Штангалар ілгегінің нүктесінде іске асатын күштер.

Балансирлі термелмелі-станок штангалар ілгегінің нүктесінде жүктеме былай шартталған.

1. Сұйық және штангларды ауырлық күштерінен болатын статикалық жүктмемелерден, цилиндрлі плунжерлердің және штангалардың құрғақ үйкеліс күштері.

2. Штангалар түзбегінің үдеуінің және сұйық бағансынысының қозғалсы кезнде пайда болатын, қозғалатын массалардың инерция күштері.

3. Штангалар дірілдеуінің нәтижесінде пайда болатын динамикалық жүктемелер.

Тәжірибелік мәндер штангаларға түсетін минималды және максималды жүктемелердің қосындысы болады, олардың мөлшері динамометрия өзгерістерімен немесе есептелу жолымен анықталады.

Статикалық жүктеме, штангалардың жоғары қарай жүрісі кезнде максималды мөлшері жоғарыда көрсетлігендей мынадай болады.

Р_ст = Р_сұй + Р_шт (9.1)

мұнда, Р_сұй – плунжер үстінде болатын сұйықтың аурлық күші, Ршт – сұйқытың штангыларының салмағы.

Есептеуді жеңілдету үшін қораптың түсу тереңдігін динамикалық деңгейге тең деп аламыз.

Р_ст = q_сұй + q_штLBy (9.2)

мұнда, qж – тереңдік сораптың плунжер үстіндегі 1 м сұйық бағансының салмағы, qшт – ауадағы 1 м штангалардыфң салмағы, L – штанглардың ұзындығы, By = 1 - Рж/Ршт (мұнда Р_сұй, Ршт – сұйықтың және штанганың материалдарының тығыздығы).

Штангалрадың құбырға үйекелу күшін, зерттеулер көрсетіп отырғандай ексермеуге боалды, егер ұңғының қисаюыы 5-6 аспаса. Инерция күштері мына формуламен анықталады:

Рi = M*Imax (9.3)

мұнда, М – қозғалатын бөлшектердің массасы, Imax – штангалар ілгегінің нүктесінің максималды үдеуі.

Шығарылатын сұйық еріген және бос газдардың әсерінен сығылатын болғандықтан, онда есептеуде тек штангалардың массасы ескеріледі. М = Ршт/q.

Инерция күштерін ескере отырып штанглар ілгішінің нүктесіндегі жүктеме мынадай

Рмах = Р + Ршт*By + Pшт*Sn²/1440 (9.4)

Штангалардың төменге қарай жүрісі кезнде динамикалық жүктеме.

Р_ш=

(9.5)

P_min=P_штb_y

Балансирлі тербелмелі-станокты теңгеру.

Штангалы тереңдік қоңдырғының жетекті қозғалтқышындағы біркелкі жүкте, теңгеруші қоңдырғының бар болған жағдайы кезінде мүмкін. Балансирлі тербелмелі-станоктарда теңгеруші қоңдырғылар кең қолданыс тапқан, олар балансирда және роторда орнтаылған жүктерден құарлған.

Теңгеруші қоңдырғы деп қозғалтқышпен жоғары және төмен қарай жүрісі кезінде атқарылатын жұмыстар теңдігін айтамыз, яғани А_ж = А_т,

Қоңдырғы теңгеріліп тұратындай болатындықтан балансірде орнатылатын жүктің салмағын анықтайық. Ол үшін қарапайым теорияны қолданайық. Жылтыратылған штокта информация күштерінің механикалық жұмысы нолге тең болады, өйткені оны айдаған кезде инерция күштері оң таңбалы болады, ал тежеу кезінде теріс болады.

Штангалардаың жоғары қарай қозғалысы кезінде жұмыс. Штангалардың және сұйықтың орын ауыстыруына кетеді.

А_ж = (Р_сұй + Ршт)*S (9.6)

Төменгі қарай жүрісі кезінде

А_т = - Ршт * S (9.7)

Екі жүріс үшін пайдалы жұмыс

А = Р_сұй * S

Сурет 9.6

Балансирда В нүктесінде теңгеруші жүкті G орналастырған кезде (сурет 9.6) механикалық жұмыс, жоғары және төмен қарай жүрісі кезінде сәкесінше тең (балансирдің алдынғы иығы артқысына тең деп болжаймыз)

А_ж = (Р_сұй+Ршт)*S – G*S

А_төм = - Ршт*S + G*S (9.8)

Егер теңгерілген тербелмелі-станок А_жо-А_тө тең болса, онда теңдеуді оң жақ бөлігін теңестіргенде, аламыз:

G = P_сұй/2 + Ршт (9.9)

Станок-качалкаларда В нүктесінде жүкті орнатпағандықтан, балансирдің шығының түрлі ұзындығын ескерсек теңгеруші жүктің салмағы мынаан тең:

G = (Р_сұй/2 + Ршт)а/с (9.10)

Осы теңгеру әдісі балансирлі деп аталады, ал қарапайым, бірақ оның негізгі кемшілігі болып қосымша инерция күштерінің пайда болуында, ал жүк салмағының G шартталады. Инерциялы күштер қоңдырғының барлық бөлшектеріне теріс әсер етеді.

Сурет 9.7

Бұл кемшілікте тек роторлы теңгеру әдісіне жатады. (сурет 9.7). Теңгеруші күшті Gp кривошипта орнтаады. Штангалардың жоғары және төмен қарай жүрісі кезінде қозғалтқышпен атқарылатын жұмыс мынаған тең болады:

А_ж = (Р_шт+Р_сұй)*S-Gp*2*R

A_т = - Ршт*S + Gp*2*R (9.11)

Теңдеудің оң жақ бөлігін теңестіріп, мынаны аламыз (a=b деп алса):

G_p = (2Р_шт+Р_сұй) (9.12)

Бірақ, S = 2*r, онда G_p = (P_шт + Р_сұй/2)*r/R.

G_p = (P_шт + Р_сұй/2)*r/R. (9.13)

Ротрлы теңгеру кезінде жүктеудің салмағы тұрақты ол олардың кривошип бойымен оның орын ауыстыруын теңгереді, яғни R радиусты өзгертеді.

R мән мына формуламен анықталады:

R = (Р_шт+Р_сұй/2)*а*r/ (в*Gp) (9.14)

Роторлы теңгеру кезінде жүктердң өзқалыстыдан пайда болатын инерциялы күштер тек кривошипті білік подшипшниктерімен қабылданады және оның тұрақты бұрыштық жылдамдығы кезніде қоңдырғының басқа бөлшектеріне берілмейді.

Сурет 9.8

Үйкеліседі теңгеру кезінде балансирда теңгеретін G жүкті орнатады. (сурет 9.8) Роторда жүктің салмағын келесі түрде анықталады:

Штангалардың жоғары және төмен қарай жүрісі кезінде қозғалтқышпен шығындалатын жұмыс, мынаған тең.

A_ж = (Р_шт+Р_сұй)*Sa –G*Sб – Gp*2*R

А_т = - Ршт*Sa + G*Sб + Gp*2*R (9.15)

Жүк G салмағымен бере отырып Gp жүгінің өлшемін анықтайық. Ол үшін теңдеудің оң жақ бөлігін теңестірейік.

Онда мынаны аламыз

Gp = (Ршт+Рж/2)*r*a/(R*в) – с*r/(Р*R) (9.16)

Ұйлескен теңгеруі негізінен қуаттылығы орташа тербелмелі-станоктарда қолданылады, онда балансирлі теңгеруді олдану қарама-қарсы салмақтан елеулі инерция күштерінің пайда болуына әкеледі. Қоңдырғының теңгеруін электр қозғлтқыш тоғының мөлшіріне өлшеу арқылы бақылайды, оның максималды мәні, штангалардың жоғары және төмен қарай жүрісі кезінде бірдей болуы қажет.

Негізгі әдебиеттер 1 [§1-§12, бет. 115-195], 2[§1-6, бет. 103-227].

Қосымша әдебиеттер 12 [бет. 53-91].

Бақылау сұрақтары:

1. Штангалы пайдаланудағы кемшіліктер?

2. ШҰСҚ қандай тораптардан тұрады?

3. Жүру ұзындығы қалай өзгереді?

4. Теребелес санын қалай өзгертеміз?

5. Теңестіру не үшін жасалады?

6. Динамометлеу не үшін жасалады?

7. Теңестірдің түрлері

8. Балансирсіз ТС?

9. Құбырлы сораптың артықшылығы?

10. Отырғызылатын сораптың артықшылығы?

11. ШҰСҚ қозғалқышының түрі?

12. Штанганың іліну жүктьесіне әсер етуші күш?

Модуль 3. Ұңғымаларды жөндеуге арналған құрал, жабдықтар және машиналар

Дәріс 10. µ»¹ымаларäû à¹ûìäû æ¼íäåó

µ³±ЫМАЛАРДЫ ЖЕРАСТЫ Ж´НДЕУГЕ АРНАЛ±АН ТЕХНОЛОГИЯЛЫ² ОПЕРАЦИЯЛАР Ж°НЕ ЖАБДЫ²ТАР, ОЛАРДЫ ТОПТАСТЫРУ

µ»¹ымада ж¾ргiзiлетiн ж¾мыстарды» барлы¹ы келесi ж¼ндеу т¾рлерiне б¼лiнедi:

• à¹ûìäû æ¼íäåó;

• íåãiçãi æ¼íäåó;

• ºàбаттарды» м½най ºайтарылымын к¼теру бойынша ж½мыстар.

µ»¹ымаларды а¹ымды ж¼ндеу (ҰАЖ) дегенiмiз ½»¹ымалыº ж¸не са¹алыº жабдыºтарды» ж½мысºа ºабiлеттiлiгiн ºалпына келтiруге ба¹ыттал¹ан, ½»¹ымаларды пайдалану режимiн ¼згерту бойынша ж½мыстар, сонымен ºатар к¼теру тiзбегi ìåí қабаттарды асфальтендерден, шайырлардан, арафиндерден ж¸не гидратты ш¼гiндiлерден, т½здардан ж¸не º½мды ты¹ындардан ҰАЖ бригадаларымен тазарту бойынша ж½мыстар кешенi.

10.1 кесте

Øèôð	ҰАЖ бойынша ж½мыс т¾рлерi
1	2
ÒÐ-1 ÒÐ1-1 ÒÐ1-2 ÒÐ1-3 ÒÐ1-4 ÒÐ1-5 ÒÐ1-6 ÒÐ1-7	Пайдалану беруде скважиналарды скважиналыº жабдыºтармен жабдыºтау (б½р¹ылаудан, игеруден, ¸рекетсiздiктен, концервациядан) Фонтанды ½»¹ымаларды енгiзу Газлифты ½»¹ымаларды енгiзу Штангалыº тере»дiк сор¹ыштармен (ШГӨ) жабдыºтал¹ан ½»¹ымаларды енгiзу Электрлi орталыºтан тепкiш сор¹ыштармен жабдыºтал¹ан ½»¹ымаларды енгiзу (ЭОТС) ¶стi»гi жетектi электрвбурандалы сор¹ыштармен (ЭБС) жабдыºтал¹ан ½»¹ымаларды енгiзу Батырылатын ЭБС жабдыºтал¹ан ½»¹ымаларды енгiзу Сор¹ыштарды» басºа т¾рлерiмен жабдыºтал¹ан ½»¹ымаларды енгiзу (а¹ымды, гидропоршендi ж¸не т.б.)
ÒÐ2 ÒÐ2-1 ÒÐ2-2 ÒÐ2-3 ÒÐ2-4 ÒÐ2-5 ÒÐ2-6 ÒÐ2-7 ÒÐ2-8 ÒÐ2-9 ÒÐ2-10	µ»¹ымаларды пайдалануды» басºа т¸сiлiне ауыстыру Фонтанды – газлифт Фонтанды – ШТС (Штангалы тереңдiк сорап) Фонтанды – ЭОТС (Электрлi ортадан тепкiш сорап) Газлифт – ШТС Газлифт – ЭОТС ØТС –ÝОТС ÝОТС – ØТС ШТС – жеке пайдалану¹а арнал¹ан жабдыº (ПАЖ) ÝОТС – ШТС Аударуларды» басºа т¾рлерi (мысалы: ЭОТС – ЭБС, Фонтанды ЭБС штангалы немесе батыр¹ыш, ЭОТС – дифрагменттi, ЭОТС – а¹ынды ж¸не т.б.)

10.1 кестенi» жал¹асы

1	2
ÒÐ3 ÒÐ3-1 ÒÐ3-2	Пайдалану режимiн о»тайландыру Аспа тере»дiгiн ¼згерту, ШТС типм¼лшерiн ауыстыру Аспа тере»дiгiн ¼згерту, ЭОТС типм¼лшерiн ауыстыру
ÒÐ4 ÒÐ4-1 ÒÐ4-2 ÒÐ4-5 ÒÐ4-6 ÒÐ4-7 ÒÐ4-8	ØҰС, ØБС жабдыºтал¹ан скважиналарды ж¼ндеу Ревизия ж¸не сор¹ышты ауыстыру ²àðíຠ¾çiëóií æîþ Жалтыратыл¹ан штокты ауыстыру ²ымтал¹ан емес СКҚ ауыстыру, ты¹ыздау ж¸не жою СКҚ тазалау ж¸не булау Са¹а жабдыºтарын ауыстыру, ревизия
ÒÐ5 ÒÐ5-1 ÒÐ5-2 ÒÐ5-3 ÒÐ5-4 ÒÐ5-5 ÒÐ5-6	ÝОТС, ÝБС, ÝÄС жабдыºтал¹ан ½»¹ымаларды ж¼ндеу ЭДС-элетрлi дрепожды сорап Сор¹ышты ауыстыру ж¸не ревизия Электрºоз¹алтºышты ауыстыру Кабельдi» заºымдануын жою Герметикалыº емес СКҚ ревизиясы, ауыстыру, жою СКҚ тазалау ж¸не булау Са¹а жабдыºтарын ауыстыру ж¸не ревизия
ÒÐ6 ÒÐ6-1 ÒÐ6-2 ÒÐ6-3	Фонтанды ½»¹ымаларды ж¼ндеу Герметикалыº емес СКҚ ревизиясы, ауыстыру, ты¹ыздау ж¸не жою СКҚ тазалау ж¸не булау Са¹а жабдыºтарын ауыстыру, ревизия
ÒÐ7 ÒÐ7-1 ÒÐ7-2 ÒÐ7-3 ÒÐ7-4	Газлифтi ½»¹ымаларды ж¼ндеу Герметикалыº емес СКҚ ревизиясы, ауыстыру, ты¹ыздау ж¸не жою СКҚ тазалау ж¸не булау Газлифтi клапандарды ауыстыру, тазалау, ревизия Са¹а жабдыºтарын ауыстыру, ревизия
ÒÐ8	Артезиан ж¸не ж½ту скважиналарыны» жабдыºтарын ауыстыру ж¸не ревизия
ÒÐ9 ÒÐ9-1 ÒÐ9-2	Түпті тазалау, шаю ÏÀЗ ºосып ыстыº м½наймен (сумен) шаю. Жоғарғы активті затт қабатты Забойды химреагенттермен ¼»деу (ТГХВ, СКО, ГКО ж¸не т.б.)
ÒÐ10	Жер асты жабдыºтарыны» жа»а т¾рлерiн сынау бойынша т¸жiрибелi ж½мыстар
ÒÐ11	Ж½мыстарды» басºа т¾рлерi

А¹ымды ж¼ндеуге жататын ж½мыс т¾рлерi

ҰÆÆ (ұңғыманы жерасты жөндеу) орындау¹а арнал¹ан жабдыºтарды топтастыру

Жерасты ж¼ндеулерге арнал¹ан барлыº жабдыºтарды, аспаптарды ж¸не материалдарды орналасºа жерi ж¸не орындалатын ж½мыс т¾рлерi бойынша топтастыру¹а болады.

Жабдыºтарды жер бетiлiк (¾стiлiк) ж¸не ½»¹ымалыº деп б¼луге болады.

´з кезегiнде жербетiлiк (¾стiлiк) жабдыºтар, ҰЖЖ ж½мыстарыны» барлыº т¾рлерiнде дерлiк ºолданылатын жалпы жабдыºтар¹а ж¸не ж¾ргiзiлетiн ж½мыстар т¾рлерiмен аныºталатын арнайы жабдыºтар¹а б¼лiнедi.

Жалпы емес жабдыºтар¹а б½ралатын º½бырларды пайдаланумен к¼теру Агрегаттары ж¸не ¾здiксiз º½бырлы агрегаттар жатады.

Пайдалану жа¹дайына байланысты агрегаттар жабдыºтарды» келесi т¾рлерiнен т½рады: ж¾к к¼теру жабдыºтары, к¼лiктiк база, механикаландыру º½ралдары ж¸не т¾сiру-к¼теру операцияларына арнал¹ан аспаптар.

Ж¾к к¼теру жабдыºтарыны» º½рамына: м½наралар, дi»гектер ж¸не ба¹дарлар; шы¹ырлар; ж¾к к¼тергiш ж¾йесiне кiредi.

К¼лiктiк база ретiнде жалпы ж¸не арнайы ба¹ытта¹ы авток¼лiктер, сонымен ºатар, тракторлар, д¼»гелектi де, шынжыр табанды да, ж¸не тiркемелер ºолданылады.

Т¾сiру-к¼теру операциялары ¾шiн ж¸не орындалатын ж½мыстар¹а т¸уелдi механикаландыру º½ралдарына механикалыº º½бырлыº кiлттер ж¸не механикалыº штангалы кiлттер, манипуляторлар жатады.

Т¾сiру-к¼теру операцияларына арнал¹ан аспаптар¹а элеваторлдар, спайдерлер, штроптар мен сыр¹алар, º½бырлыº ж¸не штангалы кiлттер жатады.

Атал¹ан аспап º½рылмалы орындалуы, ж¾к к¼терiмдiлiгi мен º½бырлар мен штангалы габаритi бойынша ажыратылады.

¶здiксiз º½бырлы Агрегаттар º½рамына ¾здiксiз º½бырды орауышºа арнал¹ан барабан, ¾здiксiз º½бырмен т¾сiру-к¼теру операцияларын ж¾ргiзуге арнал¹ан инжектор (инжектор басы), ½»¹ымаларды басусыз тiзбекпен ж½мыс ¾шiн, са¹аны ºымтау¹а арнал¹ан превенторлар, к¼лiктiк базалар кiредi.

Арнайы жабдыºтар¹а, бiрiншiден, бiрºатар операцияларда жабдыºтарды толыºтыратын жабдыºтар жатады. Б½л – Роторлар, Вертлюгтар, Сор¹ыштар, Компрессорлар. Ары ºарай жабдыºтарды» б½л тобына к¼бiктi ºысып толтыру¹а арнал¹ан Агрегаттар, ºабаттарды гидроб¼луге арнал¹ан Агрегаттар кiредi.

Ұңғымалық жабдыºтарды, к¼птеген ж¼ндеу ж½мыстарында пайдаланылатын жалпы жабдыºтар¹а ж¸не ж¼ндеудi» б¸секелес т¾рлерiн аныºтайтын арнайы жабдыºтар¹а б¼луге болады.

Жалпы ұңғымалық жабдыºтар º½рамына СКҚ кiредi. Олар пайдаланылатын агрегаттарына т¸уелдi б½рандалы ж¸не ¾здiксiз болып б¼лiнедi.

µ»¹ымалыº арнайы жабдыºтар¹а б½р¹ылау ж¸не кигiзiлетiн º½бырлары жатады. µ»¹ымалыº жабдыºтарды» жиi ºолданылатын т¾рiнi» бiрi пакерлер болып табылады, ал не¹½рлым ке» номенклатурасы бар – апаттыº аспап. Яссылар а¹ымды ж¼ндеудi ж¾ргiзу ¾шiн де, апатты жою ¾шiн де ºолданылады ж¸не сол себептi жабдыºтарды» жеке тобына б¼лiнедi. µ»¹ымалыº клапандар номенклатурасы жеткiлiктi м¼лшерде ке». µ»¹ыма түптерін тазалау ¾шiн т¾рлi типтегi науашыºтар (желонки) ке»iнен ºолданылуда. µ»¹ыма¹а с½йыºтыº а¹ынын тарту ¾шiн свабтар да, т¾рлi º½рылымда¹ы сор¹ыштар да ºолданылады. Түп алдында¹ы аймаººа ¸сер ету º½ралдарыны» ке»iнен ºолданылатындарыны» iшiнде дiрiлдеткiштердi ж¸не термо¸серетушi жабдыºтарды атау ºажет. Белгiлi бiр жа¹дайларда басºалар¹а жататын жабдыºтарды» басºа да т¾рлерi ºолданылады.

ҰЖЖ ЖАБДЫ²ТАРЫНЫ³ ЕРЕКШЕЛIКТЕРI Ж°НЕ ОНЫ ЖЕТIЛДIРУДI³ НЕГIЗГI БА±ЫТТАРЫ

ҰЖЖ ¾шiн ºолданылатын жабдыºтар º½рамы мен ерекшелiктерi ж¾ргiзiлетiн ж½мыстармен аныºталады. ҰЖЖ барлыº т¾рлерiмен ºатар ж¾ретiн т¾сiру-к¼теру операцияларында 10.1 суретiнде к¼рсетiлген келесi жабдыºтар жина¹ы ºолданылады.

Сурет 10.1

Т¾сiру-к¼теру операцияларын (ТКО) ж¾ргiзуге арнал¹ан жабдыºтар ¼зi ж¾ретiн немесе стационарлы шы¹ырлар¹а, к¼тергiштерге ж¸не агрегаттар¹а б¼лiнедi.

К¼тергiш шы¹ыр ½»¹ыма са¹асы ¾стiнде орнатыл¹ан стационарлы немесе жылжымалы м½наралармен байланысты ж½мысºа арнал¹ан. М½нара, ºоз¹алмайтын ролик-кронблоктар ж¾йесi мен ºоз¹алмалы роликтер- ж¾к к¼тергiш блоктар, iлгек ж¸не ж¾к к¼тергiш арºаннан т½ратын к¼тергiш немесе агрегат барабанына орауы кезiнде арºанды тартуды азайту ¾шiн ж¾к к¼тергiш ж¾йемен жабдыºталады.

М½нараны» жо¹ары б¼лiгiнде кронблок 12 монтаждалады, ж¾к к¼тергiш арºан¹а ж¾к к¼тергiш 10 блок iлiнедi. Ж¾к к¼тергiш блокºа 10, кемерлер (штроп) 8 ж¸не элеваторлар 3 к¼мегiмен сорапты-компрессорлы º½бырлар 6 немесе штанга тiзбегi бекiтiлген iлгек 9 бекiтiледi. Болат ж¾к к¼тергiш арºан 2 шы¹ырдан 1, м½нараны» т¼менгi б¼лiгiнде 11 орналасºан, кронблок роликтерi 12 ж¸не ж¾к к¼тергiш болгы12 арºылы ж¸не керiсiнше сол т¸ртiпте тарту ролигi 5 арºылы жiберiледi. Арºанны» ºоз¹алмайтын ½шы м½нара негiзiне бекiтiледi, ал ºоз¹алатыны – шы¹ыр барабанына. Тарту ролигi 5 º½быр колонналарын к¼теру немесе т¾сiру кезiнде м½нараны» т¼»керiлуiнi» алдын алады.

µ»¹ымаларда¹ы апаттарды жоюда¹ы ж½мыстарды» негiзгi т¾рлерi ½стаушы, фрезерлiк ж¸не тазалау, к¼мекшi болып табылады.

Апаттар т¾рлерiне с¸йкес ½»¹ымалыº ºондыр¹ылар мен аспаптар жина¹ы бар: б½р¹ылау ж¸не сорапты-компроссорлы º½бырлар¹а арнал¹ан тартып алу ºондыр¹ылары; ½»¹ыны ½»¹ымалыº айналмалы жонумен тазалау¹а арнал¹ан кесу ºондыр¹ылары, ½»¹ымалыº ºоз¹алтºыштарды, аспаптарды, пакерлердi, ºашауларды ж¸не басºа жабдыºтарды алу ¾шiн тарту ºондыр¹ылары; штангалар, кабельдер, арºандар, сымдар ж¸не т.б. арнал¹ан ºондыр¹ылар; к¼мекшi ºондыр¹ылар ж¸не аспаптар /69/.

Тарту ºондыр¹ылары бiрiншi жа¹дайда СКҚ ж¸не б½р¹ылау º½бырларыны» iлестiрмелi ж¸не апатты (¾зiлгеннен кейiн) ½стау ж¸не тарту¹а арнал¹ан. Кабельдер мен арºандарды» тарту ºондыр¹ыларына штангалар, штанга ½стаушылар, кабельдер ж¸не т.б. жатады. Ж½мыс ½станымы бойынша º½бырлар¹а арнал¹ан тарту ºондыр¹ылары сыналы, орамалы ж¸не спиральды болып келедi.

Сыналы аспаптар¹а ½стау белгiлеушiлерi мен ºо»ыраулары, орамалыººа - ½стаушылар ж¸не: СКҚ ¾шiн º½быр½стаушылар, ал спиральдылар¹а - º½быр½стаушылар мен ½стаушылар.

Кесу аспаптары – қабат фрезерлерi, саºиналыº, аралас, райберлер, º½быркесушiлер ж¸не т.б. Кейбiр жа¹дайларда кесу аспаптары тарту ºондыр¹ыдарымен (магниттi, орамалды ж¸не т.б.) ºиыстырылады.

К¼мекшi аспаптар¹а ауытºушылар, тiзбектер муфтыларыны» фиксаторлары, ½»¹ымалыº гидродомкраттар, ¼рмекшiлер, яссылар, металлшлам½ста¹ыштар ж¸не т.б.

Сурет 10.2 Ағымды жөндеу жұмысындағы кезекті орындалуы

ËÒÍ (СҚҰ – сыртқы құбырды ұстау) типтегi сыртºы тарту º½бырлы ½стаушылары.

ЛТН типтегi сыртºы тарту ½стаушылары скважинадан к¼теру кезiнде тарту ж¸не º½бырларды сыртºы бетте ½стау¹а арнал¹ан.

µстаушылар º½рылымы оны алу м¾мкiн емес жа¹дайда апатты объектiлерден босатуды ºамтамасыз етедi, сонымен ºатар апат ж½мыстарын ж¾ргiзу кезiнде шаю с½йыºты¹ыны» айналуы.

µстаушылар о» немесе сол жаºтыº ºиыстыру б½рандасымен шы¹арылады.

µстаушылар ¾ш негiзгi б¼лiктен т½рады: ауыстыр¹ыштан, корпусынан ж¸не ш½»ºырдан. Тартылатын объектiнi» м¼лшерiне байланысты ½стаушы¹а тартуды» екi жина¹ыны» бiрi ºойылуы м¾мкiн: не ¾стемемен спиральды тарту, не калибрлi фрезермен цангалыº тарту. Фрезер ¾стемемен ауыстырылуы м¾мкiн.

Стандартты цангалыº тарту ½зын тегiс º½бырларды тарту¹а арнал¹ан.

ËÒÍÊ (СКҚҰ – сыртқы қысқа құбырды ұстаушылар)типiндегi сыртºы ºысºа тарту ½стаушылары ЛТН типiндегi ½стаушылармен азда¹ан ½зынды¹ына бола тартыла алмайтын апатты объектiлер элементтерiнi» сыртºы бетiне тарту мен ½стау¹а арнал¹ан.

Штанга ½стаушылары МЕСТ 13877-80 бойынша сор¹ыш штангаларын ж¸не оларды» муфталарын сыртºы бетiне тарту¹а арнал¹ан ж¸не екi типте шы¹арылады:

• Л.Ш-цангалыº типтегi ½стаушылра;

• ЛШС типiндегi ½стаушылар – цангалыº ж¸не спиральды тартумен.

µстаушылар º½рылымы ºажеттiгiне ºарай тартыл¹ан штангалардан тiкелей ½»¹ымада босану¹а м¾мкiндiк бередi (10.22 кесте).

µстаушы ºо»ыраулары екi типте шы¹арылады:

- К типi, б½р¹ылау немесе сорапты-компрессорлы º½бырларды сыртºы бетке б½рау жолымен шы¹ару¹а арнал¹ан;

- КС типi (тесiп ¼тетiн), б½р¹ылау º½бырларын º½лпы¹а, муфта¹а немесе ауырлатыл¹ан б½р¹ылау º½бырынан оларды» сыртºы бетiне б½рау жолымен шы¹ару¹а арнал¹ан.

Арнайы тапсырыспен ºо»ыраулар базалыº º½рылымдардан ºосымша º½рылымдыº айырмашылыºтармен дайындала алады.

- орталыºтандырылатын ºондыр¹ылармен ºиыстыру¹а арнал¹ан сыртºы б½рандасымен;

• ш½»ºырмен;

• т¼зiмдi ½стаушы б½рандамен.

ËÒ (ІҚҰ – iшкi құбыр ұстығыш) типiндегi iшкi тартумен º½бырларды ½стаушылар к¼теру кезiнде º½бырларды iшкi бетiнен тарту мен ½стау¹а арнал¹ан. µстаушылар º½рылымы апатты объектiден, оны скважинадан алу м¾мкiн емес жа¹дайда, босауды, сонымен ºатар апатты ж½мыстарды ж¾ргiзуде шаю с½йºыты¹ыны» айналымын ºамтамасыз етедi.

µстаушылар шы¹арылады:

• ¼òïåëi;

• ауыстыр¹ышпен;

• ¼тпелi, ты¹ыздалумен ж¸не центратормен;

• ты¹ыздалумен, центратормен ж¸не ауыстыр¹ышпен. Арнайы тапсырыспен ЛТВ 60, ЛТВ 73, ЛТВ 89 600 мм ½зартыл¹ан ½стаушылар шы¹арылуы м¾мкiн. ЛТВ-УБТ типiндегi iшкi тарту º½бырларын ½стаушылар к¼теру кезiнде iшкi бетiнен ауырла¹ан б½р¹ылау º½бырларын тарту мен ½стау¹а арнал¹ан. µстаушылар º½рылымы апатты объектiден оны ½»¹ымадан алу м¾мкiн емес жа¹дайда босатуды ºамтамасыз етедi, сонымен ºатар апатты ж½мыстарды ж¾ргiзуде шаю с½йыºты¹ыны» айналымы.

ТВ iшкi типiндегi º½быр½стаушылар к¼теру кезiнде º½бырларды iшкi бетiнен ½стау мен тарту¹а арнал¹ан. µ»¹ымаларда апатты объектiлер мен скважина ºабыр¹алары арасында¹ы ¾лкен са»ылаулармен ж½мысты ж¾ргiзу кезiнде арнайы ауыстыр¹ыштармен ж¸не ба¹ыттармен º½быр½стаушылар ºолданылады.

ÒÂÌ1 (ҰІҚҰ) типiндегi iшкi босатылатын труболовкалар.

ТВМ1 типiндегi iшкi труболовкалар (10.26 кесте) к¼теру кезiнде º½бырды iшкi бетiнен ½стау мен тарту¹а арнал¹ан. Труболовка º½рылымы оны ½»¹ымадан шы¹ара алмау жа¹дайында апатты объектiден босатуды ºамтамасыз етедi.

ЛТВУ типiндегi ½зартылатын iшкi тартулы º½быр ½стаушылары

ЛТВУ типiндегi ½зартылатын iшкi тартулы º½быр ½стаушылары к¼теру кезiнде º½бырларды iшкi бетiнен тарту мен ½стау¹а арнал¹ан. µстаушылар ½зартушы º½рыл¹ысыз немесе ½зартушы º½рыл¹ымен жасалады. ²ажетiне ºарай ½стаушылар ½зартушы ºондыр¹ыларды» кез келген санымен жинаºталады.

ÌÑÇ, ÌÝÑ, ÌÁÓ æ¸íå ÌÝÓ òèïiíäåãi áåëãiëåóøiëåð.

Белгiлеушiлер т¼рт типте шы¹арылады:

- МСЗ типiнде (арнайы), б½р¹ылау º½бырларын º½лпы б½рандасына б½рау жолымен тарту¹а арнал¹ан;

- МЭС типiнде (арнайы), СКҚ б½ранда¹а муфтаны б½рау жолымен тарту¹а арнал¹ан;

- МБУ типiнде (¸мбебап), б½р¹ылау º½бырларын º½бырды» iшкi тегiс бетiнен кесу арºылы тарту¹а арнал¹ан;

- МЭУ типiнде (¸мбебап), СКҚ º½бырды» iшкi тегiс бетiнен кесу арºылы тарту¹а арнал¹ан.

Белгiлегiштер о» ж¸не сол жаº ºиыстыру б½рандасымен шы¹арылады.

Белгiлегiштерде ш½»ºырларды бiрiктiру ¾шiн сыртºы б½ранда ºарастырылуы м¾мкiн.

ÔÇ òèïiíäåãi түп фрезерлерi. (фразер дегенiмiз – ұңғыманы кеңкйтуге арналған аспап)

Түп фрезерлерi ¾ш т¾рде шы¹арылады: 1- же»iл; 2-орташа; 3 – ауыр. Же»iл т¾рдегi фрезерлер Д,К,Е берiктiк тобында¹ы º½бырларды б½зу¹а арнал¹ан. Фрезердi» д¼»бек т¼селген бетi ºатты 40% ºорытпамен арматураланады.

Орташа т¾рдегi фрезерлер Л.М. берiктiк тобында¹ы º½бырларды б½зу¹а арнал¹ан. Фрезердi» д¼»бек т¼селген бетi ºатты 60% ºорытпамен арматураланады. Ауры т¾рдегi фрезерлер б½р¹ылау колонналарыны», ºашауларды», Р,Т берiктiк тобыны» болаттарынан жасал¹ан апатты аспаптарды» элементтерiн б½зу¹а арнал¹ан. Фрезердi» д¼»бек т¼селген бетi ºатты 80% ºорытпамен арматураланады.

ÔÇÂ (ИТФ) òèïiíäåãi èiëãåí түптік фрезерi

ФЗВ типiндегi иiлген ауыр т¾рдегi забой фрезерлерi ЗФЗ секiлдi ж½мыстар¹а арнал¹ан, бiраº забойда орталыºтандырумен.

ÔÇÊ òèïiíäåãi түптiк-д¼»гелектi фрезерлер

ФЗК типiндегi забой-д¼»гелектi фрезерлер ұңғыманы ºабыр¹асы мен фрезерленетiн º½быр арасында¹ы д¼»гелектi ке»iстiктi алдын ала фрезерлеумен º½бырларды т½тас фрезерлеуге арнал¹ан.