словарь на тат.язык
.docxнабирать, набрать - җыя-рга, җыеп ал-ырга
наблюдать - күзәт-ергә, кара-рга
наверно - мөгаен
навсегда - мәңгегә
навстречу - каршы, каршыга
над - өстендә, өстеннән
надевать - кидер-ергә, киерт-ергә, кия-ргә
надежда - өмет, ышаныч
наделать - ясап куя-рга, эшлә-ргә
наделить - бир-ергә, бүлеп бир-ергә
надеть - кидер-ергә, киерт-ергә, кия-ргә
надеяться - ышан-ырга, өмет ит-әргә
надо - кирәк
надоедливый - борчучан, басымчак
надоесть, надоедать - борчып бетер-ергә; туйдырырга
надпись - язма, язу
назад - кире, артка
название - исем, ат
названный - аталган, исемләнгән
назвать - исем бир-ергә, ата-рга, әйт-ергә
назначение - билгеләү, вазифа
называемый - ...дип әйтелә торган
называть - исем бир-ергә, ата-рга, әйт-ергә
называться - атал-ырга, әйтел-ергә, диел-ергә
наиболее - бигрәк тә
найти, находить - таб-арга, ач-арга, күр-ергә
найтись - табыл-ырга, югалып калма-ска
наконец - ниһаять, ахырда
наладить - төзәт-ергә, юлга сал-ырга
наоборот - киресенчә
напечатанный - басылган
написанный - язылган
написать - яз-арга, яса-рга
напоминать - искә төшереп тор-ырга
напомнить - искә төшер-ергә
направить - юнәлт-ергә, җибәр-ергә, төбә-ргә
направиться - юнәл-ергә, кит-әргә
направление - юнәлеш, уңай, агым
направо - уңга, уң якка, уңда
напрасно - юкка, заяга
например - мәсәлән, әйтик
напротив - каршыда, каршы
напряженный - киеренке, көчәнеп
народ - халык, кешеләр
народный - халык
нарядный - матур киенгән, матур
население - халык, ил-күз
насколько - никадәр, нихәтле
насмешливо - мыскыл итеп, көлеп
насмешливый - кешедән көлүчән
настать, наступить - җит-әргә, башлан-ырга
настолько - шулкадәр, шулхәтле
настоящий - хәзерге; бу; чын
настроение - кәеф, хәл, күңел
насчет - турында, хакында
наука - фән
научить - өйрәт-ергә
научиться - өйрән-ергә
научный - фәнни, гыйльми
находить - таб-арга, ач-арга, күр-ергә
находиться - табыл-ырга; урнаш-ырга
национальный - милли
начало - баш, башлангыч, нигез
начальник - башлык, түрә
начальство - түрәләр, башлыклар
начать, начинать - башла-рга, кереш-ергә, тотын-ырга
начаться - башлан-ырга
наш - безнең
не - ...-ма(-мә), ...-мый(-ми); түгел
небо - күк
небольшой - зур түгел, кечкенә
невозможно - мөмкин түгел
невольно - ихтыярсыз
негромко - әкрен генә
недавно - күптән түгел
недалеко - ерак түгел, якын
недаром - юкка гына
неделя - атна
недовольный - канәгатьсез
недостаток - җитмәү, кимчелек
нежный - ягымлы, назлы
незнакомый - ят, белмәгән
неизвестно - билгесез
неизвестный - ят, таныш түгел, билгесез
некогда - вакыт юк
некого - ...-лык кеше юк
некоторый - кайсыбер, беркадәр
некуда - барыр җир юк
нелегко - җиңел түгел, авыр
немало - байтак, аз түгел
немедленно - хәзер үк, шунда ук
немецкий - немец, немец теле
немного - бераз, аз гына
немножко - бераз гына
необходимо - тиеш, кирәк
необходимый - кирәкле, зарур
необыкновенный - гадәттән тыш
необычайный - гадәттән тыш
необычный - гадәти түгел (булмаган)
неожиданно - көтмәгәндә, кинәт
неожиданный - көтелмәгән
неплохо - начар түгел
непонятный - аңлашылмый торган
непременно - әлбәттә
непривычный - күнегелмәгән
несколько - берничә, аз гына
несмотря - ...-га карамастан
нести - бар-ырга, үтә-ргә; ис кил-ергә; сал-ырга
нестись - тиз бар-ырга, оч-арга
нет - юк
неужели - чынлап та...-мы?(мени?)
нечего - юк, ярамый
ни - бер...дә; ...гына ...-ма
нигде - бер җирдә дә
ниже - тәбәнәгрәк, түбәнрәк
низкий - түбән, тәбәнәк
никак - берничек тә
никакой - бернинди дә
никогда - беркайчан да
никто - һичкем
никуда - беркая да
ничего - ярыйсы, ярар
ничто - һичбер нәрсә, һичнәрсә
новенький - өр-яңа, яп-яңа
новость - яңалык, яңа хәбәр
новый - яңа
нога - аяк
нож - пычак
ножка - аяк
номер - номер, сан
нос - борын, томшык
носить - йөрт-ергә, ташы-рга, кия-ргә
ночной - төн, төнге
ночь - төн
ночью - төнлә
нравиться - оша-рга, ярат-ырга
нравственный - әхлакый, рухи
ну - я, ну, булмас ла
нужда - ярлылык, йомыш
нужно - кирәк
нужный - кирәк, кирәкле
нынешний - хәзерге, бүгенге
нынче - хәзер, бүген
о
о - ...-га; турында, хакында, турыда, хакта
оба - ике, икесе дә
обе - ике, икесе дә
обед - төшке аш, төш
обедать - төшке аш аша-рга
обернуться - борыл-ырга; төс ал-ырга
обеспечить - тәэмин ит-әргә
обещание - вәгьдә, сүз
обещать - вәгьдә ит-әргә
обида - хәтер калу
обидеться - үпкәлә-ргә, хәтер кал-ырга
обидно - күңелгә авыр
обидный - хәтер калдырырлык
облако - болыт
область - өлкә; тармак; тирә
облик - йөз, чырай
обнаружить - күрсәт-ергә, белдер-ергә, таб-арга
обнять - кочакла-рга
обойти - үт-әргә
оборудование - җиһаз
обрадоваться - шатлан-ырга, сөен-ергә
образ - сурәт, образ, тәртип
образование - мәгърифәт, мәгариф, белем алу
образованный - мәгърифәтле, белемле
обратиться - мөрәҗәгать ит-әргә, әйлән-ергә
обратно - кире, киресенчә
обращать, обратить - юнәлдер-ергә, керт-ергә
обращаться - куллан-ырга
обстановка - җиһаз; хәл
обсуждать - фикер алыш-ырга
общежитие - тулай торак
общественный - иҗтимагый
общество - җәмгыять
общий - гомуми, уртак, бөтен
объявить - белдер-ергә, әйт-ергә
объяснить - аңлат-ырга
обыкновенный - гадәттәге, гади
обычно - гадәттә
обычный - гадәттәге
обязанность - бурыч, хезмәт
обязанный - тиеш, бурычлы
обязательно - һичшиксез, әлбәттә
обязательство - бурыч, йөкләмә
оглянуться - борылып кара-рга
огонек - ут (яктысы)
огонь - ут, якты
огород - яшелчә бакчасы
огромный - бик зур
одеваться - киен-ергә
одежда - кием
одетый - киеме бар (кеше), киенгән
одеть - киендер-ергә
одеяло - юрган
один - бер, ялгыз
однажды - бервакыт
однако - шулай да, ләкин
одновременно - бер үк вакытта
ожидание - көтү, өмет
ожидать - көт-әргә
озеро - күл
оказываться - табыл-ырга, булып тор-ырга
окно - тәрәзә
около - янында, тирәсендә
окончание - бетү, ахыр
окончить - бетер-ергә, очла-рга
окошко - кечкенә тәрәзә
окружающий - чолгап алган
он - ул
она - ул
они - алар
оно - ул
опасность - куркыныч
определенный - билгеле, ачык
определить - билгелә-ргә
опускаться - төш-әргә, утыр-ырга, иң-әргә
опустить - төшер-ергә, и-яргә, сал-ырга
опыт - тәҗрибә
опытный - тәҗрибәле
опять - тагын
организация - оешма
организованный - тәртипле, оешкан
организовать - оештыр-ырга, тупла-рга
оружие - корал
освободить - азат ит-әргә, чыгар-ырга
осенний - көзге
осень - көз
осенью - көзен, көз көне
осмотреть - күздән кичер-ергә
основа - нигез, буйлык
основной - төп, төп нәрсә
особенно - бигрәк тә
особенный - үзенчәлекле
особый - аерым
оставаться - кал-ырга
оставлять, оставить - калдыр-ырга, ташла-рга
остальной - калганы, башкалар
остановить - туктат-ырга
остановиться - тукта-рга, туктал-ырга
остановка - тукталыш
остаться - кал-ырга
осторожно - саклык белән, сак
остров - утрау
острый - үткен
от - ...-дан; ...-нан; ...-ы; ...-да
отвернуться - борылып чыг-арга, борыл-ырга, читкә кит-әргә
ответ - җавап
ответить - җавап бир-ергә
ответственность - җаваплылык
ответственный - җаваплы
отдавать, отдать - кайтар-ырга, бир-ергә
отдел - бүлек
отделение - бүлү, бүлек
отдельный - аерым, кайбер
отдохнуть - ял ит-әргә
отдых - ял
отдыхать - ял ит-әргә
отец - әти
отечественный - ватан
отказываться, отказаться - баш тарт-ырга
открываться - ачыл-ырга, башлан-ырга
открытие - ачыш, ачылыш
открытый - ачык; эчкерсез
открыть, открывать - ач-арга; җибәр-ергә
открыться - ачыл-ырга, башлан-ырга
откуда - кайдан
откуда-то - кайдандыр
отличаться - аерыл-ырга
отлично - бик яхшы
отличный - бик яхшы
отметить, отмечать - билгелә-ргә, язып куя-рга
отнестись - кара-рга
относиться - кер-ергә, кара-рга
отношение - мөнәсәбәт, бәйләнеш
отозваться - җавап кайтар-ырга, бәялә-ргә
отойти - кит-әргә, чиген-ергә, читләш-ергә
отправиться - кит-әргә, олаг-ырга
отпуск - отпуск, җибәрү
отпустить - җибәр-ергә, бушат-ырга
отряд - отряд, төркем
отстать, отставать - артта кал-ырга; куб-арга
отсюда - моннан, шуннан
оттуда - аннан, тегеннән
отходить - кит-әргә, чиген-ергә, читләш-ергә
отчего - нигә, ник
охотник - аучы
охотно - бик теләп
очевидно - күрәсең
очень - бик
очередной - чираттагы, якындагы
очередь - чират
очи - күзләр
очки - күзлек
ошибиться - ялгыш-ырга
ошибка - ялгыш, хата
оштрафовать - штраф сал-ырга
ощупью - капшана-капшана
ощутить, ощущать - сиз-әргә, тоя-рга
ощущение - тойгы
п
падать - егыл-ырга; яв-арга; капла-рга
палатка - чатыр, палатка
палец - бармак
палка - таяк
памятник - һәйкәл, истәлек
память - хәтер, истәлек
папа - әти, ата
пара - бер пар, иш, ике
парень - егет
пассажир - юлчы, пассажир
пауза - пауза, тыныш
пахнуть - аңк-ырга, ис килеп тор-ырга
перевести - күчер-ергә, чыгар-ырга
передать, передавать - бир-ергә, тапшыр-ырга әйт-ергә; йоктыр-ырга
передача - бирү, тапшыру
передовой - алгы, алдынгы
пережить - баштан кичер-ергә
перейти - чыг-арга, күч-әргә, әверел-ергә
перемена - үзгәреш; тәнәфес
перерыв - өзеклек, тәнәфес
перестать - тукта-рга
переходить - чыг-арга, күч-әргә, әйлән-ергә
период - чор, вакыт, период
перо - каурый, йон; каләм
песок - ком
петь - җырла-рга, сайра-рга
печальный - кайгылы, хәсрәтле
печка - мич
печь - мич
пешком - җәяү
писатель - язучы, әдип
писать - яз-арга; рәсем яса-рга
письмо - хат, язу
пить - эч-әргә
плавать - йөз-әргә
плакать - ела-рга
пламя - ялкын
платить - түлә-ргә
платок - яулык
платье - күлмәк
плечо - иңбаш
плита - плитә
плод - җимеш
плотный - тыгыз, еш
плохо - начар, яман
плохой - начар, яман
площадка - мәйданчык
площадь - мәйдан
плыть - йөз-әргә
по - буйлап, уңаена, белән
победа - җиңү
победитель - җиңүче
победить - җиңеп чыг-арга
побежать - йөгерә башла-рга, кач-арга
поближе - якынрак
побывать - барып кайт-ырга, бул-ырга
поведение - тәртип, холык
поверить - ышан-ырга
повернуть - бор-ырга
повернуться - борыл-ырга
поверхность - өс, йөз, өслек
повесить - эл-әргә, асып үтер-ергә
повести - алып бар-ырга
повод - сылтау
поворот - әйләнеш, борылыш
повторить, повторять - кабатла-рга
повышение - күтәрү, зураю
погибнуть - үл-әргә, һәлак бул-ырга
поглядеть - кара-рга
поглядывать - караштыргала-рга
поговорить - сөйләш-ергә
погода - һава торышы
погодить - көт-әргә
подальше - арырак
подарить - бүләк ит-әргә
подарок - бүләк
подать - бир-ергә, китер-ергә
подбородок - ияк
подвезти - китер-ергә
подвести - уңайсыз хәлгә куя-рга
подвиг - батырлык
подготовить - хәзерләп куя-рга
подготовка - хәзерлек
поддержать - тот-арга, булыш-ырга, якла-рга
поднимая - күтәреп
поднятый - меңгереп куелган
поднять, поднимать - күтәреп ал-ырга, күтәр-ергә
подняться - күтәрел-ергә, чыг-арга
подобно - шикелле, кебек
подобный - охшаш
подобрать - җыя-рга, ал-ырга
подождать - көт-әргә
подойти - кил-ергә, яра-рга, бар-ырга
подписать - кул куя-рга
подпись - кул кую, имза
подробно - тулы итеп
подруга - дус (кыз)
подружиться - дуслаш-ырга
подсказать, подсказывать - әйтеп утыр-ырга
подтвердить - дөреслә-ргә; расла-рга
подумать - уйлап тор-ырга
подучить - тагы да бераз өйрәт-ергә
подушка - мендәр
подхватить - эләктереп ал-ырга; йоктыр-ырга
подходить - кил-ергә, яра-рга, бар-ырга
подъем - күтәрү; сөрү; үр
поездка - юл йөрү
поехать - кит-әргә
пожалуй - ахрысы; бугай
пожалуйста - зинһар
пожать - кул кыс-арга
пожелать - телә-ргә
пожилой - олы яшьтәге
позади - артында
позвать - чакыр-ырга
позволить, позволять - рөхсәт ит-әргә
позвонить - шалтырат-ырга
поздний - соң
поздравить, поздравлять - тәбрик ит-әргә, котла-рга
позже - соңрак
познакомить - таныштыр-ырга
познакомиться - таныш-ырга
познать - бел-ергә, тат-ырга
поиски - эзләү
поймать - эләктер-ергә
пойти - бар-ырга, кит-әргә
пока - әлегә
показать - күрсәтеп бир-ергә
показаться - күренеп кит-әргә
показывать - күрсәтеп тор-ырга
покой - тынлык
поколение - замандаш
покраснеть - кызарып кит-әргә
покрытый - капланган
покупать - сатып ал-ырга
пол - идән
полагать - ... дип уйла-рга, ... дип сана-рга
полагаться - ышан-ырга, аркалан-ырга
поле - кыр
полевой - кыр ...
полезный - файдалы
полезть - менә башла-рга
полететь - оч-арга
политический - сәяси
полка - шүрлек, киштә
половина - ярты
положение - торыш, хәл
положенный - куелган, тиешле
положить - куя-рга
полоса - тасма, буй, зона
полоска - озынча тар тасма
полотно - киндер; полотно
полтора - бер ярым
получать - ал-ырга, йоктыр-ырга
получаться - бул-ырга
полученный - алынган
получить - ал-ырга, чыгар-ырга, йоктыр-ырга
получиться - килеп чыг-арга
полчаса - ярты сәгать
польза - файда, сихәт
пользоваться - файдалан-ырга, куллан-ырга
полюбить - ярат-ырга
помешать - комачаула-рга
помещение - бина, бүлмә
помнить - хәтерлә-ргә
помолчать - эндәшми тор-ырга
помочь, помогать - ярдәм ит-әргә
помощник - ярдәмче
помощь - ярдәм
понадобиться - кирәк бул-ырга
понимать - аңла-рга
понравиться - оша-рга
понятно - аңлаешлы, аңлашыла
понятный - аңлаешлы
понять - аңла-рга, төшен-ергә
попасть - тидер-ергә; бар-ырга; бас-арга
поправить - төзәт-ергә, рәтлә-ргә, иплә-ргә
попробовать - татып кара-рга
попросить - сора-рга, чакыр-ырга
пора - ...-га вакыт, ...вакыт җитү
поработать - эшлә-ргә, эшләп ал-ырга
порог - бусага
порой - кайчакта, кайвакыт
поручение - йомыш, вазифа
порядок - тәртип
посадить - утырт-ырга; яб-арга; бәйләп куя-рга
поселок - поселок, кечкенә авыл
посидеть - бераз утыр-ырга
поскорее - тизрәк, җәһәтрәк
послать - җибәр-ергә, сал-ырга, юнәлт-ергә
после - соңыннан, ...-дан соң
последний - соңгы, актык
послушать - тыңла-рга
послушаться - сүз тыңла-рга
послышаться - ишетел-ергә
посмотреть - кара-рга, карап ал-ырга
посоветовать - киңәш бир-ергә
посоветоваться - киңәш-ергә
пост - пост, урын
поставить - куя-рга, бастыр-ырга
поставленный - куелган
постараться - тырыш-ырга
постель - урын, ятак
постепенно - аз-азлап, акрынлап
постоянно - һәрвакыт, өзлексез
постоянный - өзлексез, даими
постоять - басып тор-ырга, сакла-рга
построенный - төзелгән, корылган
построить - кор-ырга, төз-ергә
поступить - эшлә-ргә; кер-ергә; кил-ергә
поступок - кыланыш, эш
посуда - савыт-саба
посылать - җибәр-ергә, сал-ырга, юнәлт-ергә
потерять - югалт-ырга
поток - гөрләвек, ташкын
потолок - түшәм
потом - аннары
потому - шул сәбәпле
поход - поход
похожий - охшашлы; тартым
почва - туфрак; нигез
почему - ни сәбәптән, ни өчен
почему-то - нигәдер, нилектәндер
почетный - мактаулы
почти - ... диярлек
почувствовать - сиз-әргә, тоя-рга, хис итә-ргә
поэт - шагыйрь
поэтому - шунлыктан
появиться - кил-ергә, күрен-ергә
пояс - билбау, пояс
прав - хаклы
правда - дөрес, чыннан да
правило - кагыйдә, тәртип
правильно - дөрес
правильный - дөрес
правительство - хөкүмәт
правление - идарә итү
право - хокук
правый - уң; гадел
праздник - бәйрәм
праздничный - бәйрәмчә, бәйрәм
практика - практика, тормыш, гамәл
предел - чик, эч
предлагать - тәкъдим ит-әргә, бир-ергә
предложение - тәкъдим итү; җөмлә
председатель - рәис, председатель
представитель - вәкил
представить - бир-ергә, күрсәт-ергә
представление - тамаша; күзаллау
представлять - вәкиле бул-ырга
предстоять - алда ...тор-ырга, көт-әргә
предупредить - искәрт-ергә
прежний - элекке, үткән
прекрасно - бик яхшы
прекрасный - бик матур, бик яхшы
премия - премия, бүләк
преподаватель - укытучы
прибежать - йөгереп кил-ергә
приближаться - якынае-рга
прибор - прибор; савыт
прибыть - кил-ергә; арт-ырга
привезти - китер-ергә
привести - алып кил-ергә, китер-ергә
приводить - алып кил-ергә, китер-ергә
привыкнуть - гадәтлән-ергә, күнег-ергә
привычка - гадәт, күнегү
пригласить - чакыр-ырга
пригодиться - кирәк бул-ырга, яра-рга
пригодный - яраклы
приготовить - хәзерлә-ргә; пешер-ергә
приготовиться - хәзерлән-ергә
придумать - уйлап таб-арга
приезжать - кил-ергә, кайт-ырга
прием - алу, каршылау; ысул
приехать - кил-ергә, кайт-ырга
признаться - тан-ырга
прийти - кил-ергә, җит-әргә, кайт-ырга
прийтись - туры кил-ергә, яра-рга
приказ - приказ, боерык
приказать - приказ бир-ергә, куш-арга
пример - үрнәк, мисал
примерно - якынча, чамалап
примерный - шәп; якынча
принадлежать - ...-ныкы, ...-ның
принести - китер-ергә, ит-әргә
принимать - ал-ырга, каршыла-рга
приниматься - башла-рга, тотын-ырга
приносить - китер-ергә, ит-әргә
принятый - кабул ителгән, алынган
принять - ал-ырга, каршыла-рга
приняться - башла-рга, үсеп кит-әргә
природа - табигать
присесть - чүгәлә-ргә
прислать - җибәр-ергә
прислушаться, прислушиваться - колак сал-ырга
приходить - кил-ергә, җит-әргә, кайт-ырга
приходиться - туры кил-ергә
причем - өстәвенә
причина - сәбәп
приятель - дус, туган
приятно - рәхәт; тәмле
приятный - рәхәт; тәмле; ягымлы
про - турында
пробежать - йөгереп үт-әргә
пробовать - сынап (тырышып) кара-рга
проведенный - үткәрелгән
проверить - тикшер-ергә
провести - алып чыг-арга; алда-рга
провожать, проводить - озат-ырга
проговорить - әйт-ергә
продолжать - дәвам ит-әргә
продукт - нәтиҗә; ризык; ашамлык
прозвучать - яңгыра-рга
прозрачный - үтә күренмәле
произведение - әсәр
произвести - яса-рга, тудыр-ырга
производительный - җитештерүчән
производить - яса-рга, тудыр-ырга, эшләп чыгар-ырга
производственный - җитештерү
производство - җитештерү, производство
произнести - әйт-ергә
произойти - бул-ырга, барлыкка кил-ергә
происходить - бул-ырга, барлыкка кил-ергә
происхождение - чыгыш
пройти - тарал-ырга; үт-әргә
промышленность - промышленность, сәнәгать
пропадать - югал-ырга
пропасть - югал-ырга, үл-әргә
просить - сора-рга, ялвар-ырга, үтен-ергә
проснуться - уян-ырга
простить - гафу ит-әргә
просто - җиңел; бары тик
простой - гади, беркатлы
простор - киңлек
просторный - киң, иркен
пространство - пространство, урын
просьба - сорау, үтенеч
против - каршы
противник - дошман, каршы як
протянуть - суз-арга, тартып суз-арга
профессия - белгечлек, һөнәр
проходить - тарал-ырга; үт-әргә
прочесть - укы-рга, укып чыг-арга
прочий - башка, калган
прочитать - укы-рга, укып чыг-арга
прочно - нык, какшамаслык итеп
прочный - ышанычлы
прошлый - узган
прощать - гафу ит-әргә
прыгать - сикер-ергә
прыжок - сикереш, сикерү
прямо - туры, туп-туры
прямой - туры
птица - кош