредi. Iшкi бағыттар бойынша нәтижеде жолға уақыттың түбегейлi шығындары туралы куәландыратын 400-500 километрлердiң созылымдығының бiркүндiк маршруттары басым болады. Мұндай сапарлар шаршататын, жаман нашар еске түсiрулер туристтардың көпшiлiгiнде тастап кетедi. Өлкелерiндегi нәтижеде көп сирек кездесетiн объекттер туристтар үшiн қол жетпелетiн болып қалады.

Өткiзiлген маркетинг зерттеулерi Алматыға туристтiк кластердiң құрастыруын пилоттық жобаның өңдеуiн орындылық және алматы облыстарының көрсетедi. Жобаның жасауында институттар және шетелдiк мамандар туризм және ҚРдың спортының министрлiгi, Кта, ЖООлар, ғылыми зерттеулердi араласады. Ерекше iлтипат сонымен бiрге туризмның дамытуы үшiн қолайлы жағдайлардың жасауына бiлдiредi. Басқару орган және реттеулер келесi бағыттар бойынша қазiргi кезеңдерде жұмыс iстейдi:

— туризмның сала жұмыс iстейтiн құрылымдар үшiн бiртұтас бiлiктiлiк талаптары, стандарттардың жасауы;

— мұндай қызметтердiң ұлттық классификаторына кiрiспе, экологиялық туризм бойынша маманша, орындардың бронялауы бойынша маман, топ-менеджер;

— орналастырудың құралдарының күрделi құрылысына туристтiк ұйымдардың бiрлескен салық, салығынан босау;

— туризмның индустриясының дамытуы бойынша Мемлекеттiк бағдарламаның қабылдануы;

- (7%-шi проценттi жалакиiмен) шағын және орта кәсiпкерлiктi жеңiлдiктi несие беру;

—қымбат емес қонақ үйлер және Гостевтердiң мейманханалық сектордың қарқынды дамытуы, қолайлы инвестициялық ахуалды жасау, құрылысы үй.

Турфирмалардың қызметiнiң өткiзiлген талдауы Қазақстан турфирмаларының дамытуының маркетинг стратегияларын жасауға мүмкiндiк бердi.

Биiк табыстары бар тұтынушылардың сегментi үшiн таңырлық және рекреация туризмының дамытуы бойынша маркетинг стратегиясының өңдеуi есептейдi, орташа табыстары бар тұтынушылар үшiн - дүкен-тур, үйрену және рекреация туризмы.

Бриф агенттiкпен туризм түрлерiндегi олардың тұтынушы жоғары бағалауларын анықталудың мақсаты бар шетелдiк туристтерiнiң арасында маркетинг зерттеулерi жүргiзiлдi.

69% шетелдiк туристтердiң бұл зерттеулерiнiң нәтижелерi бойынша экологиялық туризмдарды қалайды, шексiз жерлер және жер бедерлер бойынша мұндай тұзды немесе тұщы Көлдерi бар дала бойынша сапар ретiнде оның бiр түрлерi жеке алғанда, 63% респонденттер көшпелiлердiң мәдениетiмен таныстырғысы келдi, 55% -тау туризммен шұғылдану. Сұрауда Астана, Әлия, казжол 10% ағылшын еркектер, 8% кәрестер, 6% француздар, 5% немiстер, Қазақстан қонақ үйлерiндегiн дәурен сүрген 1% жапондықтар Алматы Риджентi, Хайят қатысты.

Туризм бойынша кластердiң құрастырулары үшiн Алматы өлкесiнiң мейманханалық кешенiнiң дамытуының маркетинг стратегияларын орынды жасау. Алматы инфрақұрылымының нақты мүмкiндiктерiнiң есепке алуымен өте перспективалы сегменттерге күшiне жұмылдырып, және ең алдымен, орналастырудың төмен шығынды және тартымды құралдарының құрылысы бастауға керек; беттерiнше архитектураға, қазiргi талап сәйкес келетiн орналастыру және жабдыққа олардың әсерi аудандарындағы iрi мұнай және газды корпорациялары көмегiмен құрылыс есебiнен мекемелiк қонақ үйлердiң жағдайын жақсарту.

Қысқа мерзiмдi мерзiмге мейманханалық кәсiпкерлiктiң саласында көрiнгендей көрсетiлген мәлiметтер, негiзгi есептермен болып табылады:

- үй және бұзаулауларды юрточных және дифференциалдалған бағалардың стратегиясының қолдануы, ұзақ мерзiмдi мерзiмдегi Гостевтердiң құрылысы қонақ үйлердiң стандарттары және қолдану бағалы аласа шығындардың стратегиясының әбден жетiлдiруi, жедел мерзiмде орынды - және үш жұлдыз бұзаулауларды құрылыс.

Туристтiк кластердiң қонақ үйлер, элементтердiң бiрлерiнен басқа көлiк болып табылады. Көлiктiң дамытуын игерiлген стратегиясы бағалы және сапалы тұтынушыға қызмет көрсету үшiн мүмкiндiк бередi. Қысқа мерзiмдi мерзiмде бастапқы кезеңде үйреншiктi сервиспен және аласа шығындардың стратегиясын орынды көлiктi пайдалану: жедел мерзiмге - кеңейту және көлiктiң түрлерiнiң жаңғыртуы және дифференциалдалған бағалардың стратегиясының қолдануы: ұзақ мерзiмдi мерзiмде - сәйкесiнше көлiк құралдарының маршрут желiсiнiң кеңейтуi. Туризмның ажарлыларын дамытулар үшiн - караванинг, автостоп, сафари - қазiргi технологиялар қолдануға керек, атап айтқанда: өлкелердiң арасындағы өте жылдам пойыздар, аспалы арқанды жол, көлiк ерекше түрлер ретiнде - велосипед, мопед және ат-көлiк - түйе, аттар; вагон-мейрамханалармен қатар, вагон, туристтiк кабинет, жасау ретро жұмыс iстейтiндiгiнен - орта Азия қалалары бойынша темiр жолдардың әуесқойлары, жүйелi турмаршрутовтардың жасауы үшiн паровоз тартуы пойыздарындағы Туроволары және Қазақстан туристтiк пойыздардың қозғалысы қалпына келтiру.

Туристтар үшiн тиiмдi кластердiң жасауын мәселенiң шешiмi мүмкiн емес қоғамдық қоректенудiң қазiргi жүйесiнiң дамытуысыз. Қысқа мерзiмдi мерзiмге маркетингтiң негiзгi есебi жол бойындағы дәмханалардың құрылысы, бар және Кейтерингтер болып табылады;

жедел мерзiмге - жаубүйрек бейiмделген қоректенулердiң кәсiпорындарының желiсiнiң кеңейтуi;

ұзақ мерзiмдi мерзiмге - еуропалық елдердiң асханасы бар қоректенуiнiң кәсiпорындарының желiсiнiң құрастыруы.

Бургер және қағанат туристтiк маршруттарға қоректенудiң кәсiпорындарының құрастыруы және бигтi түрдiң тез қоректенуiнiң мамандандырылған желiсiнiң жасауы қазiргi кезеңде орынды.

Познавательньий тау және сафари мұндай шытырман оқиғалы туризмның түрлерiнiң дамытуы Алматы өлкесi үшiн көкейкестi атап өту керек. Қалай Алматы өлкесiнiң туристтiк кластерiнiң бәсекелестiк артықшылықтарының талдауы, қазiргi кезеңдегi көрсетедi олардың игеруi үшiн маркетинг жартылай өз потенциалы және маркетингтердi қолданатын туристтiк ұйымдар немесе туристтiк қорлардың потенциалы жартылай қолдану болады қолданылмайды. Туризмның инфрақұрылымы кластердiң қызметi тек қана шала қамтамасыз етедi, онда маркетинг жартылайды қолданылады, iске қосылмаған еңбек ресурстердi потенциалда болады.

Туристтiк кластердiң құрастырулары үшiн негiзiнен туристтiк серiктестiктер, олардың қызметiндегi қолдану маркетингтерi iрiлендiру керек.

Негiзде өткiзiлген зерттеулер, оның дамытуын стратегия Алматы өлкесiнiң туристтiк кластерiнiң құрастыруының ерекшелiктерiнен сүйене жасалған.

Сайып келгенде, тартымды турпродуктаның Қазақстанындағы жасаулары үшiн қаражат орынды тартылсын, қазiргi инфрақұрылымды, тиiстi халықаралық стандарттарды құрастырсын, жеңiлдiктi инвестиция салу және тағы басқалар әуе көлiгiн қамтамасыз етудi мәселенiң шешiмi бар мемлекеттiң қолдауы қажеттi салық өндiру көмегiмен турфирмалардың қызметi дамыту жағдай туғызсын қажеттi.

Сонымен бiрге қабылданған шаралар туризмнан Қазақстан республикасының табыстарының өсулерiне ендi бүгiн мүмкiндiк туғызатынын атап өту керек. Егер осы көрсеткiштi 2006 жылда 43, 2 құраса, 2007-шi, 1 болса, мысалға, онда барлық туристтiк қызметтерден табыс 2009 жылдың қорытындылары бойынша теңгенiң 74 миллиарды шектен шықты.

Бақылау сұрақтар:

1. Құжаттар неткен турорганизацийдың қызметiнiң заңға сүйенген негiздерiн құрайды?

2. Шарттар неткен Қазақстандағы туристтiк инфрақұрылымның дамытуы үшiн қажеттi?

3. Факторлар неткен туристтiк инфрструктурының даму процессiнделерiн бөгелтедi?

4. Сiз кластер туризмның ары қарай дамытуының бағыттары неткен шеңберiнде атай аласыз?

5. Маркетинг стратегиялары неткен туризмның дамытуын шеңберiнде кластер үлгiсi және алматы облысындағы туринфраструктурысы жасалған?

Негізгі және қосымша әдебиеттер тізімі

Негізгі:

• Емельянов Б.В. Экскурсоведение. Учебное пособие. М., 2009.

• Емельянов Б.В. Экскурсионное обслуживание населения. М., 2009.

• Ягофаров Г.Ф., Тынчерова З.В., Саипов А.А. Экскурсоведение. Алматы, 2009.

Қосымша:

• Гецевич Н.А. Основы экскурсоведения. Учебное пособие для географических специальностей вузов. Минск, 2009.

• Герд В.А. Экскурсионное дело. Сборник статей по вопросам методики экскурсии. М., 2009.

• Городская литературная экскурсия. Методические указания. М., 2009.

• Городская обзорная экскурсия. Методические указания. М., 2009.

• Архитектурно-градостроительные экскурсии. Методические указания. М., 2009.

• Дьякова Р.А. История экскурсионного дела в СССР. М., 1981.

• Ердавлетов С.Р. Достопримечательные места Казахстана. Алматы., 2009.

Дәріс 15. Туризмның инфрақұрылымына инвестициялар

Мақсаты: Студенттерге осы тақырып бойынша негізгі теориялық білімді беру және де оны тәжірибеде қолданудың аясын ашып көрсету

Сұрақтар:

1. Қазақстандағы инвестициялық ахуал.

2. Туристтiк инфрақұрылымның дамытуына инвестициялық салуларын перспективалар.

3. Шетелдiк инвестициялардың тартуының әдiстерi.

4. Инвестициялық жобаларды мысалдар.