Жаңа дәуір философиясы

1. Жаңа Дәуір философиясының жалпы сипаттамасы.

2. Жаңа Дәуір философиясындағы рационалистік және эмпиристік бағыттар. Ф.Бэкон, Р.Декарт, Б.Спиноза.

3. Дж.Локк пен Т.Гоббстың әлеуметтік-философиялық концепциялары.

4. Дж.Беркли мен Д.Юмның субъективтік философиясы.

Жаңа Дәуір философиясының қалыптасуы мен мазмұнына қоғамдағы әлеуметтік өзгерістер айқындаушы әсер етті. XVII ғасырда капитализм әлемдік-дүниежүзілік сауда мен мануфактуралық тез қарқаынмен дамуын бастан кешті, ол рационализмге негізделген еді және өндірістегі механизмдердің рөлі арта түсті.

Осы кезеңде философия ғылымы екіге бөлінгендей күй кешті: бір жағынан – ғылыммен тығыз байланыс, екінші жағынан – философиялық шығармаларда діни-теологиялық мазмұн әлі де болса мол болды. Дегенмен де, философия ғылымға көбірек бет бұра бастады.

Жаңа Дәуір философиясы туралы ойымызды қорытсақ, бұл кезеңдегі философия эксперименталдық ғылымдармен тығыз байланысты дамып, таным мәселелеріне басты назар аударған, әлеуметтіт дамудың жаңа жолдарын іздеуге талпынған, қоамдық келісім үлгілерін ұсынан, рухани маңызы күшті философия болды.

8- ЛЕКЦИЯ

Неміс классикалық философиясы

1. Классикалық ұғымы. Неміс классикалық философияның пайда болуының әлеуметтік-мәдени шарттары, ерекшеліктері.

2. И.Кант – классикалық неміс философияның негізін салушы. И.Канттың гносеологиясы мен этикасы.

3. Г.В.Гегель философиясының негізгі ұғымдары.

Неміс классикалық философиясының әлеуметтік-мәдени алғы шарттары:

1. Германия үшін ХVІІІ ғасыр – Ағартушылық Дәуірі. Ағартушулар соқыр сенім-наным, фанатизмге, халықты алдауға бітіспес күрес жүргізді.

2. Ағартушылыққа тарихи оптимизм тән. Прогресс идеясы осы кезеңнің жетістігі. Ағартушылық алғаш рет өзін Жаңа Дәуір ретінде сезіне бастады.

Осындай әлеуметтік-мәдени жағдайларда қалыптасқан неміс классикалық философиясының ерекшеліктері:

1. Философия көпшілік сипатқа ие. Лейбництің ілімін жалғастырушы Христиан Вольф бұл іске көп еңбек сіңірді. Вольф пен оның шәкірттері қоғамның күрделі мәселелерін білімді көбірек тарату арқылы реттеуге болады деп сенді, христиандық сенімді рационализммен ұштастыруға ұмтылды.

2. Пиетизм – лютерандық шіркеудің рухани тоқырауына қарсылық негізінде қалыптасқан қозғалыс. Пиетистер өзінің назарын дін сыртқы салт-дәстүрден ішкі сенімге, қасиетті дін кітабын меңгеруге және адамгершіліктік мінез-құлыққа аудару керек деп ұйғарды.

3. Философияның басты объектісі – адам, оның ақыл-ойының мүмкіндіктері мен шекарасы.

9- ЛЕКЦИЯ

ХІХ-ХХ ҒАСЫРДАҒЫ БАТЫС ФИЛОСОФИЯСЫ

1. ХХ ғасыр философиясының негізгі мәселелеоі және бағыттары.

2. Психоанализ. З.Фрейд және Э.Фром. Неопозитивизм.

3. Өмір философиясы: С.Къеркегор, А.Шопенгауэр, Ф.Ницше. Экзистенциализм: М.Хайдеггер, Ж.Сартр, А.Камю, К.Ясперс, Н.Аббаньяно. Постмодернизм.

4. Неотомизм. Структурализм: К.Леви-Стросс. Герменевтика: Г.Гадамер.

Батыс философиясы үшін ХІХ ғасырдың соңы мен ХХ ғасыр дәуірдің өзіндік санасы айқын көрініс тапқан және тарих пен мәдениет дамуының логикасы бұрынғыдан өзгеше түсіндірілген неше түрлі бағыттарға толы ерекше кезең болды. ХІХ ғасырдың соңынан бастап Батыс философиясында философияның жаңа, классикалық емес типі қалыптаса бастады және ол ХХ ғасырда қарқынды дамыды. Оның құрамына неотомизм, экзистенциализм, позитивизм, постмодернизм, структурализм және тағы басқа бағыттар кіреді. Оларға белгілі бір деңгейде тұтастық тән деуге болады, бірақ айқын білінетін ерекшеліктері де бар.

ХХ ғасыр философиясының қалыптасу шарттары туралы айтсақ:

1) ХХ ғасырда Европа басынан кешкен тарихи-әлеуметтік өзгерістер қоғам мүшелерінің бойында үрей мен қорқыныш, адамзат пен жеке адамның болашағына деген сенімсіздік туғызды;

2) Қоғам дамыған сайын оның өміріндегі қарама-қайшылықтар күшейе түсіп, адамзат пен өркениеттің алдында шешімі қиын, жаңа діни, ұлттық, этникалық мәселелер пайда болды, оларды шешуге дәрменсіз қоғамды дағдарыс жарияладыйлады;

3) Бұл қоғамдық дағдарыс жеке адамның жаттануы мен өгейсінуін туғызды, себебі қоғам тұлғаның ішкі дүниесі мен оны мазалаған мәселелер туралы бас ауыртпады;

4) Бұрынғы философиялық жүйе ХХ ғасыр адамын толғантқан сұрақтарға жауап беруге қабілетсіз еді, “Жалпы адам дегеніміз не?” деген сұрақтарпен шектелмей, “Мен кіммін?” сауалын қоятын философиялық бағыттарға қажеттілік туды.

10- ЛЕКЦИЯ