словарь на тат.язык
.docxпугать - куркыт-ырга
пускать - җибәр-ергә, керт-ергә, тарат-ырга
пустить - җибәр-ергә, керт-ергә, тарат-ырга
пустой - буш
пустыня - чүл, сахра
пусть - ярар инде, -сын
пустяк - юк-бар нәрсә, зарар юк
путевка - путевка, юллама
путешествие - сәяхәт
путь - юл
пыль - тузан
пытаться - маташ-ырга
р
работа - эш, хезмәт
работать - эшлә-ргә, хезмәт ит-әргә
работник - хезмәткәр, хезмәтче
рабочий - эшче; эш
равно - бердәй үк, тигез
равнодушно - илтифатсыз
равнодушный - ваемсыз, исе китми торган
равномерно - бертигез
равный - тигез, тиңдәш
рад - шат, риза
ради - өчен
радоваться - шатлан-ырга, сөен-ергә, куан-ырга
радостно - шатланып, сөенеп
радостный - сөенечле, шатлыклы
радость - шатлык, куаныч
раз - тапкыр, юлы, чак
разбирать - алып бетер-ергә, тикшер-ергә
разбитый - ватылган
разбор - тикшерү, сүтү
разве - ...-мыни(мени), әллә...-мы(ме)
разведчик - эзләүче, разведчик
развести - илтеп куя-рга; аер-ырга; асра-рга
развивать - үстер-ергә; ныгыт-ырга
развитие - үсеш, белем дәрәҗәсе
развитой - таза, үскән
развить - сүт-әргә; ныгыт-ырга
развиться - сүтел-ергә; ныг-ырга, үс-әргә
разглядеть - тан-ырга; бел-ергә
разглядывать - карап тор-ырга
разговаривать - сөйләш-ергә
разговор - сүз, сөйләшү
разговорный - сөйләү
раздаваться - ишетел-ергә
раздаться - яңгыра-рга
раздеться - чишен-ергә
раздумье - уй, уйлану
различный - һәртөрле
разломать - ват-арга, җимер-ергә
размер - зурлык, күләм; үлчәм
разнообразный - һәртөрле
разный - төрле
разобрать - алып бетер-ергә, тикшер-ергә
разобраться - аңла-рга, ачыкла-рга
разойтись - таралыш-ырга, тарал-ырга
разрешать - рөхсәт ит-әргә, хәл ит-әргә
разрешение - хәл итү, рөхсәт
разрешить - рөхсәт ит-әргә, хәл ит-әргә
разряд - төркем; разряд; бушану
разум - акыл, зиһен
разумеется - билгеле, әлбәттә
разумеваться - аңлашыл-ырга
разучивать, разучить - ятла-рга, өйрән-ергә
районный - район
раненый - яраланган, яралы кеше
ранний - иртән, иртә килгән
рано - иртә, иртүк, бик иртә
раньше - элегрәк, алда, башта
раскрыть - ач-арга, җәя-ргә, фаш ит-әргә
расписаться - кул куя-рга
расположенный - урнашкан, урнаштырылган
распорядок - тәртип
распоряжение - боерык, күрсәтмә
рассердиться - ачулан-ырга, җикен-ергә
рассказ - хикәя, сөйләү
рассказать - сөйлә-ргә, хикәя ит-әргә
рассматривать - күреп ал-ырга, кара-рга
рассмеяться - көл-әргә, көлә башла-рга
расспросить - сораш-ырга, белеш-ергә
расстояние - ара, ераклык
расстроиться - бозыл-ырга; какша-рга
рассуждать - уйла-рга, сөйләш-ергә
растение - үсемлек
растерянно - аптырап, каушап
растерять - югалт-ырга, жуя-рга
расти - үс-әргә, арт-ырга, көчәе-ргә
расходиться - таралыш-ырга, тарал-ырга
расчет - исәпләү; файда
реальный - реаль, тормышчан
ребенок - бала, нарасый
ребята - балалар, егетләр
редакция - редакцияләү; редакция
редкий - сирәк, сирәк була торган
редко - сирәк
резиновый - резина
резкий - кискен, ачы, борын яргыч
резко - кинәт, кискен итеп
результат - нәтиҗә, күрсәткеч
река - елга
ремонт - ремонт; ремонтлау
республиканский - республика, җөмһүрият ...
речь - сөйләү; тел; речь
решать, решить - чиш-әргә, кара-рга, кыл-ырга
решение - чишү, карар, нәтиҗә
решенный - чишелгән, хәл ителгән
решительно - кыю, кискен; һич
решительный - кыю, кискен
рисунок - рәсем, сурәт
робко - кыюсыз гына, юаш кына
ровно - тигез, төгәл, бөтенләй
ровный - тигез, төз
род - ыру, нәсел; род
родина - туган ил, ватан
родители - ата-ана
родиться - ту-арга
родной - туган, туып-үскән
рождение - туу
розовый - ал; роза
роль - роль, тоткан урын
рост - үсү; буй; үсеш
рот - авыз; җан; тамак
рубашка - күлмәк
рубеж - чик, ара
рубль - (бер) сум, тәңкә
рука - кул
рукав - җиң; елга култыгы
руководитель - җитәкче, башлык
руководить - җитәкчелек ит-әргә
руководство - җитәкчелек итү
русский - рус
ручка - каләм; тотка
рыба - балык
рыбак - балыкчы
рыжий - җирән, җирән чәчле
ряд - рәт, саф; күп кенә
рядом - янәшә, якын гына
с
сад - бакча, җимеш бакчасы
садиться - утыр-ырга
сам - үзем, үзең, үзе
самодеятельность - үзешчәнлек
самолет - самолет, очкыч
самостоятельность - бәйсезлек
самостоятельный - мөстәкыйль
самый - нәкъ, үзе, үк, иң, үзе
сапоги - итек
сарай - сарай
сбиться - ялгыш-ырга, бутал-ырга
сбор - җыю, җыелу
свалиться - егыл-ырга, ав-арга, ишел-ергә
сведение - мәгълүмат, хәбәр
свежий - яңа, саф, иң соңгы
сверкающий - ялтырап торган
сверху - югарыдан, өстән
свет - яктылык, ут; дөнья, җиһан
светлый - якты, ачык, тонык
свидание - күрешү, очрашу
свобода - ирек, азатлык, хөрлек
свободно - иркен, иркенләп
свободный - азат, иркен, буш
своеобразный - үзенә бертөрле
свой - үз, үзенең
связанный - бәйләнгән
связь - бәйләнеш, элемтә
сдать - бирү, кайтару
сделанный - ясалган, эшләнгән
сделать - эшлә-ргә, ит-әргә
сделаться - бул-ырга, барлыкка кил-ергә
себя - үземне, үзеңне, үзен
северный - төньяк
сегодня - бүген
сегодняшний - бүгенге
седой - чал, агарган, аксыл
сей - бу, шушы
сейчас - хәзер, шунда ук
секрет - сер
секретарь - сәркатип
секунда - секунд
село - авыл
сельдь - сельдь, селедка
сельский - авыл
семья - гаилә
сено - печән
сердито - ачуланып, усал итеп
сердитый - ачулы, усал
сердиться - ачулан-ырга, ачу кил-ергә
сердце - йөрәк, күңел, бәгырь
середина - урта, урталык
серый - соры; сүрән, төссез
серьезно - җитди, чынлап
серьезный - җитди
сестра - кыз кардәш, апа, сеңел
сесть - утыр-ырга, кун-арга; бат-арга
сзади - арттан, артта
сидеть - утыр-ырга, утырып тор-ырга
сила - көч, куәт, хәл, дәрман
сильно - каты, нык, көчле
сильный - көчле, нык, каты
синий - күк
система - система, тәртип
сказанный - әйтелгән, диелгән
сказать - әйт-ергә, ди-яргә
сказка - әкият
скамейка - эскәмия
сквозь - үтәли, аркылы, аша
складываться - өелеп куел-ырга, тор-ырга
сколько - күпме, ничә, никадәр
скорее - тизрәк, җәһәтрәк
скоро - тиз, җәһәт, тиздән
скорость - тизлек
скорый - тиз, тиз йөрешле
скромный - тыйнак, гади; аз гына
скрыться - яшерен-ергә, күздән югал-ырга
скучно - күңелсез, ямансу, эч пошу
скучный - күңелсез, эчпошыргыч
слабо - буш итеп, тыгыз итмичә
слабый - көчсез, чирләшкә; салмак
слава - дан, шөһрәт
славный - атаклы; яхшы
слегка - аз гына, җиңелчә
след - эз, билге
следить - күзәт-ергә, кара-рга
следовать - артыннан йөр-ергә, бар-ырга
следующий - бара торган, аннан соңгы
слеза - яшь, күз яше
слишком - бик, бигрәк, үтә
словно - кебек, әйтерсең, диярсең
слово - сүз
словом - кыскасы
сложенный - өеп куелган, кушылган; бөкләнгән
сложить - өеп куя-рга
сложный - катлаулы, кыен; кушма
слой - катлам, катлау
служба - хезмәт, эш
служить - хезмәт ит-әргә, эшлә-ргә
случай - вакыйга, җай
случайно - очраклы рәвештә
случайный - очраклы, көтелмәгән
случаться - бул-ырга, туры кил-ергә
случиться - бул-ырга, туры кил-ергә
слушать - тыңла-рга, санла-рга, кара-рга
слушаться - тыңла-рга, санла-рга
слышать - ишет-ергә, сиз-әргә, тоя-рга
слышаться - ишетел-ергә,сизел-ергә, тоел-ырга
слышно - ишетелә, хәбәрләр бар
слышный - ишетелә торган
смело - кыю, гайрәтләнеп
смелый - кыю, батыр
смена - алмашыну, смена, алмаш
смерть - үлем, әҗәл, вафат
сметь - кыю (хак) бул-ырга
смешно - көлке итеп
смешной - көлке, көлдергеч
смеясь - көлеп, шаярып
смеяться - көл-әргә, мыскыл ит-әргә
смотреть - кара-рга, күзәт-ергә
смочь - булдыр-ырга, кулдан кил-ергә
смущенно - оялып, уңайсызланып
смысл - мәгънә; максат; файда
сначала - башта, яңабаштан
снег - кар
снежный - кар, карлы
снимать - төшер-ергә; сал-ырга; җый(я)-рга, ал-ырга
снимок - рәсем, күчермә
снова - яңадан, тагы бер кат
снять - ал-ырга; төшер-ергә; сал-ырга
собака - эт
собираться - җыел-ырга, җыен-ырга
собрание - җыелыш, җыелма
собрать - җыя-рга, хәзерлә-ргә
собраться - җыел-ырга, җыен-ырга
собственно - чынында, дөресендә
совершать - яса-рга, күрсәт-ергә, ит-әргә
совершенно - бөтенләй, тәмам, һич
совесть - вөҗдан, намус
совет - киңәш, мәслихәт
советовать - киңәш бир-ергә
совещание - киңәшмә
современный - замандаш, хәзерге
совсем - бөтенләй, һич тә, дөм ...
согласиться - риза бул-ырга, килеш-ергә
I согласный - риза, килешкән
II согласный - тартык
содержание - эчтәлек
сожаление - кызганыч, үкенеч
создание - булдыру, төзү, язу
созданный - төзелгән, ясалган
создать - булдыр-ырга, төзе-ргә, тудыр-ырга
сознание - аң, һуш, ис, аңлау
сойти - төш-әргә, чыг-арга, куб-арга, бет-әргә
солнечный - кояш, кояшлы
солнце - кояш
сомнение - шик, шөбһә
сомнительный - шикле, шөбһәле
сон - йокы, төш
сообщать, сообщить - хәбәр ит-әргә, белдер-ергә
сообщение - хәбәр, элемтә
соревнование - ярыш
сосед - күрше, күрше-күлән
соседний - күрше
сосна - нарат
составить - янәшә куя-рга, төз-әргә, яса-рга
состояние - хәл, торыш; байлык
состоять - тор-ырга, бул-ырга
состояться - бул-ырга
союз - союз, берлек; теркәгеч
спасибо - рәхмәт
спасти - коткар-ырга, йолып кал-ырга
спать - йокла-рга
сперва - элек, башта, әүвәл
специалист - белгеч
специальность - белгечлек
специальный - махсус
спешить - ашыг-ырга, кабалан-ырга
спина - арка, сырт
спокойно - тыныч кына
спокойный - тыныч
спор - бәхәс, сүз көрәштерү, дау
спорить - бәхәсләш-ергә, җиңеш-ергә
спортивный - спорт
спортсмен - спортчы
способ - ысул, юл, юнь
способность - сәләт
способный - сәләтле, булдыклы
справа - уңнан, уң яктан, уңда
справедливый - гадел, туры, хаклы
справиться - булдыра ал-ырга, җиң-әргә
спрашивать, спросить - сора-рга, таләп ит-әргә
спрятать - яшер-ергә, качыр-ырга
спрятаться - яшерен-ергә, кач-арга, пос-арга
спуститься - төш-әргә, аска төш-әргә
спустя - үткәч
спутник - юлдаш, иярчен
сразу - шунда ук, берьюлы
среди - арасында
средний - урта, уртадагы, уртача
средство - чара, юл; акча
срок - вакыт; срок
срочно - бик тиз, ашыгыч
ставить - бастыр-ырга, урнаштыр-ырга, куя-рга
становиться - бас-арга, бул-ырга, урнаш-ырга
стараться - тырыш-ырга
старик - карт
старинный - борынгы, күптәнге, иске
старуха - карчык
старший - олы, югары, өлкән
старый - карт, иске, алама
I стать - бас-арга, урнаш-ырга, тукта-рга
II стать - бул-ырга
статья - мәкалә; маддә
стекло - пыяла
степь - дала
стих - шигырь
стоить - тор-ырга, яра-рга
стол - өстәл, табын
столб - багана
столица - башкала, мәркәз
столовая - аш бүлмәсе, ашханә
столько - шулкадәр, шулхәтле
сторона - як, чит, тараф
стоявший - торган, басып торган
стоять - тор-ырга, урнаш-ырга, тукта-рга
стража - кораллы сакчы(лар), сак
страна - ил, як
страница - бит; сәхифә
странно - гаҗәп хәл, сәер
странный - гаҗәп, сәер, әкәмәт
странствие - сәяхәт, ил гизү
страх - курку, кот очу, дәһшәт
страшно - куркыныч, курку
страшный - куркыныч, бик көчле
стрелять - ат-арга
стремиться - ашыгып бар-ырга, омтыл-ырга
стремление - омтылыш, морат
строгий - таләпчән, кырыс, төгәл
строго - таләпчәнлек күрсәтеп
строение - төзү, корылма, төзелеш
строитель - төзүче
строительный - төзү, төзелеш
строительство - төзелеш, корылыш
строить - төз-ергә, яса-рга, кор-ырга
строиться - үзеңә йорт төзе-ргә; сафка тезел-ергә
строй - саф, строй, көйләнеш
стройка - төзү, төзелеш, корылма
строка - юл
строчка - юл
стук - шакылдау, кагу, тибү
стул - урындык, утыргыч
стучать - шакылда-рга, каг-арга
стыдно - оят
суд - суд, хөкем
судить - фикер йөрт-ергә; гаеплә-ргә
судьба - язмыш, тәкъдир, күрәчәк
суметь - булдыра ал-ырга, кулдан кил-ергә
сумка - букча, сумка
сунуть - тыг-арга, куя-рга, сал-ырга
суровый - кырыс, каты, авыр
сутки - тәүлек, көн
сухой - коры, киптерелгән
существо - зат, җан иясе, кеше
существовать - яшә-ргә, бар бул-ырга
схватить - тотып ал-ырга; аңла-рга
сходить - барып кайт-ырга
сцена - сәхнә, күренеш
счастливый - бәхетле
счастье - бәхет, сәгадәт
счет - санау, исәпләү, счет
считать - сана-рга, исәплә-ргә
считаться - исәпләш-ергә, санаш-ырга
съезд - съезд, килү, корылтай
съесть - аша-рга, ашап бетер-ергә
сыграть - уйна-рга, башкар-ырга
сын - ул
сюда - монда, бире
т
тайна - сер
так - шулай, болай, мәсәлән
также - шулай ук, да
такой - шундый, шулкадәр
там - анда, шунда, тегендә
танец - бию
танцевать - бие-ргә
тарелка - тәлинкә
таскать - таш-ырга, тарт-ырга
татарский - татар
тащить - алып бар-ырга
твердить - колагына тукы-рга, ятла-рга
твердо - нык, катгый
твердый - каты, ныклы
твой - синең
творческий - иҗади
творчество - иҗат
т.е.(то есть) - ягъни
тело - тән, җисем
тем - шул хәтле, шулкадәр
темно - караңгы
темнота - караңгылык
темный - караңгы; җинаятьчел
тень - күләгә
теперь - хәзер
тепло - җылы, дусларча
теплый - җылы; ягымлы
терпеть - түз-әргә; очра-рга, күр-ергә
территория - территория
терять - югалт-ырга, аерыл-ырга, әрәм ит-әргә
тесно - тыгыз, тар
тетрадь, тетрадка - дәфтәр
тетя - апа
технический - техник
течение - агым, юнәлеш
тип - тип, төр
тихий - әкрен, тын, басынкы
тихо - әкрен, тын
тихонько - әкрен генә
тише - акрынрак, чүгез
тишина - тынлык, тынычлык
то - ...-дыр, нәкъ
то - ул чагында, бер...бер, я...я
то есть - ягъни, дөресрәге
товарищ - иптәш
тогда - ул вакытта, алай булгач
тоже - шулай ук, да
толпа - халык
толстый - калын, юан
только - бары, ләкин
тон - тон, төсмер
тонкий - юка, нәфис
торжественный - тантаналы
торжество - тантана, җиңү
торопиться - ашыг-ырга
торопливо - ашыгып, кабаланып
торопливый - ашыгучан, ашыгыч
торчать - чыгып (тырпаеп) тор-ырга
тоска - сагыну, эч пошу
тот - шул, теге, бусы
тотчас - шунда ук, шул чакта ук
точка - нокта; урын
точно - нәкъ, төгәл, дөрес
точный - төгәл, дөрес, җыйнак
трава - үлән, чирәм
тракторист - тракторчы
требование - таләп
требовать - таләп ит-әргә, кирәк
требоваться - таләп ител-ергә
тревога - курку, тревога
тревожно - борчулы, шомланып
тревожный - шомлы,тревога
треугольник - өчпочмак
тронуть - тия-ргә, ал-ырга
труба - торба, морҗа, быргы
трубка - трубка, көпшә
труд - хезмәт, әсәр, көч түгү
трудиться - эшлә-ргә, тырыш-ырга
трудно - авыр, кыен, читен
трудность - авырлык, кыенлык
трудный - авыр, кыен, читен
трудовой - эш, хезмәт
трудящийся - хезмәт иясе, хезмәт итүче
туда - шунда, тегендә
туман - томан
тут - биредә, монда, шул чакта
туча - болыт, кара болыт
тщательно - ныклап, нык
ты - син
тыл - арт, тыл
тяжело - авыр, читен, кыен
тяжелый - авыр, салмак, каты
тянуть - тарт-ырга, суз-арга, суыр-ырга
тянуться - сузыл-ырга, уз-арга
у
у - янында, ...-да (-та), ...-ның
убегать - йөгер-ергә, кач-арга, ташы-рга
убедительный - ышандырырлык
убежать - йөгер-ергә, кач-арга, ташы-рга
убирать - алып куя-рга, җыя-рга, бизә-ргә
убить - үтер-ергә, өз-әргә, түг-әргә
уборка - җыю, җыештыру
убрать - алып куя-рга, җыя-рга, бизә-ргә
уважаемый - хөрмәтле
уважать - ихтирам ит-әргә, санла-рга
уважение - хөрмәт, ихтирам
уверенно - ышанып, туп-туры
уверенность - ышанганлык, ышану, ышаныч
уверенный - нык ышанган кеше
уверять - ышандыр-ырга
увидев - күреп (алып)
увидеть - күр-ергә, аңла-рга, бел-ергә
уговаривать - үгетлә-ргә, юмала-рга
уговорить - үгетлә-ргә, килештер-ергә
угол - почмак; чат, чатлык
уголок - почмак
уголь - күмер
угрюмо - күнелсез, караңгы
удаваться - уңышлы барып чыг-арга
удар - бәрү, тибү, удар, һөҗүм
ударить - суг-арга, бәр-ергә
удаться - уңышлы барып чыг-арга
удивительно - гаҗәп, искиткеч
удивительный - гаҗәеп, искиткеч
удивиться - ис кит-әргә, гаҗәплән-ергә
удивление - ис китү, гаҗәпләнү
удивленно - ис китеп, гаҗәпләнеп
удобно - уңайлы, җайлы, кулай
удобный - уңай, уңайлы, җайлы
удовольствие - рәхәт, хозур
уезжать - кит-әргә, китеп бар-ырга
уехать - кит-әргә, китеп бар-ырга
I уж - тузбаш (елан)
II уж - инде, лә инде
ужас - курку, кот очу, фаҗига
уже - инде
ужин - кичке аш
узкий - тар
узнав - белеп, аңлап алгач
узнавать - тан-ырга, бел-ергә, аңла-рга
узнать - тан-ырга, бел-ергә, белеш-ергә
уйти - кит-әргә, ташла-рга, чум-арга, тотыл-ырга
указать - күрсәт-ергә, ишарә ит-әргә
улица - урам
улучшаться, улучшиться - яхшыр-ырга, әйбәтлән-ергә
улучшить - яхшырт-ырга, әйбәтләндер-ергә
улыбаться - елма-ерга; оша-рга
улыбаясь - елмаеп, көлемсерәп
улыбка - елмаю, көлемсерәү
улыбнуться - көлемсерә-ргә
ум - акыл; акыл иясе
умелый - оста, булдыклы
умение - белү, сәләт
уменьшать - кечерәйт-ергә, азайт-ырга
умереть - үл-әргә, әҗәл җит-әргә
уметь - бел-ергә, кулыннан кил-ергә
умножать - тапкырла-рга, арттыр-ырга
умножить - тапкырла-рга, арттыр-ырга
умный - акыллы, башлы
упасть - егыл-ырга, төш-әргә, атыл-ырга, киме-ргә
управление - идарә (итү)
уровень - биеклек, дәрәҗә
урожай - уңыш, муллык
урок - дәрес, гыйбрәт
усесться - утыр-ырга
усилие - бердәм көч
условие - сүз куешу, шарт, таләп
услышать - ишет-ергә, ишетеп бел-ергә
усмехнуться - көлемсерә-ргә, авыз ер-ырга
уснуть - йокыга кит-әргә, йоклап кит-әргә
усовершенствоваться - камилләш-ергә
успевать, успеть - җитеш-ергә, өлгер-ергә
успех - уңыш, уңышлык
успешно - уңышлы (рәвештә)
успешный - уңышлы
успокоиться - тынычлан-ырга, басыл-ырга
усталый - арыган, талчыккан
установленный - куелган, билгеләнгән
устать - ары-рга, йончы-рга, әлсерә-ргә
устно - телдән
устраивать - кор-ырга, рәтлә-ргә, куптар-ырга
устроить - кор-ырга, рәтлә-ргә, куптар-ырга
устройство - төзелеш, җайланма
утверждать - расла-рга, ...дип сана-рга
утро - иртә
утром - иртән, иртә белән
ухаживать - кара-рга, артыннан йөр-ергә
ухо - колак
уход - китү, ташлау; карау (авыруны)
уходить - кит-әргә, ташла-рга
участвовать - катнаш-ырга
участие - катнашу, теләктәшлек
участник - катнашучы
участок - участок, бүлемтек
учащийся - укучы
учеба - уку, белем алу
учебник - дәреслек
учебный - уку, уку-укыту
учение - тәгълимат, уку
ученик - укучы, өйрәнчек, шәкерт
ученический - укучы ...
ученый - галим, гыйльми
учитель - укытучы, остаз, мөгаллим
учительская - укытучылар бүлмәсе
учительский - укытучы...
учить - укыт-ырга, өйрәт-ергә, ятла-рга
учиться - укы-рга, өйрән-ергә
уют - уңайлылык
уязвимый - йомшак, кимсенүчән
ф
факт - мисал
фигура - сын
физический - физика, физик
флаг - байрак, флаг, әләм
форма - форма; кием
фотография - фотография, рәсем, сурәт
фраза - җөмлә, гыйбарә
х
характер - характер, холык
хватать - тот-арга, җит-әргә
хватить - суг-арга, бәр-ергә
хвост - койрык
химический - химия ..., химик
хлеб - икмәк, ашлык
ходить - йөр-ергә, кара-рга
ходьба - йөреш, йөрү
хозяин - хуҗа, ия
хозяйство - хуҗалык
холод - суык, салкын
холодно - суык, салкын
холодный - салкын
хор - хор, күмәк җыр