Билет№16
1.Қазақстанның қорықтары. ( диалог).
1. Қазақстанда неше қорық бар? Қазақстанда 9 қорық бар.2. Олар қандай қорықтар? Олар: Ақсу- Жабағалы, Науырзым, Алматы, Барсакелмес, Қорғалжын, Марқакөл, Батыс Алтай, Алакөл.3. Қорықтардың мақсаты қандай? Қорықтардың мақсаты – табиғатты қорғау және зерттеу.4. Қостанай облысында қандай қорық бар?
Қостанай облысында Науырзым қорығы бар. 5. Бұл қорық қай жылы құрылған?Бұл қорық 1930 жылы құрылған.6.Науырзым табиғаты қандай? Науырзым табиғаты өте тамаша.7. Қорықта нелер бар? Қорықта аңдар, құстар, өсімдіктер бар.8. Науырзым қорығының эмблемасы қандай? Науырзым қорығының эмблемасы-аққу.
9. Қорықта аңдардың, құстардың неше түрлері бар? Аңдардың, құстардың 200 түрі бар.
2. Шылау сөздер- Служебные слова.(Септеуліктер,Демеуліктер). Шылау сөздер 3 түрге бөлінеді.
Септеуліктер – послелоги: А.с. – туралы-о, сияқты- как, үшін- для, Б.с. дейін-до, қарай-до, тарта, жуық- около, Ш.с- кейін- после, соң- после, К.с- бірге, қабат- вместе, қатар- рядом
Жалғаулықтар- союзы
Демеулік шылаулар.ТҮРЛЕРІ
1) Сұраулық демеулік шылаулар (вопросительные частицы): ма, ме, ба, бе, па, пе, ше ( ли, то ли)
Мысалы: Жиналыс па ? Күн жылы ма? Сен ше?
2) Күшейткіш демеулік шылаулар ( Усилительные частицы): Да, де, та, те (и) ; Әсіресе ( Особенно); ақ, -ау,-ай ( В значении сожаления).
Мысалы: Асқар да, Айгүл де бірінші курста оқиды. Әсіресе, концерттің бірінші бөлімі ұнады.
3) Шектік демеулік шылаулар ( Ограничительные частицы): Ғана, тек қана, тек, қана (только); кейде- ақ (только иногда).
Мысалы: Ол пәнді тек қана бірінші курста өтеді.
4)Белгісіздік демеулік шылаулар ( неопределенные частицы): -мыс, -міс, ( будто бы); кейде (иногда);
-ау (же). Мысалы:Күзде де кейде жаңбыр жауады.Жылады-ау.
5)Болымсыздық демеулік шылаулар (отрицательные частицы): түгіл, тұрсын, тұрмақ (не только).
Мысалы: Сен тұрмақ сенің әкең де өте алмайды.
Билет№17
Нұрғиса Тілендиев. (монолог). 1.Нұрғиса Тілендиев Алматы облысында туды. 2.Ол сазгер, дирижер, домбырашы, халық артисі, халық қаһарманы. 3.Ол 14 жасында дирижерлік етті. 4.1943 жылы майданға өз еркімен барады. 5.Ол домбырада жақсы ойнаған. 6.Ол 1953 жылы Мәскеудегі консерваторияға оқуға түсті. 7.Оның 400-ден астам күйі бар. 8.Олар «Достық жол», «Алтын таулар» және т.б. 9.Ол Қазақстан мемлекеттік сыйлығының лауреаты.
Оқшау сөздер. (Одағай). Оқшау сөздер- сөйлемнің құрамында тұрса да, басқа мүшелермен грамматтикалық байланысқа түспейтін мүше. Олар үтірмен белгіленеді. Олар 3 түрге бөлінеді: қаратпа сөздер- слова обращения, қыстырма сөздер- вводные слова, одағай сөздер- слова междометия.
Одағай сөздер- междометия – ойбай-ой,алақай- ура , масқара- ужасно, пай-пай-ай, ай Мысалы: Ойбай, қалай қымбат!
Билет№18
1.Алфавиттер. ( диалог).1. Алфавит неше кезеңнен тұрады? Алфавит 3 кезеңнен тұрады.2. Олар:қандай?Олар: араб, латын, орыс алфавиті 3. Араб алфавиті қай жылдары болды? Араб алфавиті 1072-1929 жылдары болды.
4. Қандай араб жазуымен жазылған кітаптар білесің? Мен араб жазуымен жазылған «Құдатғу білік», «Диуани лұғат ат- түрк» кітаптарды білемін.5. Латын алфавиті қай жылдары қолданылды?Латын алфавиті 1929- 1939 жылдары қолданылды. 6. Ал, орыс алфавиті қай жылдан бастап қолданды? Орыс алфавиті 1940 жылдан бастап қолданды.7. Жаңа алфавитке көшуге қандай ғалымдар қатысты. Жаңа алфавитке көшуге С.Кенесбаев, Н.Сауранбаев, М. Балақаев деген ғалымдар қатысты.8. Қазақ алфавитінде неше әріп бар?Қазақ алфавитінде 42 әріп бар.9. Қазақ тіліне тән дыбыстарды ата және олар нешеу? - Қазақ тіліне тән дыбыстар -9, олар ә,і,ң,ғ,ү,ұ,қ,ө,һ
2.Тұрлаулы сөйлем мүшелері-Главные члены предложения: бастауыш (подлежащее) және баяндауыш (сказуемое). Бастауыш кім? не? кімдер? нелер? сұрақтарына жауап береді. Баяндауышта айтылан қимыл-әрекеттің иесін білдіретін сөйлемнің тұрлаулы мүшесі бастауыш деп аталады. Ол зат есім, есімдік, сын есім, сан есім, есімше, тұйық етістіктен болады.Оқушы жазды. Мен жаздым. Жақсы елді өсіреді.Үшеуі келді.Барғандар келді. Баяндауыш-бастауыштың іс-әрекетін,қимылын,жай-күйін, оқиғаның қай шақта болғаның білдіретін сөйлемнің тұрлаулы мүшесі баяндауыш деп аталады. Ол-не істеді? қайтті? деген сұрақтарға жауап береді.Жасалу жолдары: етістіктен Мысалы:Оқушы келді.Сын есімнен:Оқушының жазуы жақсы.Сан есімнен:Екі жерде екіЕсімшеден:Бала дүкенге барған. Баяндауыш қазақ тілінде сөйлемнің аяғында келеді. Баяндауыш құрамына қарай дара және күрделі болады.