52. Нацыянальна-культурнае адраджэнне канца 20-га ст. Алейшае фарміраванне бел нацыянальнай ідэі і роля гэтага працэсу ва ўмацаванні дзяржаўнага суверынітэту.

Развитие бел культуры на современном этапе выделяют 2 фактора:

1 Демократизация общ-политич жизни

2 Соц-экономич кризис

Новые черты бел культуры:

1 Преодоление всестороннего контроля гос-ва, расширение альтернативных форм и жанров культуры.

2 Некоторые шаги к пути нац-культ возрождения

3 Некоторые шаги по возвращению нац-историч наследства

4 Сокращение гос финансирования и привлечение частных средств

В целом кризисное положение культуры обусловлено тяжелым положением экономики.

Также это обусловлено результатами русификации и непоследовательной политикой гос управления.

53. Першыя спробы перабудовы эканомікі ў другой палове 1980-х гадоў. Прычыны крызісу савецкай эканамічнай сістэмы.

Наспяванне крызісных з'яў у эканоміцы рэспублікі

пачалося пазней, чым у іншых савецкіх рэспубліках. Калі ў СССР у цэлым зніжэнне вытворчасці пачалося ўжо ў 1989 г., дык на Беларусі яно ўпершыню адбылося ў 1992 г. Крызісныя з'явы ў эканоміцы праявіліся, перш за ўсё, у падзенні тэмпаў росту вытворчасці і пагаршэнні яе асноўных эканамічных паказчыкаў. Гэта азначала, што строга цэнтралізаваная дзяржаўная эканоміка вычарпала сябе.. У плане прадугледжвалася забяспечыць увесь прырост вытворчасці за кошт выкарыстання ў першую чаргу інтэнсіўных шляхоў развіцця эканомікі, а не эксгпэнсіўных, Інтэнсіўны шлях развіцця быў звязаны з выкарыстаннем якасных фактараў і дасягненнем росту вытворчасці на аснове ўкаранення дасягненняў навукі і тэхнікі, павелічэння прадукцыйнасці працы. У Беларусі была прынята рэспубліканская праграма «Інтэнсіфікацыя».

Першачарговай задачай у 1987 г. была прызнана неабход-насць забяспечыць пераход ад цэнтралізаванай, каманднай сістэмы кіравання да дэмакратычнай, заснаванай пераважна на эканамічых метадах. Выйсце са складанага эканамічнага становішча бачылася ў пераводзе галін народнай гарспадаркі, прадпры-емстваў і аб'яднанняў на поўны гаспадарчыразлік і самафі-нансаванне. Ужо ў 1988 г. на Беларусі ва ўмовах гаспадарчага разліку і самафінансавання працавалі ўся прамысловасць, аграпрамысловы комплекс, транспарт, гандаль, большасць будаўнічых арганізацый. Асноўнай прабле-май эканамічных пераўтварэнняў з'яўлялася забеспячэнне выпуску прадукцыі высокай якасці і надзейнасці, канкурэнта-здольнай на сусветным рынку, своечасовае яе абнаўленне ў адпаведнасці з запатрабаваннямі спажыўцоў.

Галоўным дасягненнем эканамічнага развіцця БССР у другой палове 80-х гг. стаў пачатак пераарыентацыі з вытворчасці сродкаў вытворчасці, г.зн. машын, станкоў, абсталявання (цяжкай прамысловасці), на выпуск тавараў народнага спа-жывання. Упершыню менавіта гэтыя тавары па аб'ёму еваёй вытворчасці сталі выпускацца апераджальнымі тэмпамі.

. Стан сельскай гаспадаркі пагоршыўся і для забеспячэння насельніцтва харчовымі прадуктамі была ўведзена сістэма талонаў. У гэтых умовах больш настойліва сталі ўзнімацца пытанні аб неабходнасці пераходу да разнастайных форм і спосабаў гаспадарання на зямлі. Аднак фермерскіх гаспадарак у Беларусі было створана вельмі мала.

Эканамічнае становішча Беларусі ў канцы 80-х гг. рэзка па-горшылася ў сувязі з аварыяй на Чарнобычьскай атамнай элек-трастанцыі, што адбылася 26 красавка 1986 г. Эканамічны урон, нанесены Беларусі аварыяй, ацэненьваецца, па падліках вучо-ных, у 32 гадавыя рэспубліканскія бюджэты, а вынікі для зда-роўя людзей наогул непрадказальныя.

54. Пошук шляхоў пераходу да рыначнай эканомікі. Распрацоўка нацыянальнай стратэгіі ўстойлівага эканамічнага развіцця краіны.

На шляху пераходу ад планвай сацыялiстычнай гаспадаркi да капiталiстычнай рыначнай эканомiкi зроблены крокi па стварэнню нарматыўна-прававой базы, рэфармаваннi адносiн уласнасцi, перабудове грашова-фiнансавай сiстэмы, рэарганiзацыi дзейнасцi суб`ектаў гаспадарання.

Пачатак гэтых рэформ на беларусi звязаны з адабрэннем Вярхоўным Саветам рэспублiкi ў канцы 1990 г. праграмы пераходу да рыначнай эканомiкi.Рэалiзацыя праграмы праводзiлася ва ўмовах адмiнiстрацыйнага павышэння i вызвалення цэн, iнфляцыi, страты рычагоў цэнтралiзаванага кiравання, бурнымi дэзынтэграцыйнымi працэсамi на тэрыторыi СССР.

Пасля развалу СССР у 1991 г. змянiлiся i падыходы да правядзення пераўтварэнняў – у аснову былi прыняты метады так званай «шокавай тэрапii». К 1994 г. правяддзенне рэформ дазволiла стварыць на Беларусi неабходны мiнiмум асноўных рыначных iнстытутаў, нарматыўна-прававых дакументаў, зрабiць новую сiстэму эканомiкi, якая ў асноўным абапiраецца на рыначныя рэгулятары.

Разам з тым, беларускi рынак пацярпеў значна большыя страты, чым меў здабыткаў: разбурэнне былых эканамiчных сувязей прывяло да абвальнага спаду вытворчасцi амаль на 50 % (у параўнаннi з канцом 80-х гг.), рэзкаму падзенню курса беларускага рубля, крытычнаму стану ў забеспячэннi энергарэсурсамi. Усе гэта вызвала панiжэнне жыццевага ўзроўня большасцi насельнiцтва, рост беспрацоўя, нарастанне iншых сацыяльных праблем.

Мадэль рыначных рэформ метадам «шокавай тэрапii» пацярпела правал летам 1994 г. у час выбараў першага прэзiдэнта РБ. Для пераадолення крызiсных з`яў i недахопаў, а таксама для вызначэння перспектыўных задач у правядзеннi рыначных рэформ новым кiраўнiцтвам рэспублiкi былi распрацаваны «Асноўныя напрамкi сацыяльна-эканамiчнага развiцця РБ на 1996—2000 гады». У сакавіку 2002г была сфармулявана канцэпцыя бел мадэлі эканамічнага развіцця(1.моцная і эффектыўная ўлада 2.развіццё прыватнага сэктару разам з дзяржаўным, але не на шкоду дзярж інтарэсам).