УМК 5В072900 ИГ каз

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖƏНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Қ.И. Сəтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық университеті

Ə.Бүркітбаев атындағы өндірістік инженерия институты Сызба геометрия жəне инженерлік графика кафедрасы

У.Т.Қарымсақов, Д.Д.Абилдабекова, А.Ш.Маубекова

ИНЖЕНЕРЛІК ГРАФИКА

Пəннің оқу-əдістемелік кешені (5В072900 – «Құрылыс» мамандығы үшін)

Алматы, 2012

ҚҰРАСТЫРҒАНДАР: У.Т. Қарымсақов, Д.Д.Абилдабекова, А.Ш.Маубекова. Инженерлік графика. Пəннің оқу-əдістемелік кешені (5B072900 – «Құрылыс» мамандығы үшін). – Алматы: Қ.И. Сəтбаев атындағы ҚазҰТУ, 2012, 77 б.

Аңдатпа

«Құрылыс» мамандығына арналған инженерлік графика пəнінің - оқу əдістемелік кешені кредиттік жүйемен оқуға қатысты барлық қажетті

жалпытехникалық пəндердің қатарына кіреді.

Қорытынды жол (9 кесте, 77 сурет )

Рецензент, т.ғ.к., доцент Наширалиев Ж.Т.

Қазақстан Республикасы білім жəне ғылым министрлігінің Республикалық оқу-əдістемелік кеңесінің 2006 жылғы 22 маусымдағы шешімімен бекітілген типтік оқу бағдарламасы бойынша басылуда

© Қ.И. Сəтбаев атындағы ҚазҰТУ, 2012

2

Қ.И.Сəтбаев атындағы ҚазҰТУ-дың сызба геометрия жəне графика кафедрасының доценті, т.ғ.к., Қарымсақов У.Т. , доцент, п.ғ.к., Абилдабекова Д..Д, оқытушы Маубекова Ə..Шқұрастырған 5В072900-Құрылыс мамандығына арналған«Инженерлік графика» пəнінің оқу-əдістемелік кешеніне

ПІКІР

Оқу-əдістемелік кешен пəннің оқу бағдарламасына сəйкес жəне керек көлемде жасалған. Кешенде студенттердің міндеті, пəнді оқытудағы мақсаты, пəнді оқуға керек əдебиеттер, пəнімен қатар оқылатын іргелес пəндер жайлы мəліметтер келтірілген.

Кешен 5В072900 - Құрылыс мамандығы студенттері үшін қажетті

жеткілікті түрдегі дəрістер көле, міндетті графикалық жұмыстар, білімдерін өзіндік тексеруге арналған сұрақтар мен тестт, ермтихан сұрақтары жəне глоссарий, əдебиет тізімі берілген. Кешенде мамандықтың ерекшелігі ескеріліп, сызықтық перспективадны салу тəсілдеріне, ортогональ проекцияларда, аксонометрияда жəне перспективада көлеңкелерді салуға, сəулет-құрылыс сызбаларын стандарттардың талаптарына сай орындау мен безендіруге ерекше көңіл бөлінген.

Оқу-əдістемелік кешен жеткілікті деңгейде мамандыққа сəйкес білім алуға мүмкіндік береді деп ойлаймын, сондықтан осы ОƏК оқу барысында қолдануға əбден лайық деп, басылуға ұсыныс жасаймын.

1. Пəннің оқу бағдарламасы — Syllabus

1.1Оқытушылар туралы ақпарат:

Дəріс жүргізетін оқытушылар: Қарымсақов У.,Т доц.., т.ғ.к., Абилдабекова Д.Д., доц., п.ғ.к., Маубекова А.Ш., оқытушы.

Байланыс телефондары: 257-70-86. 257-72-49

Кафедрада болу уақыты: 715 ауд., уақыты 900 – 1800.

1.2 Пəн туралы ақпарат:

Атауы: Инженерлік графика Кредиттер саны: 3

Жүргізілу орындары: «Сызба геометрия жəне инженерлік графика» кафедрасы, БОҒ 708-721 аудиториялар.

1-кесте

Оқу жоспарынан алынған көшірме

«Инженерлік графика» пəнін оқығаннан кейін алатын білім мен дағды, техникалық жəне арнайы пəндерді меңгеруге негіз болып табылады:

-сəулет жəне құрылыс конструкциялары.

1.5«Инженерлік графика» пəнінің мақсаты мен міндеттері

Конструкторлық құжаттардың бірыңғай жүйесіне (ЕСКД), ҚЖҚЖ - Құрылыс үшін жоба құжаттамасының жүйесіне(СПДС) сəйкес конструкторлық құжаттамалардың орындалуы мен безендірілуінің негізгі ережелерін оқып, үйренетін алғашқы баспалдақтардың бірі болып табылады. Қурстағы

3

графикалық жұмыстар инженерлік құрастыруға бағытталған. Сызбалардың орындалуы өндірістік сызбаларға мүмкіндігінше жуықталған.

1.5.2Пəнді оқудың міндеттері:

-машина жасау сызбаларын орындау мен безендіру ережелерін үйрену;

жəне жобалау құжаттамаларын ҚЖҚЖ(СПДС) талаптарына сай орындауды үйрену.

Пəнді аяқтағаннан кейін студент мыналарды білуі қажет:

-көріністерді, тіліктерді, қималарды орындауды, аксонометриялық кескіндерді орындау тəсілдерін;

-машина жасау сызуының негіздерін, біріктірулердің түрлерін, бөлшектердің жұмыс сызбалары мен эскиздері, құрастыру сызбалары туралы жалпы мəліметтерді;

-көлеңкелерді салудың теориялық негіздерін, қарапайым геометриялық фигуралар мен сəулеттік бөлшектердің көлеңкелерін салу тə,сілдерін

-құрылыс сызбаларының негізгі комплекттерінің маркаларын, құрылыс материалдарының, ғимарат элементтері мен санитарлық-техникалық жабдықтардың шартты белгілерін білу;

-құрылыс сызбаларында өлшемдерді қоюды жəне координациялық осьтерді салуды үйрену;

-пландарды, фасадтар мен тіліктерді безендіру ерекшеліктерін білу, құрылыс сызбаларын графикалық безендірудің жалпы ережелерін білу;

жасай білуі қажет:

-проекциялық сызбаларды, бөлшектердің аксонометриялық кескіндерін орындауды;

-машина жасау сызбаларын КҚБЖ талаптарына сай орындауды;

-сызықтық перспективаны тұрғызуды жəне комплекстік сызбада, аксонометрия мен перспективада көлеңкелерді салуды;

-құрылыс сызбаларын – ғимараттардың пландарын, фасадтарын жəне тіліктерін КҚБЖ жəне ҚЖҚЖ талаптарына сай орындауды;

-көлеңкелерді салу мен сызықтық перспективаны салудың теориялық негіздерін қолданып көрнекі кескіндерді орындауды;

-сəулеттікқұрылыс сызбаларын орындаудың жалпы ережелеріне сай құрылыс сызбаларын орындауды.

4

1.6 Тапсырмалардың түрлері, олардың тізімдері жəне оларды орындаудың кестесі

Оқылатын пəнді толық меңгеру үшін студент өз бетінше міндетті графикалық (ГЖ) жəне зертханалық жұмыстарды(ЗЖ) орындап, ағымдық жəне қорытынды бақылаулардан(ҚБ) сүрінбей өтуі тиіс. Сондықтан, оқу жылының басында оқушылардың назарына тапсырмалардың түрлері мен оларды орындау мерзімінің тізімі беріледі.

2-кесте

Тапсырманың түрлері мен оларды орындау кестесі

5

1.7 Əдебиеттер тізімі

Негізігі əдебиеттер

1.Бəйдібеков Ə.К., Мусалимов Т.К., Ж.М. Садықова, С.Ə. Қолбатыр. Инженерлік графика. – Алматы, «Білім», 2012 – 264-бет.

2.Ыбраев А. Инженерлік графика. Техникалық жоғары оқу орындары мамандықтарының студенттеріне арналған оқулық. – Алматы, «Білім», 2005.

– 248 бет.

3.Нəби Ы.А. Сызба геометрия жəне инженерлік графика: техн. маман. даярлайтын жоєары оқу орындары студ. арналған оқулық. - 2-ші бас., толықт.- Алматы: Бастау, 2010.- 276 б.

4. Жаңабаев Ж. Инженерлік жəне компьютерлік графика. Техникалық жоғары оқу орындары мамандықтарының студенттеріне арналған оқулық. – Алматы, «Мектеп», 2005. – 304 бет.

5. Каминский, В.П. Строительное черчение: учебник / В. П. Каминский, О. В. Георгиевский, Б. В. Будасов; под ред. О.В. Георгиевского. - 6-е изд., перераб. и доп. - М.: Архитектура-С, 2007. - 456 с.: ил.

Қосымша əдебиеттер

1.Короев Ю. И. Строительное черчение и рисование: Учебник для строительных специальностей вузов. — М.: Высш. школа, 1983. — 288 с., ил. Короев Ю. И. Черчение для строителей. — М.:Высш. школа, 1985.— 257 с.

2.ГОСТы ЕСКД. Общие правила выполнения чертежей. ГОСТ 2.301-68 –

ГОСТ 2.321-84.

3.Годик Е.Н., Хаскин А.М. Справочное руководство по черчению.М.,1974.

4.Русскевич А.И. Справочник по инженерно-строительному черчению. – Киев: Будивельник, 1987. – 265 с..

5.Бриллинг Н. С. и др. Б 21 Справочник по строительному черчению: Учеб. пособие для техникумов/Н. С. Бриллинг, С. Н. Балягин, С. И. Симонин. —

М.: Стройиздат, 1987.— 448 с:

6.МСТ 21.501 – 93. ҚЖҚЖ. Сəулет-құрылыс жұмыс сызбаларын орындау ережелері.

7.МСТ 21.101-97. ҚЖҚЖ. Жобалау жəне жұмыс құжаттамасына қойылатын негізгі талаптар.

1.8 Білімді тексеру жүйесі

3-кесте

Бақылау түрлері бойынша рейтингтік баллдардың бөлінуі

6

4-кесте «Инженерлік графика» пəні бойынша оқу үрдісінің күнтізбелік кестесі

5-кесте

Студенттердің білімін бағалау

1.8 Модульдер мен аралық аттестация(емтихан) бойынша бақылау жүргізуге арналған сұрақтар тізімі

Модуль №1 бойынша бақылау сұрақтары

1Тетікбөлшектің көрінісі деген не?

2Тілік деген не?

3Қима деген не?

4Аксонометриялық проекциялардың қандай түрін білесіз?

5Тетікбөлшек деген не?

6Бұйым деген не?

7Құрастыру бірлігі деген не?

8Қандай ажырайтын біріктірулерді білесіз?

9Қандай ажырамайтын біріктірулерді білесіз?

10Сызбаларда пісіру жапсарларын қалай кескіндейді?

11Бұйымның құрастыру сызбасында не көрсетіледі?

12Құрастыру бірлігінің қозғалатын бөліктерін қалай кескіндейді?

7

13 Жалпы көрініс сызбасында болтты, гайканы, шпильканы қалай кескіндейді?

14Сипаттізімде не көрсетіледі?

15Құрастыру сызбасында көршілістетікбөлшектер қалай сызықшаланады?

16Тетікбөлшектің нобайы (эскиз) деген не?

17Тетікбөлшектің нобайын орындау реті қандай?

18Сызбада жарық сəулесінің бағыты қалай беріледі?

19Проекция жазықтығына параллель түзудің, перпендикуляр түзудің көлеңкесі қандай болады?

20 Проекция жазықтығына параллель немесе перпендик шеңберлердің көлеңкесін салуды көрсетіңіз.

21Көлеңкені сəулелік қималар тəсілімен салудың реті қандай?

22Конустың, цлиндрдің көлеңкелерін салу тəсілін көрсетіңіз.

23Көлеңке салуда кері сəулелер əдісі.

24«Шығару шамасымен» көлеңкелер салу əдісі.

25Сфералық жəне конустық қуыстарда құлама көлеңкелерді салу əдістері.

26Дөңгелек тақтаның қырларынан каннелюрлі ұстын (колонна) бетіне түскен көлеңкелерді салыңыз.

27Көлеңке болатын нысанның бөлігі көлеңкенің қандай түрінде екені қалай ажыратылады?

28Аксонометрияда көлеңкелер салу əдісі қандай?

29Кері сəулелер əдісі аксонометрияда қалай қолданылады?

30Аксонометрияда жарықтау сəуле бағыты қалай алынады?

31Конустың көлеңкесін салу реті.

32Конус жəне цилиндрдің көлеңкелерін сызғышсыз салып көріңіз (конус төбесі жоғарыда жəне төменде болуын ескереміз).

33Өзіндік жəне құлама көлеңкелердің шектеу сызықтарының өзара қандай байланысы бар? Сызбада мысал келтіріңіз.

34Айналу беті өзінің «шығару шамасы» қабырға жазықтығында белгілі болғанда өзіндік көлеңке шекарасының кез келген нүктесінің шығару шамасы қалай анықталады?

35Көлеңке салуда горизонталь жəне фронталь қосымша көмекші жазықтықтар қандай жағдайда қолданылады?

36Ортогональ проекциядағы сфераның өзіндік жəне құлама көлеңкелерін

салу.

37Конустың өзіндік көлеңкесін екінші проекциясынсыз салу тəсілдері.

38Цилиндрдің өзіндік көлеңкесін екінші проекциясынсыз салу тəсілдері.

39Дөңгелек плитадан колоннаға түсетін көлеңкені салу.

40Жарық сəулесінің екінші аксонометриялық проекциясы дегеніміз не?

Модуль №2 бойынша бақылау сұрақтары

1Құрылыс сызбаларында қандай пландар орындалады?

8

2Құрылыс сызбаларында қандай тіліктер орындалады?

3Қаңқалы өндіріс ғимаратының негізгі элементтерін атаңыз.

4Көпқабатты өндіріс ғимаратының аражабын мен жабынның қандай айымашылықтары бар?

5Өндіріс ғимаратының планында не көрсетіледі?

6Өндіріс ғимаратының тілігінде не көрсетіледі?

7Азаматтық ғимараттардың негізгі екі құрылымдық схемаларын атаңыз.

8Құрылыс сызбаларының негізгі түрлерін атаңыз.

9Жұмыс сызбалары жинағының маркасы деген не?

ережелер қолданылады?

24Ағаш құрылымдарындағы біріктіру түрлерін атаңыз.

25Құрылыс сызбаларында қандай негізгі жазу түрлері қолданылады?

26Қандай жағдайда түйіндер мен үзінділер қолданылады?

27Үйлестіргіш осьтердің сандық жəне əріптік белгілері қандай ретпен қойылады?

28 Металл құрылымдарында қандай прокаттық профи қолданылады?

29Сызбада прокаттық профильдер қалай кескінделеді?

30Ғимараттың қасбет сызбаларын орындау реті қандай?

Аралық аттестацияны жүргізуге арналған сұрақтар:

1Тіліктердің негізгі түрлері қандай?

2Қандай кескіндер үшін көрініс пен тілікті біріктіріп сызады? 3Жергілікті тілі деген не?

4Тетікбөлшектердің қандай элементтері шартты түрде сызықталмайды? 5Қима деген не? Тілік пен қиманың айырмашылығы қандай?

6МСТ 2.317-69 стандарты бойынша аксонометриялық проекциялардың қандай түрлерін тағайындалған?

9