Дендритті жасушалар

Қазіргі кезде дендритпі жасушалар макрофагтар сияқты бетінде CD34 антигені бар ізшар миелоидты жасушалардан түйлетіні белгілі болды. Ал альтернативті даму жолын цитокиндер аныктайды.

М-КСФ болған кезде, бірақ ісікті некроздаушы фактор-а (TNF-(і) мен ГМ-КСФ болмаған жагдайда миелопоэздің ізашарлары макрофагтар бағытында дифференцияланады.

Осы жасушалар ИЛ-4, ГМ-КСФ жәнс TNF-a эсерінен дендритті жасушаларға дифференцияланады.

Қан моноциттері де ИЛ-4 пен ГМ-КСФ әсерінен дендритті жасушаға дифференциялана алады. Ал IFN-y моноцггтерден дендритті жасушалардың түзілуін тежейді.

Адамда ДЖ ас-қорьпу жолының, тыныс жолдарының, жыныс жолының шырышты қабаттрында, сонымен катар шеткері канда және барлык лимфоидты мүшелерде, тимуста кездеседі.

Ізашар жасушалардан түзілу үрдісі кезінде МФ мен ДЖ өзара әрекеттесетіні анықталған. ДК мен МФ аткаратын кызметтері ортақ. Олар: антигендерді ұстау, ондеу және оларды таныстыру. Осы жасушалар өзара жасушааралық кооперацияға туспейді деп айту өте қиын.

Дендритті жасушалардың макрофагтароан айырмашыпыгы оларда фагоцитоз механизмі жоқ. Сонымен қатар антигенді жасушашілік дсградацияға ұшырататын лизосомды ферменттердің жиынтығы да макрофагтарда кеңірек. Ал деноритті жасушаларда біріншілік иммундық жауап кезінде «аңқау» Т-лимфоциттерді белсендіруге қажетті костимулдаушы аппарат бар. ДЖ мен МФ өзара әрекеттесуі цитокиндер аркылы да жүреді. Мысалы, МФ өндіретін ИЛ-1 мен TNF-a цитокиндері сәйкес рецепторлар ар­қылы ДЖ әсер етеді.

Дендритті жасушалар айқын және тұрақты (индуцибелді емес) түрдс В7 костимуляторын экспресиялайды. Сондайақ I және II класс МНС молекулалары мен адгезиндерді де үнемі экспресснялайды. Сондыцтан ДЖ осы молекумишрдын (олар Т-лимфоциттердің белсенуінде маңызды рол атқарады) экспрессиясын шақыратын факторларды керек етпейді. Бұл дендритті жасушалардың иммуногенді потснциалының жоғары екендігін корсетеді.

Дендритті жасушаларда микробты жасушалар мен ірі вирустарды жұлу қабілеті болмағанымен. олар нәруыздар мен вирусты бөлшектерді пиноцитоз арқьлы жеңіл жұтады.

I және II класс МНС молекулапарынын үнемі экспрессиясь; иммуногенді кешендердің тез түзілуне әкеледі. Сондыктан денритті жасушалармен таныстырылитьш анпшгендер CD4-лимфоцитпіердің де (Тхі мсн Тх2), CDi-тилфоциттердің ое

(Г-киллер) пролиферациясы мен дифференцировкасын шақыра алады.

Пиноцитоз жолымсн жұтылған нәруыздар мен вирус бөлшектері дендритті жасушаның цитолизінде жинақталады да, протеосомаларда қыска пептидті фрагменттерге дейін (8-10 «аминқышқылына дейін) ыдырайды.

ІІротеосома - 28 суббірлікген тұратын үлкен протеазды киталитикалық кешен. Гидролиз нәтижесінде протеосомада түзілген пептидті фрагментер ТАР-1 және ТАР-ІІ тасымалдаушы нәруыздарылың көмегімен эндоплазматикалық ретикулум қуысына карай жылжиды. Мұнда олар / класс МНС малекуласымен қосылу нәтижесінде иммуногендік кешеи түзеді.

Гольджи аппараты арқылы бүл Т-киллерлер үшін тануға колайлы түрдегі иммуногендік кешен жасуша бетіне тасымалданады. Дендритті жасуша бетіндс экспрессияланған В7 молекуласынан екінші костимулдаушы белгіні алған Т-киллерлер белсенеді және біркатар цитокиндерді бөле бастайды, соның ішінде ИЛ-2 мен IFN-y. Аталған цитокиндер Т-киллерлердің сәйкес репепторлары арқылы аутокринді әсер етіп жетілген эффекторлы Т-киллерлердің (иммунды киллер) пролиферациясы мен диффренцировкасын шақырады. Жетілген Т-киллердің осындай вируспен зақымдалған организмнің баска да жасушаларына (вируспен зақымдалған жасуша бетінде вирус пептидтсрі I класс МНС молекуласымен байланыскан кешен түрінде болады) шабуыл жасауға қабілеті болады.

Нәруыз антигендерінің пептидті фрагменттері немесе ви­русты пептидтер // класс МНС молекуласымен байланысқан иммуногендік кешен түрінде ДЖ бетіне шыққан жағдайда, иммундық жауапқа С04-лимфоциттер қосылады. Сондыктан жасушалық және гуморалдык иммундық жауаптың калыптасуы мүмкін.

Иммундық жауаптың қалыптасуында Лангерганс жасушалары ерекше орын алады. Бұрын оларды тіндік макрофагтарга жатқызган. Бүгінгі күні Лангерганс жасушалары функционалдык және морфологиялык жағынан деидритті жасушалардың ізашарлары екендігі белгілі болды. Закымдалған тері арқылы енген антигендерді

Лангерганс жасушалары жұтады, себсбі олардың фагоцитарлық белсенділігі бар, бірақ олар В7 костимуляторын экспрессияламайды. Содан кейін Лангерганс жасушалары лимфа тамырлары арқылы жақын орналасқан лимфа түйініне келеді. Бұл аймақта Лангерганс жасушалары В7 корецепторын экспрессиялайтын дендритті жасуша дифференцияланады (14-ші сурет). Нәтижесін-де С08-лимфоциттердің де, СЕМ-лнмфоциттердіц иммундык жауапқа қосылуына жағдай туады.

Қорыта келгенде, Лангерганс жасушаларының қызметтері келесіде: антигенді регионарлы лимфоидты түзіліске жеткізу, оны иммуногендік түрге дейін өңдеу жане жасушальқ пен гуморалдық иммундың жауапты іске қосу.

14-ші сурет. Лангарганс жасушасынын антигенді лимфаг түйіні бағытында тасымалдауы

Бетінде II класс МНС нәруыздары үлкен мөлшерде экспрессияланған В-лимфоциттер де антигентаныстырушы жасуша бола алады. Егер макрофаггар, негізінен, бактериялар мен жасушаларды фагоцитозга ұшыратса, дендритті жасушалар әртүрлі вирус бөлшектерін пиноцитозга ұшыратады, an В-лимфоциттер, ең алдымен, нәруызды антигендерді және бактериялардың токсиндерін

В-лимфоциттерінің беткей иммуноглобулиндері екі қызмст атқарады. Біріншісі - антигенді детерминанттарды (гаптендерді) арнайы байланыстыру; екіншісі - түзілген илшундық кешендердің

эндоцитозы, кейіннсн олар лизосомаларда деградацияга ұшырау нәтижесінде пептидті фрагмснттер түзіледі. Олар II класс МНС нәруыздарымен қосылып иммуногендік кешен түзеді және ол ксшсн В-лимфоцит бетіне тасымалданады.

Бірақ, қалыпты жағдайда В-лимфоциттердің бетінде В7 костимуляторының экспрессиясы жоқ, сондықтан бактериалды компоненттер әсерінен В-лимфоциттердің бетінде В 7 экспрессияы болған кезде ғана Т-хелпердің белсенуі болады.

Бул негізінен бактериалды жұқпалар кезінде байқалады. Мұндай жағдайларда В-лимфоцитер Т-хелпсрлсрдін белсснуі ушін кажетті екі белгіні қамтамасыз ету нәтижесінде оларды іскс қосады. Белсендірілген Т-хелпсрлер пролифсрацияға ұшарайды жәнс лимфокиндерді, соның ішінде ИЛ-2 бөле бастайды. Ол В-лимфокиндерді сәйкес рецепторларына әсер ету аркылы В-жасушасының кажетті екінші -пролифератифті дифферснцияланушы белгімен (бірінші - арнайы белгіні В-лимфоцит В-лимфоцит иммуноглобулинді анпигентанушы рецсигорларыньң көмсгімен антигснмен байланыскан кезде алады) камтамасыз етеді. Екі бслгіні алған В-лимфоциттер пролиферацияга ұшырайды, сосын плазмалық жасушаға дифференцияланады, ал олар арнайы ерекшеліктсгі антиденелерді өндіреді.

В-лимфоциттердің көмегімен антигендерді Т-хелперлерге осындай жолмсн таныстыру біршама тиімсіз екендігін атап өгкен жөн.