- •Ташкент информациялық технологиялар университети нөкис филиалы
- •§ 2. Мағлыўматлар базасының моделлери
- •2.1. Реляциялық мағлыўматлар базасы
- •2.2. Иерархиялық мағлыўматлар базасы
- •2.3. Тармақлы мағлыўматлар базасы.
- •§ 3. Мағлыўматлар базасын басқарыў системалары
- •3.1. Мағлыўматлар базасын басқарыў системаларының архитектурасы
- •§ 4. Ms access мағлыўматлар базасын басқарыў системасы.
- •4.1. Microsoft Access жумыс айнасы
- •§ 5. Таблица дүзиў
- •§ 6. Таблицалар арасындағы байланысты дүзиў
- •6.1. Байланысқан таблицалар
- •§ 7. Сораўларды дүзиў
- •7.1. Мағлыўматлар базасында ажратыў ушын сораў
- •7.2. Үлгили сораў бланкасын толтырыў
- •7.3. Параметрли сораўлар.
- •7.4. Cораўларды есаплаў.
- •7.5. Жуўмақлаўшы сораўларды дүзиў технологиясы
- •7.6. Өзгертиў сораўлары
- •§ 8. Формаларды дүзиў
- •8.1. Автоформалар
- •(Мастер жәрдеминде форманы дүзиў )
- •8.2. Форма дүзилмеси
- •8.3. Жазыўды дүзиў
- •8.4. Байланысқан майданшаларды дүзиў ҳәм редакторлаў
- •8.5. Форманың басқа басқарыў элементлери
- •§ 9. Есабатларды таярлаў
- •9.1. Автоесабатлар
- •9.2. Есабат дүзилмеси
- •§ 10. Sql сораўлар тили.
- •10.1. Sql тилиниң буйрықлары ҳәм операторлары
- •10.2. Select буйрығы
- •From-таблицалар аты;
- •Baxit c Sales
- •Name Dept
- •Функциялар
- •Select avs(distinct Salary)”avs salary”
- •Нәтийжеде Salary бағанасының барлық элементлериниң қосындысын есаплайды.
- •Бундай жағдайларда компьютер
- •Name Length
- •Мағлыўматларды тәртипке салыў.
- •Select Los, Name from micall
- •Select Name, Los from mical
Name Dept
Barliqbay P. Admin
Caylawbay K Admin
Carcenbay A. Account
Orazbay B. Account
Барлық 1) - 4) бөлимлерде берилген операторлар
NOT операторы менен ислеўи мүмкин.
д) қурамалы шәртлерден пайдаланыў
Ҳәзиргеше биз таблицадан мағлыўматларды таңлаў тийкарында таңлаўда тек бир шәрттен пайдаландық. SQL тили еки яки оннанда артық шәртлердиң қолланыўына мүмкиншилик береди.
Бул жағдайда шәртлер бир-биринен AND (ҳәм) яки OR (еки) логикалық әмеллер (бириктириўши кредитлер) жәрдеминде ажратылады. Төменде қурамалы шәртлердиң қолланыўы мүмкиншилигин көрсететуғын мысалда келтиремиз.
Мысалы: Mical таблицадан Worrker , бөлимине тийисли ҳәм стажы 28 жылдан артық болған хызметкерлердиң дизими таңлансын.
Select Name Los Dept from mical
Where Dept = Worker and los > 28
Нәтийжеде экранда төмендегилер пайда болады:
Name Los Dept
Janabay N. 29 Worker
Sha6axm35 ғ9 W94k34
Арифметикалық операциялар
SQL тек танлаў емес, мағлыўматлар менен арифметикалық әмеллерди орынлайды ҳәм тәмийинлейди.
Мысалы:
Select Name, Salary *1.2 from mical
where Deft=’service’;
Нәтийжеде экранда төмендеги пайда болады:
Name salary*1.2
Genjebay G. 9000
Rowoj F. 9600
Мағлыўматлар базасы менен исленген сол күндеги сәне ҳәм ўақытты билиў керек. Сол мақсетте SQL де төмендеги операторлар нәзерде тутылған.
Systime - саат.мин.секунд фариатында сол күнги ўақытты белгилейди.
Мысалы:
Select Name, Sysdate, Systime from mical
where salary = 80000 or salary = 100000
Натийжеде төмендегиге йие боламыз:
Name Sysdate Systime
Carcenbay A. 25.01.2003. 14.02.37.
Сонлықтан Sysdate ҳәм Systime операторлары менен арифметикалық операциялар орынланыўы мүмкин.
Мысалы:
Select Name, Sysdate+31 from mical
where Name like ‘Carcenbay %’;
Берилген буйрық тийкарында сол күнги сәнеге компьютерге 31 күнди қосып қояды.
Нәтийжеде төмендеги пайда болады:
Name Sysdate+31
Carcenbay A. 25.02.03.
SQL сәне ҳәм ўақыт пенен арифметикалық әмеллердеги литерлер сыяқлы сәне ҳәм ўақыттың ҳәр қыйлы турақлыларды қоллаўға мүмкиншилик береди.
Cол мақсетте SQL ге жыл(лар),ай(лар),күн(лер),саат(лар),минут(лар),секунт(лар),микросекунд(лар) – Year(s),Montnh(s),Day(s),Hour(s),Minute(s),Second(s),Microsecund(s) лар киритиледи.
Төмендеги мысал көрсетилген турақлылардың қолланыў усылын көрсетеди.
Select Name, Dob, Dob+5 years from mical
where Name like ‘Dob%’;
Дисплей экранында төмендегилер пайда болады:
Name Dob Dob+5 years
B8b8 A. ғ0.0ү.ә9үә ғ0.0ү.ә9үў
Функциялар
Функциялар хызмети көпшилик жағынан операторлар хызметине уқсайды. Басқаша етип айтқанда, функциялар пайдаланыўшыға мағлыўматлар менен манипуляция етиўиниң және бир усылын қоллаў мүмкиншилигин береди.
Ҳәр бир функция бир ямаса бир нешше аргументге ийе болады. Функция аргументи я санлы, я қатарлы муғдарда болыўы мүмкин. Есаплаў тамамланған соң функция бир санлы мәнисти ямаса қатарлы аңлатпаны қабыл етеди. Биз функциялардың басқа программаластырыў тиллери менен уқсаслықларды есапқа алған жағдайда, олардың қуралыў прициплерине тоқтамаймыз. Төменде ORACLE де көбирек ислетилетуғын функциялары келтириледи.
а) Санлы функциялар. Бул функциялардың аргументи санлы муғдар болады. Нәтийжеде бир сан берген ҳалда, бул функциялар мағлыўматлар таблицаның мәлим бағаналары үстинде операция алып барылады. Функцияның улыўма көриниси төмендегише:
Функция аты ([distinct/all] бағана аты)»аңлатпа» form таблица аты.
Егер аргумент алдында distinct турса, бул барлық бағанадағы есаплар аргументлердиң сәйкес болмаған мәниси үстинде орынланыўын билдиреди. Егер аргумент алдынан AU яки ҳеш нәрсе көрсетилмеген болса, бундай жағдайда есап-санақ барлық мәнислер үстинде алып барылады. Апострофдағы аңлатпа есап-санақ нәтийжеси үстинен басылады.
1.AVR([distinct/all],n)-n аты менен бағананың орташа арифметикалық мәнисти есаплайды.
Мысалы: