4.2. Сыртқы жарықтандыру қондырғылары

Жарықты шығарудың үш әдісін бөлуге болады: термосәулелену, жоғары және төмен қысымды газ разряды.

Термосәулелену. Барынша жоғары температураға дейін электр тоғының өтуі кезінде өткізгіштің қыздырылуы. Бұл үшін металдар арасында анағұрлым жоғары балқыту температурасы бар (3683 K) вольфрам элементі келеді. Мысалы: қыздыру лампалары және галогенді қыздыру лампалары.

Газ разряды. Газ, металл булары және жиі кездесетін элементтерімен толтырылған жабық шыны ыдыста, кернеу пайда болған кезде доға разряды пайда болады. Бұл уақытта пайда болатын газ тәріздес сәуле тарату жарықтың қажетті түсін береді.

Мысалы: сынапты, металлогалогенді және натрий лампалары.

Люминесценатты процесс. Шыны түтікке толтырылған электр разрядының әсерімен сынап булары көзге көрінбейтін ультракүлгін сәулелерді шығара бастайды, олар шынының ішкі бетіне жағылған люминофорға түсе отырып, көзге көрінетін жарыққа айналады. Мысалы: люминесцентті лампалар, компактты люминесцентті лампалар, жарық диодтары (Light Emitting Diodes (LEDs). Лампалардың әр түрі жарық берілісі, спектралды сипаттамалары сияқты параметрлерімен (мысалы, түс берілісі), электрлік сипаттамаларымен (жұмыс кернеуі, тұтынатын қуаттылығы), сындарлы сипаттамаларымен (мөлшері), жұмыс істеу мерзімі және құнымен ерекшеленеді.

Қыздыру лампалары

Қыздыру лампалары типті жылу сәуле шығарғыш болып табылады. (Олардың вакуум немесе интернтті газбен толтырылған колбасында вольфрамды спираль жоғары температураға жеткенге дейін қыздырылады шамамен 2600-3000 К), нәтижесінде жарық және жылу шығады. Бұл сәуленің көп бөлігі инфрақызыл диапазонда болады.

Қыздыру лампаларының негізгі түрлері жалпы мақсатта қолданылатын лампалар, арнайы мақсатта қолданылатын лампалар, декоративті лампалар және жарық түсіргіш лампалар болып табылады.

25 ден 1000 Вт-ға дейінгі диапазондағы қыздыру лампаларының жарықты берілісі шамамен 1000 сағ орташа қызмет мерзімі бар лампалар үшін 9 дан 19 лм/Вт құрайды. Қыздыру лампаларының анағұрлым үлкен көлемі 50 Гц жиілікті 220 В, 127 В номиналды кернеуі бар ауыспалы тоқтың желілерінде ішкі және сыртқы жарық беру шамдарына арналған.

Қыздыру лампалары қуаттылығы мен колбаларының түрлерімен ерекшеленеді. Қыздыру лампалары шар тәріздес түрде «шырақ» және «Саңырауқұлақ» түрлі колбамен шағын габаритті түрде жүзеге асырылады. Анық лампалар әдемі ашық түсті түсіреді, ал жарықты тарататын жабын жарықты біркелкі үлестіреді және көзді шағылысуды болдырмайды. Жоғары кернеуге есептелген (230-240 В) (желідегі кернеу 10% пайызға жоғарылауы кезінде кәдімгі лампалардың қызмет мерзімі 3 есе қысқарды) желідегі кернеудің тербелісіне бейімделген лампалар шығарылады, бұл олардың техникалық сипаттамаларын көбірек сақтауға мүмкіндік береді. Қыздырудың лампаларының жану ұзақтығы қалыпты кернеу кезінде 1000 cағ кем емес, 127-135 В кернеулі лампалар үшін 2500сағ, МО лампалары үшін - 700 сағ.

Қыздыру лампаларының негізгі ерекшеліктері:

1. Қолданудың белгілі бір талаптарына бейімделген түрлі типті және түрлі қуаттылық пен кернеулерге кең сортаментте дайындау.

2. Қосымша аппараттарсыз желіге тікелей қосылу;

3. Номиналдыдан желі кернеуінің ауытқуы кезіндегі жұмыс қабілеттілігі (тіпті күрт өзгерген уақытта);

4. Қызмет мерзімі аяқталған уақытқа қарай жарық ағынының төмендеуі (шамамен 15%)

5. Қоршаған ортаның талаптарына байланысты болуы (су ішіне салынып жұмыс жасау мүмкіндігіне дейін), оның ішінде температурадан.

6. Тұтастығы

Қыздыру лампаларының кемшіліктері: төмен жарық берілісі, спектрдың сары-қызыл бөлігінің сәулелену спектрында басым болуы, қызмет мерзімін шектеу, келтірілетін кернеуден қыздыру лампалары сипаттамаларының тәуелділігі (кернеудің жоғарылауымен қыздыру жігінің температурасы өскендігіне байланысты, жарық анағұрлым жарығырақ болады, жарық ағыны жылдам өсіп, жарық берілісі біршама баяулайды, қызмет ету мерзімі күрт азаяды).

Қыздыру лампаларының негізгі сипаттамалары болып кернеудің номиналды мәндері, қуаттылық, жарық ағыны, қызмет мерзімі, сондай ақ габаритті көлемі болып табылады.

Қыздыру лампаларының цокольдерінің анағұрлым кең қолданылатын түрлері: Е – бұрандалы, Bs – штифті бір түйіспелі, Bd штифті екі түйіспелі.

Қыздыру лампаларының белгіленуі: Г – газ толтырылған жалғыз спиральді (аргонды); Б – биспиральді аргонмен толтырылған; БК – криптонмен толтырылған биспиральді; МТ - матталған; 125-135, 220-230, 230-240 – вольттардағы кернеу диапазоны; 25-500 – ваттардағы номиналды қуаттылық; 1 - 12 – базалық үлгідегі ерекшелік.

Мысалы: Б 230-240-40-1, МО 36-100

Қыздыру лампаларының басқа түрлерінің көп саны әзірленеді: кен лампалары, метроға арналған, бағдаршамдарға арналған, проекциялық, суреттерге арналған, шағын және аса шағын, коммутациялық, айна (колбада айна немесе диффузиялық шағылысу айналары бар лампа-шамдар) және басқалары.

Қыздырудың галогенді лампалары

Қыздырудың галогенді лампалары құрылымы және әрекет ету принципі бойынша қыздыру лампаларымен салыстыруға келеді. Бірақ олардың газ толтырғыштарының ішінде галогендердің азын аулақ қосымшалары (бром, хлор, фтор, йод) немесе қоспалары бар. Бұл қосымшалардың көмегімен белгілі бір температуралық аралықта күңгірттелген колбаларды және осы арқылы шартталған толығымен дерлік жоюға болады. Сондықтан галогенді лампаларға колбалардың өлшемі қыздыру тым қатты төмендейді, соның нәтижесінде бір жағынан газ толтырғышта қысымды жоғарылатуға болады, және басқа жағынан газ толтырғыштар ретінде ксенон және криптон бағалы инертті газдардың қолданылуы мүмкін болады.

Вольфрамды-галогенді цикл.

Қыздыру лампаларының елеулі сипаттамалары – жарық берілісі және қызмет мерзімі – негізінен спиральдің температурасымен белгіленеді: спиральдің температурасы неғұрлым жоғары болса, қызмет мерзімі соғұрлым қысқа болады. Қызмет мерзімінің қысқаруы бір жағынан колбаның күңгірттенуіне, екінші жағынан спиральдің жануына әкелетін вольфрамның булану жылдамдығының температурасын көтеру салдары болып табылады.

Колбаның күңгірттенуін газ толтырғышқа галогенді қосымша көмегімен тиімді алдын алуға болады, ол вольфрамды-галогенді цикл процесінде буланып кеткен вольфрамға колбаның қабырғаларында тұнуға мүмкіндік бермейді. Лампаның жұмыс процесінде спиральдан буланған вольфрам диффузия немесе конвекция нәтижесінде температуралық облысқа түседі (T1 1400 K) және онда бірден таратылады.

Вольфрамның бір бөлігі спиральда бірақ жаңа жерде қайта қалпына келеді. Қалыпты вольфрамды-галогенді цикл қызмет мерзімінің ұзаруна емес, колбаның күңгірттенуіне әкеледі.

Қыздырудың галогенді лампалар ерекше тұтастығымен, анағұрлым ақ түсімен, жақсартылған түспен, екі есе қызмет мерзімімен ерекшеленеді.

Қыздырудың галогенді лампалары 20 кВт дейінгі қуаттылықпен шығарылады.

Бүгінгі күні өндірушілер галогенді лампалардың әр түрлі мақсатта қолдану үшін және алуан түрдегі үлкен таңдауын ұсынады. 12–24 В төмендетілген кернеуге арналған 5-150 Вт қуаттылығы бар лампалары бар, сондай ақ 25-250 Вт қуаттылығы бар (Е14 және Е27 стандартты цокольдері бар бір цокольді) және 100-500 Вт (екі цокольді), 220-230 В желілік кернеуге арналған. Арнайы интерференциялық жабыны бар сыртқы шыны шағылдырғышы бар галогенді лампаларды қолдануға болады – ол инфрақызыл сәулені жібереді, соның арқасында «салқын» шоқ пайда болады. Сыртқы алюминий шағылыстырғышы бар лампалар жарықтың «терең» және «кең» жарық шоқтарын шығарады.

Қыздырудың қарапайым лампаларымен салыстырғанда галогенді лампалардың негізгі артықшылықтарын келтірейік;

- анағұрлым жоғары жарық берілісі – кейбір жағдайларда ол 25 лм/Вт жеткізілген, бұл қыздыру лампаларына қарағанда 2 есе жоғары;

-ұзақ мерзімділік – олардың қызмет ету мерзімі қыздыру лампаларының мерзіміне қарағанда 2-4 есе жоғары;

-шағын мөлшері – төмен вольтты галогенді лампалардың (12 В, 100 Вт) колба диаметрі қуаттылығы осындай қыздыру лампаларына қарағанда 5 есе аз;

-сәулеленудің анағұрлым бай шоғыры – галогенді лампаларда жарық қыздыру лампаларына қарағанда түсі анағұрлым «ақ» (кәдімгі лампаның 28000 К қарсы 30000 К қыздырудың анағұрлым жоғары температурасы есебінен);

-жарық ағынының реттелгіштігі, оның үстіне төмен кернеу болған кезде жарық ағыны жеткілікті түрдегі «ағартқыштықты» сақтайды.

Алғашқы екі тармақ галогенді лампалардың анық экономикалық плюстер туралы айтады: егер жарықтың мұндай түрін қыздырудың дүстүрлік лампасының орнына орнататын болсақ, жарық нүктесінің тұтынатын құуаттылығы орташа 20-40% пайызға төмендейтін болады. Бірақ бұл галогенді лампалардың жалғыз артықшылығы ғана емес. Олардың шағын өлшемдері, мүлдем жаңа шамдарды жасауға мүмкіндік береді, мысалы жарықты акценттейтін, – шағылдырғыштың арнайы құрылымдалған жүйесі жарықтың ағынын күшейтуі соншалық, бұл дизайнерлерге жайды ресімдеуге қосымша мүмкіндіктер береді.

Люминесценттiк лампалар

Люминесценттiк лампалар – бұл адам көзі үшін көрінбейтін ультракүлгін сауле шығару көрнектi жарыққа люминофор жамылғысы болып өзгеретін газ разряды нәтижесінде пайда болатын төмен қысымның газ разрядты шамдары.

Люминесценттiк лампалар сынаптың булары жүктелген электродтары бар цилиндрлiк тұрбаны көрсетеді. Электр разрядының әсерінен сынаптың булары өз кезегінде, тұрбаның қабырғаларына енгізілген люминофордан көрнектi жарықтарды шығаруды мәжбүрлейтін ультракөгiлдiр сауле шығарады

Люминесценттiк лампалар жұмсақ, бiр қалыпты жарықтарды қамтамасыз етедi, бiрақ сауле шығарудың үлкен бетіне байланысты, кеңiстiкте жарықты үлестiруді басқару қиын. Форма бойынша сызықты, сақиналық, U - бейнелi, сонымен бiрге тығыз люминесценттiк шамдар өзгешеленедi. Тұрбаның диаметрi (мысалы, T5 = 5/8'' = 15,87 мм) дюймның сегіз бөлiгінде жиi көрсетiледi. Шамдардың тiзбелерiнде диаметр негiзiнде миллиметрлерде көрсетiледi, мысалы, T5 шамдары үшiн 16 мм. Шамдардың көпшiлiгi халықаралық стандарттарға ие. Өнеркәсiп жалпы тағайындаудың люминесценттiк шамдарының 100 шақты әр түрлi өлшемдi түрлерiн шығарады. 127-шi кернеуге 15, 20, 30 Вт және 220 В кернеуге 40,80,125 Вт қуатты шамдар аса таралған. Шамдардың жануының орташа ұзақтығы 10 000 сағ. құрайды

Люминесценттiк лампалардың физикалық мiнездемелерi қоршаған ортаның температурасына тәуелдi болады. Бұл шамда сынап буларының қысымының ерекше температуралық тәртiбiне шартталған. Төмен температураларда қысым төмен, осыдан сәуле шығару процессіне қатыса алатын атомдардың саны өте аз болады. Өте жоғары температура кезінде булардың биiк қысымы шығарылған ультракөгiлдiр сәуле шығарудың үдеуші жұтылымына бағытталды. Колбаның 40°C температурасы кезінде шамдар индукцияны құрайтын ұшқынды разрядтың максималды кернеулерiне және осылай ең жоғарғы жарық серпуiне жетеді.

Люминесценттiк лампалардың ерекшеліктері:

1. 75 лм/Вт жететiн жоғарғы жарық серпуi

2. Үйреншiктi лампаларда 10000 сағ. дейiн жететiн үлкен қызмет мерзiмi.

3. Қыздыру шамдарына қарағанда түрлердiң көпшiлiгi үшiн жақсы түс беру кезінде әр түрлi спектрлiк құрамның жарық көздерiн алу мүмкiндiгi.

4. Жарықтықтың біршама аздығы (алайда, құрастырылған соқырайлық) жағдайлардың қатарында ерекшелік болып табылады

Люминесценттiк лампалардың негізгі кемшіліктері:

1. Шектелген жеке қуат және осы қуаттың кезінде үлкен өлшемдер

2. Қосындының салыстырмалы күрделiлiгi

3. Тұрақты тоқпен шамдардың қоректенуiнiң мүмкiн еместiгi

4. Мiнездемелердiң қоршаған ортаның температурасына тәуелдiлiгі. Кәдiмгi люминисценттi шамдар үшiн қоршаған ауаның ұтымды температурасы18-25С. Температураның ұтымдыдан ауытқуы кезінде Ұтымды жарық ағыны және жарық серпуі төмендейді. +10 С температура кезінде оталдыру кепiлдiк бермейдi.

5. Жиiлiкпен олардың жарық ағынының периодты соғулары электр тоғының екi есе еселенген жиiлiгiне тең. Адам көзі көру инерциясының арқасында жарықтың бұл жылтырауларын байқай алмайды, бiрақ егер бөлшектiң қозғалысың жиiлiгi жарықтың импульстерiнiң жиiлiгiмен дәл келсе, бөлшек жылжымайтын немесе стробоскопиялық эффекттен қарсы жаққа қарай баяу айналмалы болып көрінуі мүмкін. Сондықтан, өндiрiстiк бөлмелерде люминесценттiк шамдар (жарық ағынының соғулары әртүрлi жартылай периодтарда болады) үш фазалық тоқтың әртүрлi фазаларында қосылуы керек.

Люминесценттiк шамдардың таңбалауларын белгiлерде келесi әрiптердi қолданады: Л - люминесценттiк, Д - күндiзгi, Б - ақ, ХБ-суық-ақ, ТБ – ыстық-ақ түс, Ц - жақсартылған жарық берiлу, - амальгамалық.

Егер люминесценттiк шамның тұрбасын спиральге «бұраса», онда КЛЛ-тығыз люминесценттiк шам алынады. КЛЛ өз параметрлері бойынша (75 Лм/втке дейiн жарық серпуi) сызықты люминесценттiк шамдарға жақындатылады. Ең алдымен, олар түрлi қолдануларда қыздыру шамдарының алмастыруы үшiн арналған.

Доғалы сынапты шамдар (ДСШ)

Таңбалау: Д – доғалы С - сынапты Ш - шам В – ПРА-сыз Қ - қосылады.

Доғалы люминесценттiк сынапты шамдар (ДСШ)

Люминесценттiк сынапты-кварцті шамдар (ДСШ) iшiнен люминоформен және жоғары қысымда сынаптың буларымен толтырылған колбада орналастырылған кварц тұрбасымен жабулы шыны колбадан тұрады. Люминофор қасиеттерiнiң тұрақтылығын сүйемелдеу үшiн шыны колба көмiрқышқыл газымен толтырылған.

Сынапты-кварцті тұрбада пайда болатын ультракөгiлдiр сәуле шығарудың ықпалымен люминофор нақтылы түстерді бұрмалап, жарыққа көкшiл рең бере отырып жарқырайды. Бұл кемшiлiктi жою үшiн люминофордың құрамына түстілікті жартылай дұрыстайтын арнайы компоненттер жүргiзiледi; бұл шамдар дұрысталған түстілікпен ДСШ шамдарының атауларын алды. Шамдардың қызмет мерзiмi – 7500 сағ.

Өнеркәсiп 3200 ден 50 000лм жарық ағынысы бар, 80, 125, 250, 400, 700, 1000 және 2000 Вт қуатты шамдарды шығарады.

ДСШ шамдарының ерекшеліктері:

1. Жоғарғы жарық серпуi (55 лм/Вт дейін)

2. Үлкен қызмет мерзімі (10000 сағ)

3. Ықшамдылық

4. Қоршаған ортаның шарттарына сыналмайтындық (ең төмен температуралардан басқа)

ДСШ шамдарының кемшіліктері:

1. Ажырату нысандары адамдардың беттері немесе боялған беттер болып табылған жағдайларда шамдардың қолданылуын шығаратын, қанағаттанарлықсыз түс беруді бастайтын көгiлдiр-жасыл бөлiктің сәулелерiнiң спектрiндегі басымдылық.

2. Тек қана айнымалы тоқта жұмыстың мүмкiндiгi

3. Балласты кедергіш арқылы қосылудың қажеттiлiгi

4. Алаулаудың ұзақтығы (шамамен 7 минут) қосылу кезінде және тек суып қалудан кейiн шамның қоректенуiне өте қысқа мерзiмдi үзiлiстен кейін, қайта оталдырудың басталуы (шамамен 10 мин).

5. Жарық ағынының соғулары люминисценттік шамдарына қарағанда үлкен

6. Қызметтің аяғында жарық ағынының түбегейлi кiшiрейуі

Металл галогенді шамдар

Доғалы металл галогенді шамдар (ДСИ, МГЛ, HMI, HTI)

Таңбалау: Д – доғалы, С –сынапты, И - йодталған.

Металл галогенді шамдар – бұл металл йодидтардың немесе сирек кездесетiн диспрозий (Dy), гольмий (Ho) және тулий (Tm), сонымен қатар (Cs) цезиймен кешенді қосындылар және (Sn) қалайының галогенидтері йодидтарының қосымшаларымен жоғары қысымды сынап шамдары. Бұл қосулар разрядты доғаның орталығында, және металлдың булары қайсыларының қарқындары және спектрлiк үлестiрiлулері металл галогендер буларының қысымына тәуелдi болатындарына қарай жарықтың эмиссиясын ыдыратады,

Сыртқы металл генді шамдар ДСШ шамдарынан колбада люминофордың жоқтығымен айрықшаланады. Олар (100 лм/Втке дейiн) жоғарғы жарық серпуімен және жарықтың едәуiр жақсы спектрлiк құрамдарымен бейнеленеді, бiрақ олардың қызметiнiң мерзiмi ДСШ шамдарына қарағанда айтарлықтай аз, ал қосылу сызбасы күрделiрек, өйткенi, балласт кедергішінен тысқары, тұтандыратын құрылымды құрайды. Жоғарғы қысымды шамдардың жиi қысқа мерзiмдi қосылулары олардың қызмет мерзiмiн қысқартады. Бұл шамдардың iске қосылуында суық, сол сияқты ыстық күйіне жатады.

Жарық ағыны iс жүзiнде (шырақтан тыс) қоршаған ортаның температурасынан тәуелдi болмайды. Қоршаған ортаның төмен температуралары кезінде (-50 °С дейiн) оталдырудың арнайы құрылымдарын қолдану керек.

HMI шамдары

HTI-ң қысқа доғалы шамдары - қабырғаға көтеріңкі жүктемесi бар және өте қысқа электродаралық қашықтықты металл галогенді шамдар биiгiрек жарық серпуiне және түс беруіне ие, алайда, қызмет мерзiмiне шек қояды. HMI шамдарын қолданудың басты облыстары сахналық жарық, эндоскопия, күндiзгi жарықта кино және видео түсiру (тiң түсті температурасы = 6000 К) болып табылады. Бұл шамдардың қуаты 200 Вт-тан 18 кВт аралығында жатыр.

Оптикалық мақсаттар үшiн аз электродаралық қашықтықтары бар HTI қысқа доғалы металл галогенді шамдар жасалды. Олар өте жоғары жарықтықтармен ерекшеленеді. Сондықтан, олар эндоскопияда да, позициялы жарық көздерi ретінде, ең алдымен жарық әсерлері үшiн қолданылады (кесте1, 2)

Жоғары қысымды натрий шамдары (ДНаТ)

Таңбалау: Д - доғалы; На - натрий; Т -тұрбалы.

Жоғары қысымды натрий шамдары (ДНат) көрінетін сәуле шығарудың көздерінің тиiмдi топтарының бiрi болып табылады: олар (100-130 лм/Вт) барлық белгiлi газ разряды шамдарының арасында өте жоғары жарық серпуiне (100 - 130 лм/Вт) және қызметтің ұзақ мерзiмiнде, жарық ағынының жеңіл-желпі төмендеуіне ие болады. Осы шамдарда шыны цилиндрлiк колбаның ішінде натрий буларына оқшау және оның сауле шығаруын жақсы өткізетін поликристаллиялық алюминиден разрядты тұрба жайғастырылады. Тұрбадағы қысым 200 кПа шамасында. Жұмыстың ұзақтығы - 10-15 мың сағат. Алайда, түс берудің (Ra=25 ) өте сары жарығы және сәйкесiнше төмен индексі тек қана басқа түрлердiң шамдары бар комбинациясында, оларды адамдар орналасқан ғимараттарда қолдануға мүмкiндiк бередi.

Ксенонды шамдар (ДКсТ)

Доғалы ксенонды тұрбалы шамдар (ДКсТ) төмен жарық серпуiнде және шектелген қызмет мерзiмiнде жарықтың табиғи күндiзгi спектрлiк құрамдарына аса жақындығымен және жеке қуатты жарық көздерінің барлығынан ең үлкендігімен ерекшеленеді. Бірінші ерекшелік iс жүзiнде қолданылмайды, өйткенi ғимараттардың iшiнде шамдар қолданылмайды, екiншiсі биiк дiңгектерге қою кезінде үлкен ашық кеңiстiктердiң жарығы үшiн олардың кең қолданылуына себепшi болады. Шамдардың кемшiлiктерi жарық ағынының үлкен соғулары, ультракүлгiн сәулелердiң спектрдегi артылу және оталдыру схемасының күрделiлігі болып табылады.

Кесте 1. Жиі қолданылатын электр жарық көзінің сипаттамасы

Түрі\сипаттамасы	Жарықтың берілуі, лм/Вт*	Қызмет көрсету мерзімі, сағ.	Қуаттылық диапазоны, Вт.
ҚШ/ГҚШ (қыздыру шамы/галогендік қыздыру шамы)	10	1000/2000	10 – 1000
ЛШ (люминесценттік шам)	60 – 95	12000-15000	4 – 80, негізгі 18,36, 58
ШЛШ (шағын люминесценттік шам)	30 – 75	12000 дейін	5 – 80
ТГШ (теміргалогендік шам)	90 – 100	6000 – 10000	35 – 2000
ДТНШ(натрийлік шам)	70 – 130	6000 – 20000	50 – 1000
LED (жарық диод)	270	100000**	0,1 – 10

* - Шамның жарық беруі ваттқа люменмен есептелетін (лм/Вт)- электрқуатын жарыққа айналдыру тиімділігін анықтайтын өлшем. Бұл шамның электрсақтандырғыш және жарық көзінің дамуына қарағандағы аса маңызды параметр болып табылады.

** - Инженерлік әдіспен анықталған яғни, табиғатта осынша уақыт жарық диодтары өмір сүрмеген.

Кесте 2. Көшелерді жарықтандыруда пайдаланылатын газоуаттандырғыш және жарықдиодты шамдарының түрлері

Жарық көзі	тиімділігі, лм/Bт	Түстік темпера-тура, К	Түс беруші-лік, Ra	Қуат-тың баяу ауысуы	Қыз-мет мерзі-мі, сағат	Шыр-ағдан-ның тиімді-лігі лм/Bт
Жоғары қысымдағы сынаптық қуатты шамдар (ДСШ)	45-55	спектрдің көгілдір аумағындағы жіңішкесызықтық сәулеленуі	45	Жоқ	12000-15000	24
Теміргало-гендік жоғары қысымды қыздырғыш шамдары (МГШ)	80-90	3000-6000	80-98	жоқ	6000-12000	38
Жоғары қысымды натрийлік қыздыру шамдары (ДТНШ)	80-120	спектрдің сары аумағындағы жіңішке сызықтық сәулеленуі (2000K)	25	Жоқ	20000	50
Жарықдиодтар	90-100	2800-10000	80-90	ия	50000-100000	80-90

Жарық диодтар мысалындағы жаңа буынның шырағдандарының сипаттамасы

Әртүрлі дәстүрлі шамдармен салыстырғанда, жарықтық диодтардің бірнеше артықшылықтары бар:

• Электрқуатын үнемдеу. Жарықдиадтың КПД - 100% дейін, люминесценттік шам - 25% дейін, қыздыру шамы - 5% дейін. Жоғары энерготиімділігінің арқасында жарықдиодтар электрқуатының үнемділігін қыздыру шамдарымен салыстырғанда 85% дейін үнемдейді.

• Төмен пайдаланушы шығындары. Теория бойынша жарықдиодтың қызмет мерзімі 100 мың сағатқа жетеді, ол 10жыл үздіксіз жұмыс жасаумен тең, 100 есе қыздыру шамынан артық және 8-10 есе люминесценттік шамнан көп. Жарық диодтар басқа кез келген шамдардан сенімді, соққылар мен дірілдерге қарсы. Жоғары, төмен және өте төмен температураларға төзімді. Қызметінің ұзық мерзімділігінің және беріктігінің арқасында жарықдиодтар пайдалану шығындарын (жөндеу жұмыстарына шығын, ауыстыруға, техникалық қызмет көрсетуге арналған шығындардан) тіпті нөлге жеткізуге дайын.

• Қауіпсіздік. Жарықдиодтар өте кішкене жылубергіш және жұмыс уақытында тіпті қызбайды, ол жану мүмкіндігін тоқтатады, сондай ақ тезжанғыш заттардың бұзылуына жол бермейді. Сонымен қатар, жарықдиодты шамдардың және шырағдандардың қауіпсіздігінің жоғыры деңгейін төмен жұмыс кернеуі анықтайды – электртоғына соғылу мұлдем болмайды.

• Табиғилығы. Жарық диодтардың құрамына зияынды заттар кірмейді: аталған жарық көзі табиғи стандарттарға сай келеді. Жарықдиодтары арнайы қайта өңделуге жатпайда және қоршаған ортаға зияны жоқ.

• Жоғары бағалылығы.

Жарық диодты шырағдандар (газқыздырғыш шамдарға қарағанда) қолданылатын кернеудің есебінен жарықтығын реттейтін қасиеті бар. Қысылған байланыста түңгі уақытта электрқуатын көшелерде 30-50% үнемдейтінін ескерген жөн.