17. Фарміраванне навыкаў літаратурнага вымаўлення. Метады і прыемы выпрацоўкі ў малодшых школьнікаў арфаэпічна правільнага вымаўлення.

См. вопрос №18 – они связаны между собой, так что я 2 раза не перепечатываю!!!!

Асновай моўнай культуры з’яўляецца веданне лiтаратурных норм мовы. Выхаванне культуры мовы непасрэдна звязана з вывучэннем элементарнай фанетыкi, лексiкi i граматыкi беларускай мовы. Асаблiвае значэнне даецца арфаэпii i выразнаму чытанню.

Правiльнае лiтаратурнае маўленне вучняу - у цэнтры увагi настаунiка.

Арфаэпічныя нормы: правільнасць вымаўлення гукаў (галосныя, зычныя, гістарычныя чаргаванні гукаў), слоў, выказванняў.

Возможно, нужно привести конкретные примеры орфоэпических норм в белорусском языке, но я это не писала – и так всего много.

Шляхi выпрацоукi:

-паказ настаунiкам узору вымаулення;

-правiльнае выразнае чытанне вучнямi дамашняга i класнага практыкаванняу;

-запiсванне у слоўнiк цяжкiх у арфаэпiчных адносiнах слоу;

-складанне словазлучэнняу i сказау з гэтымi словамi

Настаунiк уважлiва сочыць за выказваннямi вучняу i тактоуна выпрауляе памылкi. Ён заахвочвае правiльныя выказваннi, выразную iнтанацыю=>фармiруе у вучняу адчуванне мовы.

Важная задача паспяховага развiцця мовы на уроку—стварэнне умоў для самастойных вусных i пiсьмовых выказванняу вучняу.

Вучнi павiнны авалодаць нормамi сучаснай беларускай лiтаратуры вымаулення, якiя звязаны з фанетычнай сiстэмай мовы: фрыкатыуны-г, зацвярдзелыя-р,ж,ш,ч,дж i г.д.

Важную ролю адыгрывае—нацiск. Выразнасць мовы—важная рыса культуры вуснай мовы.

Мэтазгодна аналiзаваць недахопы, паказваць узоры правiльнау пастаноукi голасу, даваць парады па выпрацоуцы навыкау дыхання i iнтанацыi.

Завучванне на памяць скарагаворак, загадак, прыказак i прымавак, невялiкiх вершау, складанне са словамi словазлучэння i сказау садзейнiчае выпрацоуцы навыкау валодання арфаэпiчнымi нормамi i выразнасцю мовы.

Не апошнюю ролю адыгрываюць правільнае вымаўленне чытальніка, веданне ім арфаэпічных норм. Пачынаць варта з найбольш простага – з вымаўлення гукаў. Увага да вывучэння гукаў будзе на карысць пісьменнасці вучняў, іх маўленню, дыкцыі. Для гэтага надзвычай прыдатныя фальклорныя творы малых жанраў – загадкі, прыказкі і прымаўкі, скарагаворкі (яны часта бываюць гукападражальныя). Дакладнасць і сцісласць думкі, эмацыянальная афарбоўка малых фальклорных жанраў вымагае ад школьніка выразнай гукавой перадачы іх зместу. На прыказках, загадках, фразеалагізмах, афарызмах можна таксама выпрацоўваць і замацоўваць ўменні гукавой перадачы знакаў прыпынку – інтанавання, авалодваючы якімі, вучні знаёмяцца з асноўнымі сродкамі лагічнай выразнасці – націскам і паўзай, ад выкарыстання якіх залежыць раскрыццё сэнсу мастацкага тэксту. Элементарным уменнем чытаць у адпаведнасці са знакамі прыпынку вучні авалодваюць яшчэ ў пачатковых класах, але спасцігаць тэксты са сказамі складанай канструкцыі малодшым падлеткам даволі цяжка. Лагічны падзел сказа на маўленчыя часткі дапаможа разабрацца ў сінтаксічных сувязях слоў. Разнастайныя эмоцыі, якія надаюць голасу чытальніка інтанацыйную выразнасць, выклікаюцца найперш зместам тэксту, асноўнай думкай, выказанай у ім, аўтарскай пазіцыяй

Узбагачэнне слоўніка вучняў:

• Засваенне новых слоў і новых значэнняў слоў (штодзень 8-10)

• Удакладненне значэнняў слоў і выразаў

• Напаўненне зместам слоў, якія засвоіліся не зусім дакладна: кантэкст, сінонімы

• Праца па лексічнай спалучальнасці

• Засваенне мнагазначнасці слоў праз кантэкст

• Слоўнікава-стылістычная праца

• Праца над рухомасцю, дакладнасцю слоўніка, выразнасцю азначэнняў

Крыніцы ўзбагачэння слоўніка вучняў:

• Мастацкая літаратура

• Вучэбныя кнігі

• Кіно, тэлевізія, радыё, масмедыя

• Мова настаўніка

• Мова сацыяльнага асяроддзя (сям’я, групоўка, клас, вуліца)

• Трэба вывучаць, кантраляваць. Праца на практычнай аснове з апорай на тэкст без тэорыі і тэрмінаў

Скасаванне нелітаратурных слоў і выразаў:

• Дыялекты

• Штампы

• Прастамоўныя словы і выразы

• Жаргонныя

• Нецэнзурныя словы і выразы