Акцэнталагічныя нормы

Націск – выдзяленне аднаго са складоў слова з дапамогай гукавых сродкаў.

У беларускай мове націск разнамесны (свабодны), ён не толькі надае фанетычную акрэсленасць словаформе (глядзе'ць на ваду', прачыта'ны ру'капіс), але і сам па сабе можа служыць сродкам адрознення сэнсу: адсы'паць – адсыпа'ць, ва'раны – вараны'. Разнамесны націск беларускай мовы можа быць рухомым (дво'р – на двары', рука' – ру'кі) і нерухомым (ле'та – ле'там – ле'тні – ле'цейка).

У тых выпадках, калі норма дапускае два націскі, а сэнс слова не мяняецца, узнікаюць акцэнталагічныя дублеты (варыянты): галлё' – го'лле, насланнё' – насла'нне, ра'ніцай – раніцо'й, наво'кал – навако'л. Па-за іх межамі знаходзяцца словы, дзе адзін з варыянтаў з’яўляецца адхіленнем ад літаратурнай мовы: зна'хар (замест знаха'р), до'гавар (замест дагаво'р). Адной з прычын ненарматыўнай настаноўкі націску ў беларускіх словах з’яўляецца ўплыў рускай мовы.

Веданне акцэнталагічнай нормы – істотны элемент культуры маўлення ў цэлым.

Некаторыя акцэнталагічныя асаблівасці беларускай і рускай моў

Беларуская мова	Руская мова
чацвё'ра	че'тверо
пяцё'ра	пя'теро
во'льха	ольха'
кі'шка	кишка'
аўся'ны	овсяно'й
бо'сы	босо'й
дасу'ха	до'суха
зва'ла, гна'ла, бра'ла	звала', гнала', брала'
рэ'мень	реме'нь
іме'нны	именно'й
не'сці	нести'
па-старо'му	по-ста'рому
імя'	и'мя
цэ'мент	цеме'нт
галаву' (В. скл.)	го'лову
спі'на	спина'
вятры'	ве'тры
паро'ўну	по'ровну
шаўко'вы	шё'лковый
суадно'сіць	соотноси'ть
зво'ніць (3 асоба)	звони'т
шэ'сцьдзесят	шестьдеся'т
старэ'нькі	ста'ренький
аднаразо'вы	однора'зовый
ко'ней	коне'й
адско'чыць	отскочи'ть
марынава'ны	марино'ванный
стапта'ны	сто'птанный
гліня'ны	гли'няный
кі'дацца	кида'ться