14. Арфаграфичныя практыкаванни, их виды и методыка привядзення.

Вiды арфаграфiчных практыкаванняу. Спiсванне. Вiды спiсвання.

Для выпрацоукi арфаграфiчн. навыкау выкарыстоуваюцца практыкаваннi, накiраваныя на:

1.развiцце арфаграфаграфiчнай пiльнасцi;

2. авалоданне аперацыямi, якiя забяспечваюць прымяненне правiла;

3.успрыманне сувязi памiж прыватнымi аперацыямi

4.па удакладненнi для вучняу сутнасцi i фармулявання правiл.

Группы арфаграфiчных практыкаванняу:

1.граматычна-арфаграфiчныя разборы

2.спiсванне

3.дыктанты

4.лексiка-арфаграфiчныя практыкаваннi

5.пераказы

У школьнай практыцы арфаграфiчныя практыкаваннi характырызуюцца з 2 бакоу:

1.па форме выканання

2.па характару вырашаемай задачы.

Спiсванне—перадача у пiсьмовай форме зрокавага успрымання у момант запiсу слова, сказа, тэксту.

Вiды спiсвання: звычайныя, ускладненныя, кантрольныя

-спiсванне гатовага тэксту з падручнiка цi з дошкi (1-2сказа)

-з выкананнем разнастайных заданняу

-выбарачнае

-вольнае (як запомнiлi)

-кантрольнае

-творчае (прыдумаць працяг, перадаць змест ад iншай асобы)

Арфаграфичны навык – гэта аутаматэзаваны кампанент свядомай мауленчай дзейнасци чалавека ва умовах працякання яе у письмовай форме. Гэта складаны навык, так как ен ствараецца у працэсе працы над практыкаваннем и заснаваны на больш простых навыках и уменнях.

Навык письма – гэта уменне анализаваць словы з фанетычнага боку, уменне устанауливаць марфемны склад слова и знаходзиць у слове арфаграмму якая патрабуе праверки.

Арфаграфичны навык у перыяд фармиравання – гэта систэма свядомых дзеянняу, кали ж ен сфармираваны, то функцыянуе як аутаматэзаваны спосаб выканання больш складанага дзеяння.

Фармираванне навыка граматычнага письма базуецца у школьникау на засваенни граматычнай тэорыи и арфаграфичных правилау. Вяликае значэнне для фармиравання арфаграфичнага навыку мае систэма практыкаванняу.

У малодшых классах пры навучанни правапису шырока выкарыстоуваюцца аналитычныя и рэпрадукцыйныя практыкаванни.

Аналитычныя практыкаванни выкарыстоуваюцца на пачатковым этапе азнаямлення з правилам. Асабливасць их у тым, што вучням прапануюцца для анализу словы без пропускау литар або з пропусками, але у суправаджэнни праверачных слоу. Заданни могуць быць разнастайныя: падкрэслить патрэбную литару, склад, слова; параунаць написанне выдзеленай литары и адпаведны гук; выдзелиць у слове пэуную арфаграму; растлумачыць написанне выдзеленай литары; знайсци и выписаць словы з патрэбными арфаграмами.

Напрыклад (тэма»Правапис звонких и глухих ычных у корани слова») можна прапанаваць наступную паслядоунасць аналитычных правилау:

1. Падкрэслиць выдзеленыя зычныя у парах слоу (дубы – дуб, казаць – казка)

2. Змяниць слова на узор (вязу – вез, бягу – бег)

3. Уставиць прапушчаную литару, якая есць у другим слове пары (сця…-сцяги)

4. Назваць у словах литары, якия чытаюцца не так, як пишуцца (бераг, сцежка)

5. Скласци сказ або словазлучэнне са словам, написанне и вымауленне якога не супадаюць (вузки, гладки)

6. Выбраць и записаць словы, у яких звонкия зычныя абазначаюць глухия гуки.

Аналитычныя практыкаванни строяцца на прынцыпе «Ад легкага да складанага», менавита у таких практыкаваннях, якия у той ци иншай ступени уключаюць падказку, пачынаецца засваенне арфаграфичнага правила.

Рэпрадукцыйныя практыкаванни: уставиць прапушчаныя литары (без апоры на сигнальнае слова-праверку), даписаць слова, замяниць адно слова другим, але з вядомай арфаграмай, падабраць словы з патрэбными арфаграфичными зъявами.

И аналитычныя, и рэпрадукцыйныя практыкаванни будуюцца на списванни тэкстау.

Практыкаванне на засваенне «слоуникавых» слоу. Для гэтага патрэбна:

1. Вызначаныя для запаминання словы па магчымасци арганична уключаць у кожную тэму урока, прпануючы их для фанетычнага и марфалагичнага разбору, пастаноуки нациску, пераносу з радка на радок, разнастайнай лагичнай и моунай класификацыи, змянення па склонах, складання словазлучэнняу и сказау.

2. Систэматычна правяраць уменне писаць «Слоуникавыя» словы, праводзячы слоуникавыя дыктанты и вусныя арфаграфичныя «зарадки» и практыкуючы прагаворванне прпанаваных слоу, г.з.вымауленне слоу па складах так, як яны павинны писацца.

Выпрацоука арфаграфічных уменняу і навыкау.

Арфаграфічныя навыкі – аутаматызаваны кампанент свядомай мауленчай дзейнасці чалавека ва умовах працякання яе у пісьмовай форме.

Ствараецца у працэссе працяглых практыкаванняу і заснаваны на больш простых Н і У. Напрыклад: навык пісьма, У аналізаваць словы з фанетычнага боку, У устанауліваць марфемны склад слова, знаходзіць у слове арфаграму, якая патрабуе праверкі.

Арфаграфічны навык у перыяд фарміравання – сістэма свядомых дзеянняу і пры яго фарміраванні ён функцыянуе як аутаматычны спосаб больш складанага дзеяння.

Этапы выпрацоукі арфаграфічных навыкау. Выбарачны дыктант, самадыктант, методыка іх правядзення.

1 этап. 1 клас.

Адбываецца апрацоука графічнага напісання. Першапачатковае назіранне за зменамі у слове, заснаванае на фанетычным прынцыпе правапісу, правапіс вялікай літары у слове.

2 этап. 2 клас.

Знаёмства з правіламі, заснаванымі на фанетычным прынцыпе.

3 этап. 2/3 клас.

Знаёмства з правіламі заснавання на марфалагічным прынцыпе (правапіс зв./глух., над, пад (прыстаукі)….)

4 этап. 4 клас.

Адбываецца знаёмства з марфолага сінтаксічным напісаннем (правапіс канчаткау)

Выбарачны дыктант – патрабуе запісу не усяго тэксту, які дыктуецца настаунікам, а часткі, адпавядаючай заданню. Развівае арфаграфічную пільнасць і узгодненасць дзеяння вучняу пры працы у калектыве.

Самадыктант, або пісьмо па памяці. Вучань запамінае тэкст, успрыняты зрокава аюо на слых, а затым піша яго самастойна.

Прыёмы выпрацоукi арфаграфiчн. уменняу i навыкау. Свабодны дыктант, творчы дыктант, методыка iх правядзення.

Фармiраванне навыкау граматычнага пiсьма базуецца у вучня па засваенню граматычных тэорый i правiл. Пры распрацоуцы методыкi вывучэння арфаграфiчнага правiла трэба арыентавацца на тып правiлау. Праца навучання арфагр.правiлам—складаны працэс, асноуны кампанент якого з’яуляецца раскрыццё сутнасцi правiла, авалоданне фармул.правiла, прымяненне яго на практыцы.

Раскрыцце сутнасцi правiла высвятляецца праз асвятленне наступнага:

1.напiсанне якой часткi слова, мовы або грам.ф.кiруе правiла.

2.якiя прыметы пры гэтым выступае у якасцi вядучых

Праца над фармiраванне правiла па падручнiку. У фармулiроуцы вылучаюць яго састауныя часткi. Перанос правiла на новы матэрыял ажыцяуляецца шляхам падбору вучнямi сваiх прыкладау на дадзенае правiла, а таксама у ходзе выканання разнастайных практыкаванняу. Навык устанаулiв.сувязi з ранне вядомым матэрыялам. Сувязь гэта можа выражацца у супрацьпастауленнi правiл цi наадварот у супастауленнi.

Свабодны дыктант- дазваляюць некаторую вольнасць вучням у выбары слоу пры запiсе дыктуючага тэксту, змяненне структуры сказа.

Творчы дыктант- унясенне пэуных змен:

-змена граматычных форм.(апавяданне не ад 1 лiца, а ад 3 лiца)

-прыдумванне свайго пачатка, канца

-апiсанне героя i устауленне гэтага апiсання у тэкст.