neopred_int(математика)
.pdf1.5. Интегрирование иррациональных функций
Выделяют четыре основных типа интегралов, содержащих иррациональные функции:
•Первый тип включает в себя интегралы, которые вычисляются методом замены переменной.
Примеры:
|
dx |
|
|
|
|
|
|
− 2dx |
|
− dx |
|
− 2t3dt |
|
t2dt |
|
|||||
a) ∫ 1 − 2x − 4 1 − 2x = |
4 1 − 2x = t; dt = |
|
= |
2t3 |
= ∫ |
|
t2 − t |
= −2∫ |
|
|
= |
|||||||||
4(4 1 − 2x )3 |
|
t −1 |
||||||||||||||||||
|
t |
|
t |
dt = −t |
2 |
|
+ |
1 |
|
|
|
|
2 |
− 2t |
− 2ln t −1 +C = |
|||||
= −2∫ t + |
t −1 |
dt = −2∫tdt − 2∫ |
t −1 |
|
− 2∫ 1 |
t −1 |
dt = −t |
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= − 1− 2x − 24 1− 2x − 2ln 4 1− 2x −1 +C.
|
3 x −1 +4 x −1 |
|
|
12 x −1 =t; x −1 =t12 |
|
|
|
(t4 +t3 )12t11dt |
|
t3 +t2 |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
b) ∫(x −1)(1+6 x −1)dx = dx =12t11dt |
|
|
= ∫ |
|
|
t12 (1+t2 ) |
=12∫ |
t2 +1 dt = |
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
∫ |
t |
3 |
|
|
∫ |
|
t |
2 |
|
|
|
∫ |
|
|
|
t |
|
∫ |
|
|
|
|
1 |
|
∫ |
∫ |
|
tdt |
|
∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
2 |
|
|
dt − |
|||||||||||||||||
|
2 |
|
dt |
+ |
|
2 |
|
dt |
|
|
t − |
dt |
+ |
1 |
− |
dt |
|
|
2 |
|
|
||||||||||||
=12 |
|
t +1 |
|
t |
|
+1 |
|
=12 |
|
|
|
|
=12 tdt |
−12 |
t |
|
|
+12 |
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
|
+1 |
|
|
|
|
|
t +1 |
|
|
|
|
+ |
1 |
|
|
−12∫1+dtt2 = 6t2 +12t −6ln(t 2 +1) −12arctg(t) +C = 66 x −1 +1212 x −1 −6ln(6 x −1 +1) −
−12arctg(12 x −1) +C.
|
|
52x −3 |
|
|
5 |
|
(4x +8) −13 |
|
5 |
|
|
42x +8 |
|
|
|
2 dx |
|
||||
с) ∫ |
dx = ∫ 4 |
dx = |
∫ |
|
dx −13∫ |
|
= |
||||||||||||||
2x |
2 |
+8x +1 |
|
2x |
|||||||||||||||||
|
|
2x +8x +1 |
|
|
|
|
|
|
4 |
|
2x +8x +1 |
|
+8x +1 |
||||||||
= |
2x2 +8x +1 = t |
= 5 |
∫ dt |
− 13 ∫ |
|
dx |
|
|
= |
5 2 t |
− 13 ∫ |
|
dx |
|
|
= |
|||||
|
(4x +8)dx = dt |
4 |
|
t |
|
|
2 |
x2 |
+ 4x + |
1 |
|
4 |
2 |
(x |
+ 2)2 − |
7 |
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
||
= |
5 |
2x2 +8x +1 − 13 |
ln x + 2 + x2 + |
4x + |
1 |
+C. |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
2 |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Таким образом, к первому типу можно отнести следующие подынтегральные выражения, представленные в таблице 5.
20
Таблица 5.
№ |
|
подынтегральное |
преобразования |
|
|
|
замена |
|
dx |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
выражение |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1. |
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ax +b = t |
dx = |
2tdt |
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
ax +b |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ax +b = t 2 |
a |
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
p |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
p |
2 |
|
|
|
|
p2 |
|
|
|
x + |
|
= t |
dx = dt |
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x + px + q |
x + |
|
|
|
|
|
|
− |
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
2 |
+ q |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
mx + n |
|
|
|
|
|
mx + n |
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
p |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
3. |
|
|
|
p |
|
|
|
p |
|
|
|
|
x + |
|
= t |
dx = dt |
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
x |
|
+ px + q |
x + |
2 |
|
|
|
+ |
|
q − |
4 |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
= t , |
|
|
|
|
|
|
|
|||
4. |
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x − a |
dx = |
−1dt |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
(x − a) x2 + px + q |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x = |
1 |
|
+ a |
|
t 2 |
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
ax + b |
= t; |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
ax +b |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cx + d |
|
|
n |
|
|
|
′ |
||||||||||
|
|
R x, n |
|
dx , |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dt |
−b |
|||||||
|
|
|
|
|
cx + d |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ax +b |
|
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx= |
|
n |
dt |
||||||||
|
|
где n N |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cx + d |
|
= t |
|
; |
|
a |
−ct |
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x = |
|
dt n |
−b |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a −ct n |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
• |
Ко второму типу относят интегралы вида ∫ |
|
Pn (x) |
dx , где Pn(x) – |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ax 2 |
|
+ bx + c |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
многочлен п-ой степени. Интеграл находится с помощью тождества, на- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
зываемое методом неопределённых коэффициентов: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
Pn (x) |
dx =Qn−1 (x) |
|
ax |
2 |
+ bx + c + λ |
|
|
|
|
|
|
|
dx |
, |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
∫ ax2 + bx + c |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∫ ax2 + bx + c |
|
|
|
|
|
где Qn-1(x) – многочлен степени равной п-1 с неопределёнными коэффициентами, λ – некоторый неопределённый коэффициент.
21
Примеры:
а) ∫3x32 |
−7x2 +1 dx |
|
|
|
|
|
||
|
|
x |
− 2x +5 |
|
|
|
|
|
|
Здесь n = 3, поэтому соответствующее тождество имеет вид: |
|||||||
∫ |
3x32 |
−7x2 +1 dx = (Ax2 + Bx +C) x2 − 2x +5 + λ∫ |
x |
2 |
dx |
. |
||
|
x |
− 2x +5 |
|
|
− 2x +5 |
|||
|
Продифференцируем полученное выражение: |
|
||||||
3x3 −7x2 +1 = (2Ax + B) x2 − 2x +5 + Ax2 + Bx +C (x −1) + |
λ |
|||||||
|
x2 − 2x +5 |
x2 − 2x +5 |
|
|
|
x2 − 2x +5 |
Умножим на ax2 +bx + c и сгруппируем коэффициенты при одинаковых степенях х:
(2Ax + B)(x2 − 2x +5) + (Ax2 + Bx +C)(x −1) + λ=3x3 −7x2 +1
2Ax3 − 4Ax2 +10Ax + Bx2 − 2Bx +5B + Ax3 + Bx2 +Cx − Ax2 − Bx −C + λ = 3x3 −7x2 +1 |
||
3Ax3 −(5A − 2B)x2 + (10A −3B +C)x +5B −C + λ = 3x3 −7x2 +1 |
||
A =1 |
|
A =1 |
|
|
|
5A − 2B = 7 |
|
B = −1 |
|
= 0 |
|
10A −3B +C |
C = −13 |
|
5B −C + λ =1 |
λ = −7 |
|
|
|
|
Итого ∫3x32 |
−7x2 +1 dx = (x2 − x −13) x2 − 2x +5 −7∫ |
(x |
dx 2 |
= |
|
x |
− 2x +5 |
|
−1) |
+ 4 |
|
= (x2 |
− x −13) x2 − 2x +5 −7 ln(x −1+ |
x2 − 2x +5) |
+C. |
|
b) ∫(4x2 − 6x) x2 + 3dx
Здесь n = 4, поэтому соответствующее тождество имеет вид:
∫(4x |
2 |
− 6x) x |
2 |
+ 3dx = ∫ |
(4x2 − 6x)(x2 + 3) |
dx = (Ax |
3 |
+ Bx |
2 |
+Cx + D) x |
2 |
+3 + λ∫ |
dx |
||||
|
|
x |
2 |
+ 3 |
|
|
|
x |
2 |
+3 |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
Дифференцируем полученное выражение: |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
4x4 −6x3 +12x2 −18x = (3Ax2 + 2Bx +C) x2 +3 + (Ax3 + Bx2 +Cx + D)x + λ |
|
|
|||||||||||||||
|
|
x2 +3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 +3 |
|
x2 +3 |
22
Перегруппировываем:
4x4 −6x3 +12x2 −18x = (3Ax2 + 2Bx +C)(x2 +3) + Ax4 + Bx3 +Cx2 + Dx + λ
4x4 −6x3 +12x2 −18x = 3Ax4 + 2Bx3 +Cx2 +9Ax2 + 6Bx +3C + Ax4 + Bx3 +Cx2 + Dx + λ
4x4 −6x3 +12x2 −18x = 4Ax4 +3Bx3 + (2C +9A)x2 + (6B + D)x +3C + λ
|
4A = 4, |
|
|
A =1, |
|
|
|
|
|
3B = −6, |
|
|
B = −2, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
2C +9A =12, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
C = 32 , |
|
|
|
|||
|
|
|
|
D = −6, |
|
|
|
|
6B + D = −18, |
|
|
|
|
|
|||
|
3C + λ = 0. |
|
λ = −9 . |
|
|
|
||
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
∫(4x2 −6x) x2 +3dx = x3 − 2x2 |
+ |
3 x −6 x2 |
+3 − |
9 ln x + x2 |
+3 +C. |
|||
|
|
|
2 |
|
|
|
2 |
|
• К третьему типу относят интегралы вида ∫ R(x, ax2 + bx + c )dx .
Интегрируются с помощью тригонометрической подстановки, которая называются подстановкой Эйлера. При необходимости выделяют под ра-
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
b |
2 |
|
4ac − b2 |
|
|
|
|
|
|
|||||||||
дикалом полный квадрат, т.е. |
|
|
ax2 + bx + c = a |
x + |
|
|
|
|
|
|
+ |
|
|
|
|
|
|
|
, и вводят |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2a |
|
|
|
|
|
4a2 |
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
обозначение: |
|
x + |
|
b |
= t , |
|
4ac − b2 |
|
= m2 . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
2a |
|
|
4a2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
Примеры: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
x = sin(t) |
|
|
|
|
|
|
cos(t)dt |
|
|
|
|
dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
a) ∫ |
|
|
|
|
|
= dx |
= cos(t)dt |
|
|
= ∫ |
= ∫ |
|
|
|
= tg(t) +C = |
|
|
|
+C. |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
(1− x |
2 |
) |
3 / 2 |
|
|
cos |
3 |
(t) |
cos |
2 |
(t) |
|
1− x |
2 |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cos(t) = |
1− x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
x |
= |
|
2 |
|
; dx = |
2sin(t) dt |
|
|
|
2sin(t) cos(t)dt |
|
|
|
1 |
|
|
4 |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
b) ∫ |
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
cos(t) |
|
|
|
cos |
2 |
(t) |
= ∫ |
|
|
|
= |
∫ctg |
(t)dt = |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
x(x |
2 |
− |
4) |
5 / 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cos |
2 |
|
(t) 2 |
2 |
5 |
tg |
5 |
(t) |
|
|
32 |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 − 4 = 2tg(t) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
1 |
|
∫ctg |
2 |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
∫ctg |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
∫ctg |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
3 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(t)d (ctg (t)) − |
|
|
|
|
|
(t)dt = − |
|
|
ctg (t) − |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
32 |
|
|
(t) |
|
|
(t) |
−1 dt = − |
32 |
|
|
32 |
|
96 |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
sin |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
1 |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
3 |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ctg |
(t) |
|
|
|
ctg |
(t) + |
|
+ C = ctg |
(t) = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
− |
32 |
∫ |
|
|
|
|
2 |
(t) |
−1 dt |
= − |
96 |
|
+ |
32 |
|
32 |
|
x |
2 |
− 4 |
= − |
12(x |
2 |
− 4) |
3 / 2 |
+ |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
sin |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
23
+ |
1 |
|
+ |
1 |
|
2 |
|
+ C. |
16 x 2 |
− 4 |
32 |
arccos |
|
|
|||
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x = 2tg(t) |
|
|
|
|
2 |
|
dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
с) |
∫ |
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= ∫ |
|
|
|
cos |
2 |
(x) |
|
|
|
|
= ∫ |
|
|
|
|
|
|
|
dt |
|
|
|
|||||||||||
x |
2 |
|
= dx = |
|
2 |
dt |
|
|
|
|
|
|
|
2 |
(x) |
tg(x) cos |
2 |
|
4(1+tg |
2 |
= |
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
4 + x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cos2 (x) |
|
|
2tg(x) |
4 + 4tg |
|
|
|
(x) |
|
|
(x)) |
||||||||||||||||||||||
= ∫ |
|
|
|
|
|
|
|
dt |
|
|
|
|
|
= ∫ |
|
cos(t)dt |
|
|
|
|
|
|
1 |
∫ |
dt |
|
|
1 |
|
|
|
t |
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
= |
|
ln |
tg |
|
|
+C = |
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
sin(t) |
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
2tg(t) cos |
2 |
(t) |
|
|
|
1 |
|
2sin(t) cos |
2 |
(t) |
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
2 |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cos(t) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
cos2 (t) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
1 |
|
|
|
arctg |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
= |
ln |
tg |
|
|
|
|
|
2 |
|
+C. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
2 |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Таким образом, введя новые обозначения имеем следующие подынтегральные выражения, которые будут иметь соответствующие тригонометрические подстановки, представленные в таблице 6.
Таблица 6.
№ |
подынтегральное |
|
замена |
|
|
|
|
dt |
|
|
|||||
|
выражение |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
1 |
R(t, |
m2 − t 2 ) |
t = msin(z) или t = m cos(z) |
dt = m cos(z)dz |
или |
||||||||||
dt = −msin(z)dz |
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dt = |
msin(z) |
dz |
или |
||
2 |
R(t, |
|
− m2 ) |
|
m |
|
m |
cos2 (z) |
|||||||
|
|
|
|
|
|
||||||||||
t 2 |
t = |
|
или |
t = |
|
|
|
− m cos(z) |
|
||||||
cos(z) |
sin(z) |
dt = |
dz |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sin 2 (z) |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dt = |
m |
dz |
или |
||
3 |
R(t, |
t 2 |
+ m2 ) |
t = m tg(x) или |
t = m ctg(z) |
cos2 (z) |
|||||||||
|
|
|
|||||||||||||
dt = |
− m |
|
dz |
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sin 2 (z) |
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
•Четвёртый тип ∫xm (a +bxn )p dx , где m, n, и p – рациональные числа,
называют интегралами от дифференциального бинома.
24
Академиком Чебышевым П.Л.1 было доказано, что интеграл от дифференциального бинома может быть выражен через элементарные функ-
ции только в следующих трех случаях: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Таблица 7. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
№ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
случаи |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
замена |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
1 |
р – целое число |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t = λ x |
или x = tλ , |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
где λ-общий знаменатель m и n. |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
2 |
|
|
m +1 |
– целое число |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
подстановкой t = |
s |
a |
+bx |
n |
, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
где s – знаменатель числа р. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
3 |
|
|
m +1 |
+ p - целое число |
|
|
|
|
|
|
t |
= |
s |
|
a +bxn |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
n |
|
, где s – знаменатель числа р. |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
Примеры: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
здесь p = |
1 |
Z, |
m +1 |
= 2 Z |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
3 1+ 4 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
a) ∫ |
|
= ∫x |
− |
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
dx = |
поэтомуприменимподстановку |
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
1+ x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
= t 3 ; x = (t 3 −1)4 ;dx = 4(t 3 −1)3 3t 2 dt |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1+ x |
4 |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
3 |
|
|
|
−2 |
|
|
|
3 |
|
|
|
|
3 |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6 |
|
|
3 |
|
|
|
|
7 |
|
|
t |
4 |
|
|
|
|
|
|||||||||||||
= ∫(t |
−1) t 4(t |
|
−1) 3t |
dt |
|
=12∫t |
(t |
−1)dt =12∫(t |
−t |
)dt = |
t |
|
− |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
12 |
|
4 |
+C = |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
= 12 3 (1+ 4 x )7 |
|
|
|
|
|
|
|
|
(1+ 4 x )4 +C |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
7 |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
− |
3 3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
7 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
m +1 |
|
|
1 |
|
|
m +1 |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
b) ∫x−2 (1+ x2 )− |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
здесь p = − |
|
Z; |
|
= − |
|
Z; |
+ p |
= −2 Z |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
dx = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
заменаx−2 |
+ |
1 = t 2 |
x = (t 2 |
−1)− |
|
, dx = − |
(t 2 |
−1)− |
|
2tdt |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
2 |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 − |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t 2 −1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
1 |
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
2 |
|
|
|
− |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
= −∫ |
(t |
|
|
−1)1+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(t |
|
−1) |
2 tdt = −∫ |
|
|
|
2 |
|
dt |
= −∫ 1− |
|
2 |
dt = −t − |
|
|
+C = − |
1+ |
|
2 |
− |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
t |
2 |
|
−1 |
|
|
|
|
t |
|
t |
t |
x |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
− |
|
1 |
|
|
|
|
+C = − |
(2x2 |
+1) |
+C |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
1 |
|
|
x |
|
|
|
|
x2 |
+1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
1+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 Чебышев Пафнутий Львович (4(16).5.1821 – 26.11(8.12).1894) – русский мате-
матик и механик. Получил основопологающие результаты во многих разделах математики и механики.
25
1.6. Примеры интегралов, не выражающихся через элементарные функции
1. Интеграл вида ∫R(x, P(x))dx :
a)Р(х) – многочлен третей или четвёртой степени без кратных корней, такой многочлен называется эллиптическим:
• |
∫ |
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
(1 |
− x |
2 |
)(1 |
− k |
2 |
x |
2 |
) |
||
|
|
|
|
|
||||||
• |
∫ |
|
|
x2 dx |
|
|
|
|
||
(1 |
− x |
2 |
)(1 |
− k |
2 |
x |
2 |
) |
||
|
|
|
|
|
–эллиптический интеграл 1 рода;
–эллиптический интеграл 2 рода;
• ∫ |
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
– эллиптический интеграл 3 рода. |
(1 |
+ hx |
2 |
) |
(1 − x |
2 |
)(1 |
− k |
2 |
x |
2 |
||
|
|
|
|
|
) |
(0 < k < 1, h – комплексное число)
b)Р(х) – многочлен степени выше четвертой, то интеграл называет-
ся ультраэллиптическим.
c)Р(х) – многочлен выражаемый через элементарные функции на-
зывается псевдоэллиптическим.
2. |
∫t |
e−x2 |
2 dx - интеграл Пуассона2. |
|||
|
0 |
|
|
|
|
|
3. |
∫t |
sin(x2 )dx; ∫t |
cos(x2 )dx - интегралы Френеля3. |
|||
|
0 |
|
|
0 |
|
|
4. |
∫t |
dx |
|
= Li(t) - интегральный логарифм. |
||
ln(x) |
||||||
|
0 |
|
|
5. ∫t ex
0 x
- интегральная показательная функция.
6. ∫t sin(x) dx = Si(t) - интегральный синус.
0 x
2 Пуассон Симеон Дени (21.6.1781 – 25.4.1840) – французский механик, физик, математик.
3 Френель Жан Огюстен (1788-1827) – французский физик, математик. Разработал теорию волновой оптики и др.
26
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1.7. Задания для самопроверки №1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
Вычислить: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
1. |
∫2x 32 x dx |
|
|
|
|
|
|
Ответ: |
|
|
18x |
|
|
+ C |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
ln18 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
2. |
∫ |
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
x |
|
2 |
|
Ответ: x −cos(x) +C |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
sin |
|
|
|
+ cos |
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
3. |
∫tg2 xdx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ответ: tg(x) − x +C |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
4. |
∫ |
|
|
dxx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ответ: |
2arctg( |
|
|
ex −1) +C |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
e |
−1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
5. |
∫x |
|
1 + x2 dx |
|
|
|
|
|
|
Ответ: |
1 |
|
|
|
(1 + x2 )3 |
|
+ C |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
6. |
∫ |
|
|
|
sin(x) |
dx |
|
|
|
Ответ: − |
2 |
|
|
|
|
1+5cos(x) +C |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
1+5cos(x) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
7. |
∫x2 cos(3x)dx |
|
|
|
|
|
Ответ: 1 x2 sin(3x)− |
2 |
|
sin(3x)+ 2 x cos(3x)+ C |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
27 |
|
|
|
|
|
9 |
|
|
|
|
|
||||||
8. |
∫arcsin(x)dx |
|
|
|
|
|
|
Ответ: x arcsin(x) + 1− x2 |
+C |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
9. |
∫ |
|
−x |
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
Ответ: |
2 −x |
|
|
|
|
x |
|
|
x |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
e |
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
e |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
− 2cos |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
cos |
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
sin |
|
|
+C |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
10. ∫ln(x)dx |
|
|
|
|
|
|
Ответ: x ln(x) − x +C |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
11. ∫ |
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ответ: |
− |
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
+ C |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
(4x +1)3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
8(4x +1)2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
12. ∫ |
|
|
|
x − 3 |
|
|
|
|
|
|
Ответ: |
1 |
|
|
|
|
|
x |
2 |
− 6x |
|
|
+ C |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
2 ln |
|
|
+1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
x2 |
− 6x +1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
13. ∫ |
|
|
x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ответ: |
|
ln3 C(x |
3 |
−8)+C |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
x3 −8 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
14. ∫ |
|
x5 + x4 −8 |
dx |
|
|
|
Ответ: |
|
x3 |
|
|
|
|
x2 |
+ 4x + ln |
|
Cx2 (x − 2)5 |
|
+ C |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
x3 − 4x |
|
|
|
|
3 |
|
|
2 |
|
|
|
(x + 2)3 |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
15. ∫ |
|
|
|
|
x3 |
|
|
dx |
|
|
|
|
Ответ: x + |
6 6 |
x5 + |
3 3 |
x2 |
+ 2 |
|
|
x + 33 |
x + 66 x + 6 ln 6 |
x −1 + C |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
x − |
x |
|
|
|
|
|
5 |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
16. ∫ |
|
|
(23x −1) |
|
dx |
Ответ: 3 |
x2 |
+ 2x + 2 − 4 ln (x +1)+ |
|
x2 |
+ 2x + 2 + C |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
x |
|
+ 2x + |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
27
|
|
|
|
1 |
− |
|
|
|
17. |
∫ x x2 |
dx |
Ответ: |
|
|
1 |
|
|
x |
|
|||||||
+ 2x −1 |
|
|
|
+ C |
||||
|
|
arccos |
|
2 |
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
18. |
∫ |
|
x2 +16dx |
Ответ: |
|
19. |
∫ |
|
dx |
Ответ: |
|
9 |
+8cos(x) +sin(x) |
||||
|
|
|
2x x2 +16 +8ln x + x2 +16 + C
|
|
x |
|
|
|
|
|
1 |
tg |
|
|
+1 |
|
|
|
2 |
|
||||||
arctg |
|
|
|
|
+C |
||
2 |
|
4 |
|
||||
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
20. |
∫sin5 (x)dx |
|
|
|
|
|
Ответ: −cos(x) + |
2 |
cos3 (x) − |
|
1 |
cos5 (x) +C |
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
5 |
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
21. |
∫sin 4 (2x) cos3 (2x)dx |
|
|
|
|
Ответ: |
|
1 |
|
|
sin5 (2x) − |
1 |
|
sin 7 (2x) +C |
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
10 |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
14 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
22. |
∫cos4 (x)dx |
|
|
|
|
|
Ответ: |
|
3 |
x + |
|
1 |
sin(2x) + |
|
1 |
sin(4x) +C |
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
8 |
4 |
2 |
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
23. |
∫sin 4 (x) cos2 (x)dx |
|
|
|
|
|
Ответ: |
|
1 |
|
|
x − |
1 |
sin(4x) − |
1 |
|
sin3 (2x) +C |
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
16 |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
64 |
|
|
|
|
|
|
48 |
|
|
|
|
|||||||||||
24. |
∫sin(5x) cos(3x)dx |
|
|
|
|
|
Ответ: − |
|
1 |
|
cos(8x) − |
1 |
cos(2x) +C |
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
16 |
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
25. Используя метод интегрирования по частям, доказать, что: |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
а) ∫eax cos(bx)dx = |
|
|
1 |
|
(a cos(bx) +bsin(bx)) eax |
|
+C ; |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
a |
2 |
+b |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
b) ∫eax sin(bx)dx = |
|
|
1 |
|
(a sin(bx) −b cos(bx)) eax |
+C ; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
a |
2 |
+b |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
c) ∫ |
x2 + λdx = x |
x2 |
+ λ + |
λ ln(x + x2 + λ )+C . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
2 |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
28
§2. Определенный интеграл
2.1. Основные понятия и методы решения определенного интеграла
|
|
|
|
Пусть на отрезке [a, b] задана непрерывная функция f(x) [см. § 1]. Ра- |
|||||||||||||||||||||||||||
зобьём |
отрезок |
[a, b] |
произвольным |
образом на |
п |
|
частей точками |
||||||||||||||||||||||||
a = x0 < x1 < ... < xn = b . На каждом отрезке [xi−1, xi ] |
длины |
xi = xi − xi−1 |
выбе- |
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
рем произвольную точку ξi . Составим сумму ∑ f (ξi ) |
xi |
, |
называемую ин- |
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
i=1 |
|
|
|
|
|
тегральной суммой для функции f(x) на отрезке [a, b]. |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
Определённым интегралом от функции f(x) на отрезке [a, b] называ- |
|||||||||||||||||||||||||||
ется число равное пределу интегральных сумм при стремлении к нулю |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
максимальной из длин отрезков разбиения: |
|||||||
|
|
|
|
y |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
b |
|
n |
(ξi ) xi |
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∫ f (x)dx = maxlimx →0 |
∑ f |
, |
этот предел коне- |
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
1≤i≤i n |
i=1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
чен и не зависит от способов разбиения от- |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
резка [a, |
b] |
на |
части |
и |
выбора |
точек |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
ξ |
|
|
x |
=b |
|
||||||||||||
a=x0 |
|
|
i |
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
i |
|
|
|
n |
|
|
|
ξ1,ξ2 ,...,ξn , на отрезках [x0 |
; x1 ],...,[xn−1; xn ]. |
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
b
Определённый интеграл обозначается символом ∫ f (x)dx , где а назы-
a
вается нижним пределом, b называется верхним пределом, х называется переменной интегрирования, f(x) называется подынтегральной функцией, f(x)dx называется подынтегральным выражением, [a, b] – отрезок интегрирования.
Пусть на отрезке [a, b] задана непрерывная функция y = f (x) ≥ 0 . Фи-
гура, ограниченная сверху графиком функции y = f (x) , снизу – осью Ox,
сбоку прямыми x=a и x=b, называется криволинейной трапецией.
Геометрический смысл определённого интеграла: определённый интеграл равен площади «криволинейной трапеции» ограниченной функ-
29