3.2 Нүктені проекциялау

Сандық белгісімен проекцияларыңда горизонталь проекциялар жазықтықты πо шарттық нөлдік денгей жазықтығы деп қабылдайды, содан санауды жасайды. С нүктенің (сур. 1) 0 белгісі болады. Соңдықтан ол нөлдік денгей жазықтықта жатады. В нүктенің белгісі -4 болады, сол себепті ол нөлдік денгей жазықтығының астында орналасады.

1 суретте бейнеленген нүктелердің проекциялары нөлдік денгей жазықтықта орналасады, әр бір проекцияның жаныңда сан тұрғызылган, ол сан нүктенің горизонталь проекциялар жазықтықтан жоғарлауың немесе төмендейтің көрсетеді.

Демек, сандық белгісімен проекцияларында нүктелердің тапсырмасы белгілік болу үшің, тысқары нүктенің сандық белгіден, масштаб немесе манерлеген сандық белгілердың сызықтық өлшемі болу керек.

3.3 Түзуді проекциялау

Кеністіктегі екі нүктені қосатың болсақ, мысал А және В (2сур.), олардың проекциялары А2 және В6, кеністіктегі АВ кесіндісі пайда болады және оның А2В6 сандық белгісінде проекциясы.

Проекция кесіндісіның кеністікте тек қана бір орналасуына сәйкес келеді, сондықтан кесіндісының кеністікте орналасуың толық анықтайды (егер сызбаның сызық масштабы шарт бойынша берілетің болса).

Сурет 2.

3.4 Түзудің жатуының элементтері

Сандық белгісімен проекцияларында түзуді тек екі нүктеден (2сур.) тағы да басқа тапсыруға болады, ол нүкте және түзудің жатуының элементтері.

Бар болу түзудің жатуының 5 элемент. (сур. 3):

- α (құламалы бұрышы) – түзудің горизонталь проекциялар жазықтығына πо көлбеу бұрышы, кесіндісінің проекциямен арасындағы бұрышымен анықталады (сур. 3);

- созылуы (азимут) бұрышы β жаспардан анықталады және х осінің сол түстік бағытынан сағат стрелкамен түзудің бағытына дейің саналады. Түзудің бағыты үлкен белгіден кіші белгісіне қабылдайды. x осі басты меридианына параллел және сол түстік бағытына қарайды, ал y осі экваторына параллел және шығыс бағытына қарайды;

- түзудің жатуы L – масшатаб бірлігімен саналған түзудің горизонталь проекциясының ұзыңдығы (сур. 3 А3В7 - кесіндісі);

- интервал l – денгейдің айырмасы бір бірлік болатың екі нүктенің арасындағы жатуы. 3 суретте MN кесіндісінің белгілерінің айырмасы 1 тең, дерек, оның жатуы М5N6 түзудің интервалы l болып қалады;

- түзудің енісі i – биіктіқтердің белгілерінің айырмасының (∆z) жатуына Lқатысуы. Бұл шама түзудің көлбеу бұрышының тагенсіне тең.

i = ∆z / L=tgα

Сурет 3.

3.5 Түзудің кесіңдісің бөліктеу

Белгісі бүтін сандар, айрымы бір өлшем мәнерленген нүктелерді табылуын процесс түзу бөліктеумен деп аталады.

Бөліктеудің арқасында түзуге тіисты болатын әрбіреу нүктені анықтауға болады. Бөлiктеудiң бiрнеше әдiстерi бар болады. Кейбiреулердi қарап шығамыз.

3.5.1 Тілуімен бөліктеу. АВ түзу арқылы тiк тiлудi жасаймыз. А 1В 8 түзудің жатуына параллел түзулердi қатар өткiземiз, 1... 8 бiрлiктердегi деңгейлерiне сәйкес болатын және бiр масштаб бiрлiгiнiң қашықтығында. (4-шi сурет)

А1 және В8 нүктелердiң проекцияларына тиiстi деңгей сызықтарына дейiн перпендикулярларды өткiземiз - бiрiншiге дейiн А1 нүктесiнен, 8-шi В8-шiнiң нүктесiнен. Тапқан нүктелерді АВ түзуімен қосамыс, барлық сызықтарды 2...7 сәйкес нүктелерің де кесіп өтеді.

2...7 нүктелерден АВ түзудің жатуына перпендикуляр тұрғызып, белгiсi бiр бiрлiкке айырымы бар бүтiн сандармен бейнеленген тең қашықтықта бiр-бiрiмен орналасқан нүктелердiң проекцияларың табамыз.

В результате вертикального разреза можно также определить натуральную величину отрезка прямой - и угол падения. Сонымен бiрге тiк тiлудi нәтиже түзудi кесiндiнiң табиғи шамасың анықтауға болады – АВ және α құлау бұрышың.

Сурет 4.