Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:

словарь на тат.язык

.docx
Скачиваний:
11
Добавлен:
26.03.2016
Размер:
57.3 Кб
Скачать

набирать, набрать - җыя-рга, җыеп ал-ырга

наблюдать - күзәт-ергә, кара-рга

наверно - мөгаен

навсегда - мәңгегә

навстречу - каршы, каршыга

над - өстендә, өстеннән

надевать - кидер-ергә, киерт-ергә, кия-ргә

надежда - өмет, ышаныч

наделать - ясап куя-рга, эшлә-ргә

наделить - бир-ергә, бүлеп бир-ергә

надеть - кидер-ергә, киерт-ергә, кия-ргә

надеяться - ышан-ырга, өмет ит-әргә

надо - кирәк

надоедливый - борчучан, басымчак

надоесть, надоедать - борчып бетер-ергә; туйдырырга

надпись - язма, язу

назад - кире, артка

название - исем, ат

названный - аталган, исемләнгән

назвать - исем бир-ергә, ата-рга, әйт-ергә

назначение - билгеләү, вазифа

называемый - ...дип әйтелә торган

называть - исем бир-ергә, ата-рга, әйт-ергә

называться - атал-ырга, әйтел-ергә, диел-ергә

наиболее - бигрәк тә

найти, находить - таб-арга, ач-арга, күр-ергә

найтись - табыл-ырга, югалып калма-ска

наконец - ниһаять, ахырда

наладить - төзәт-ергә, юлга сал-ырга

наоборот - киресенчә

напечатанный - басылган

написанный - язылган

написать - яз-арга, яса-рга

напоминать - искә төшереп тор-ырга

напомнить - искә төшер-ергә

направить - юнәлт-ергә, җибәр-ергә, төбә-ргә

направиться - юнәл-ергә, кит-әргә

направление - юнәлеш, уңай, агым

направо - уңга, уң якка, уңда

напрасно - юкка, заяга

например - мәсәлән, әйтик

напротив - каршыда, каршы

напряженный - киеренке, көчәнеп

народ - халык, кешеләр

народный - халык

нарядный - матур киенгән, матур

население - халык, ил-күз

насколько - никадәр, нихәтле

насмешливо - мыскыл итеп, көлеп

насмешливый - кешедән көлүчән

настать, наступить - җит-әргә, башлан-ырга

настолько - шулкадәр, шулхәтле

настоящий - хәзерге; бу; чын

настроение - кәеф, хәл, күңел

насчет - турында, хакында

наука - фән

научить - өйрәт-ергә

научиться - өйрән-ергә

научный - фәнни, гыйльми

находить - таб-арга, ач-арга, күр-ергә

находиться - табыл-ырга; урнаш-ырга

национальный - милли

начало - баш, башлангыч, нигез

начальник - башлык, түрә

начальство - түрәләр, башлыклар

начать, начинать - башла-рга, кереш-ергә, тотын-ырга

начаться - башлан-ырга

наш - безнең

не - ...-ма(-мә), ...-мый(-ми); түгел

небо - күк

небольшой - зур түгел, кечкенә

невозможно - мөмкин түгел

невольно - ихтыярсыз

негромко - әкрен генә

недавно - күптән түгел

недалеко - ерак түгел, якын

недаром - юкка гына

неделя - атна

недовольный - канәгатьсез

недостаток - җитмәү, кимчелек

нежный - ягымлы, назлы

незнакомый - ят, белмәгән

неизвестно - билгесез

неизвестный - ят, таныш түгел, билгесез

некогда - вакыт юк

некого - ...-лык кеше юк

некоторый - кайсыбер, беркадәр

некуда - барыр җир юк

нелегко - җиңел түгел, авыр

немало - байтак, аз түгел

немедленно - хәзер үк, шунда ук

немецкий - немец, немец теле

немного - бераз, аз гына

немножко - бераз гына

необходимо - тиеш, кирәк

необходимый - кирәкле, зарур

необыкновенный - гадәттән тыш

необычайный - гадәттән тыш

необычный - гадәти түгел (булмаган)

неожиданно - көтмәгәндә, кинәт

неожиданный - көтелмәгән

неплохо - начар түгел

непонятный - аңлашылмый торган

непременно - әлбәттә

непривычный - күнегелмәгән

несколько - берничә, аз гына

несмотря - ...-га карамастан

нести - бар-ырга, үтә-ргә; ис кил-ергә; сал-ырга

нестись - тиз бар-ырга, оч-арга

нет - юк

неужели - чынлап та...-мы?(мени?)

нечего - юк, ярамый

ни - бер...дә; ...гына ...-ма

нигде - бер җирдә дә

ниже - тәбәнәгрәк, түбәнрәк

низкий - түбән, тәбәнәк

никак - берничек тә

никакой - бернинди дә

никогда - беркайчан да

никто - һичкем

никуда - беркая да

ничего - ярыйсы, ярар

ничто - һичбер нәрсә, һичнәрсә

новенький - өр-яңа, яп-яңа

новость - яңалык, яңа хәбәр

новый - яңа

нога - аяк

нож - пычак

ножка - аяк

номер - номер, сан

нос - борын, томшык

носить - йөрт-ергә, ташы-рга, кия-ргә

ночной - төн, төнге

ночь - төн

ночью - төнлә

нравиться - оша-рга, ярат-ырга

нравственный - әхлакый, рухи

ну - я, ну, булмас ла

нужда - ярлылык, йомыш

нужно - кирәк

нужный - кирәк, кирәкле

нынешний - хәзерге, бүгенге

нынче - хәзер, бүген

о

о - ...-га; турында, хакында, турыда, хакта

оба - ике, икесе дә

обе - ике, икесе дә

обед - төшке аш, төш

обедать - төшке аш аша-рга

обернуться - борыл-ырга; төс ал-ырга

обеспечить - тәэмин ит-әргә

обещание - вәгьдә, сүз

обещать - вәгьдә ит-әргә

обида - хәтер калу

обидеться - үпкәлә-ргә, хәтер кал-ырга

обидно - күңелгә авыр

обидный - хәтер калдырырлык

облако - болыт

область - өлкә; тармак; тирә

облик - йөз, чырай

обнаружить - күрсәт-ергә, белдер-ергә, таб-арга

обнять - кочакла-рга

обойти - үт-әргә

оборудование - җиһаз

обрадоваться - шатлан-ырга, сөен-ергә

образ - сурәт, образ, тәртип

образование - мәгърифәт, мәгариф, белем алу

образованный - мәгърифәтле, белемле

обратиться - мөрәҗәгать ит-әргә, әйлән-ергә

обратно - кире, киресенчә

обращать, обратить - юнәлдер-ергә, керт-ергә

обращаться - куллан-ырга

обстановка - җиһаз; хәл

обсуждать - фикер алыш-ырга

общежитие - тулай торак

общественный - иҗтимагый

общество - җәмгыять

общий - гомуми, уртак, бөтен

объявить - белдер-ергә, әйт-ергә

объяснить - аңлат-ырга

обыкновенный - гадәттәге, гади

обычно - гадәттә

обычный - гадәттәге

обязанность - бурыч, хезмәт

обязанный - тиеш, бурычлы

обязательно - һичшиксез, әлбәттә

обязательство - бурыч, йөкләмә

оглянуться - борылып кара-рга

огонек - ут (яктысы)

огонь - ут, якты

огород - яшелчә бакчасы

огромный - бик зур

одеваться - киен-ергә

одежда - кием

одетый - киеме бар (кеше), киенгән

одеть - киендер-ергә

одеяло - юрган

один - бер, ялгыз

однажды - бервакыт

однако - шулай да, ләкин

одновременно - бер үк вакытта

ожидание - көтү, өмет

ожидать - көт-әргә

озеро - күл

оказываться - табыл-ырга, булып тор-ырга

окно - тәрәзә

около - янында, тирәсендә

окончание - бетү, ахыр

окончить - бетер-ергә, очла-рга

окошко - кечкенә тәрәзә

окружающий - чолгап алган

он - ул

она - ул

они - алар

оно - ул

опасность - куркыныч

определенный - билгеле, ачык

определить - билгелә-ргә

опускаться - төш-әргә, утыр-ырга, иң-әргә

опустить - төшер-ергә, и-яргә, сал-ырга

опыт - тәҗрибә

опытный - тәҗрибәле

опять - тагын

организация - оешма

организованный - тәртипле, оешкан

организовать - оештыр-ырга, тупла-рга

оружие - корал

освободить - азат ит-әргә, чыгар-ырга

осенний - көзге

осень - көз

осенью - көзен, көз көне

осмотреть - күздән кичер-ергә

основа - нигез, буйлык

основной - төп, төп нәрсә

особенно - бигрәк тә

особенный - үзенчәлекле

особый - аерым

оставаться - кал-ырга

оставлять, оставить - калдыр-ырга, ташла-рга

остальной - калганы, башкалар

остановить - туктат-ырга

остановиться - тукта-рга, туктал-ырга

остановка - тукталыш

остаться - кал-ырга

осторожно - саклык белән, сак

остров - утрау

острый - үткен

от - ...-дан; ...-нан; ...-ы; ...-да

отвернуться - борылып чыг-арга, борыл-ырга, читкә кит-әргә

ответ - җавап

ответить - җавап бир-ергә

ответственность - җаваплылык

ответственный - җаваплы

отдавать, отдать - кайтар-ырга, бир-ергә

отдел - бүлек

отделение - бүлү, бүлек

отдельный - аерым, кайбер

отдохнуть - ял ит-әргә

отдых - ял

отдыхать - ял ит-әргә

отец - әти

отечественный - ватан

отказываться, отказаться - баш тарт-ырга

открываться - ачыл-ырга, башлан-ырга

открытие - ачыш, ачылыш

открытый - ачык; эчкерсез

открыть, открывать - ач-арга; җибәр-ергә

открыться - ачыл-ырга, башлан-ырга

откуда - кайдан

откуда-то - кайдандыр

отличаться - аерыл-ырга

отлично - бик яхшы

отличный - бик яхшы

отметить, отмечать - билгелә-ргә, язып куя-рга

отнестись - кара-рга

относиться - кер-ергә, кара-рга

отношение - мөнәсәбәт, бәйләнеш

отозваться - җавап кайтар-ырга, бәялә-ргә

отойти - кит-әргә, чиген-ергә, читләш-ергә

отправиться - кит-әргә, олаг-ырга

отпуск - отпуск, җибәрү

отпустить - җибәр-ергә, бушат-ырга

отряд - отряд, төркем

отстать, отставать - артта кал-ырга; куб-арга

отсюда - моннан, шуннан

оттуда - аннан, тегеннән

отходить - кит-әргә, чиген-ергә, читләш-ергә

отчего - нигә, ник

охотник - аучы

охотно - бик теләп

очевидно - күрәсең

очень - бик

очередной - чираттагы, якындагы

очередь - чират

очи - күзләр

очки - күзлек

ошибиться - ялгыш-ырга

ошибка - ялгыш, хата

оштрафовать - штраф сал-ырга

ощупью - капшана-капшана

ощутить, ощущать - сиз-әргә, тоя-рга

ощущение - тойгы

п

падать - егыл-ырга; яв-арга; капла-рга

палатка - чатыр, палатка

палец - бармак

палка - таяк

памятник - һәйкәл, истәлек

память - хәтер, истәлек

папа - әти, ата

пара - бер пар, иш, ике

парень - егет

пассажир - юлчы, пассажир

пауза - пауза, тыныш

пахнуть - аңк-ырга, ис килеп тор-ырга

перевести - күчер-ергә, чыгар-ырга

передать, передавать - бир-ергә, тапшыр-ырга әйт-ергә; йоктыр-ырга

передача - бирү, тапшыру

передовой - алгы, алдынгы

пережить - баштан кичер-ергә

перейти - чыг-арга, күч-әргә, әверел-ергә

перемена - үзгәреш; тәнәфес

перерыв - өзеклек, тәнәфес

перестать - тукта-рга

переходить - чыг-арга, күч-әргә, әйлән-ергә

период - чор, вакыт, период

перо - каурый, йон; каләм

песок - ком

петь - җырла-рга, сайра-рга

печальный - кайгылы, хәсрәтле

печка - мич

печь - мич

пешком - җәяү

писатель - язучы, әдип

писать - яз-арга; рәсем яса-рга

письмо - хат, язу

пить - эч-әргә

плавать - йөз-әргә

плакать - ела-рга

пламя - ялкын

платить - түлә-ргә

платок - яулык

платье - күлмәк

плечо - иңбаш

плита - плитә

плод - җимеш

плотный - тыгыз, еш

плохо - начар, яман

плохой - начар, яман

площадка - мәйданчык

площадь - мәйдан

плыть - йөз-әргә

по - буйлап, уңаена, белән

победа - җиңү

победитель - җиңүче

победить - җиңеп чыг-арга

побежать - йөгерә башла-рга, кач-арга

поближе - якынрак

побывать - барып кайт-ырга, бул-ырга

поведение - тәртип, холык

поверить - ышан-ырга

повернуть - бор-ырга

повернуться - борыл-ырга

поверхность - өс, йөз, өслек

повесить - эл-әргә, асып үтер-ергә

повести - алып бар-ырга

повод - сылтау

поворот - әйләнеш, борылыш

повторить, повторять - кабатла-рга

повышение - күтәрү, зураю

погибнуть - үл-әргә, һәлак бул-ырга

поглядеть - кара-рга

поглядывать - караштыргала-рга

поговорить - сөйләш-ергә

погода - һава торышы

погодить - көт-әргә

подальше - арырак

подарить - бүләк ит-әргә

подарок - бүләк

подать - бир-ергә, китер-ергә

подбородок - ияк

подвезти - китер-ергә

подвести - уңайсыз хәлгә куя-рга

подвиг - батырлык

подготовить - хәзерләп куя-рга

подготовка - хәзерлек

поддержать - тот-арга, булыш-ырга, якла-рга

поднимая - күтәреп

поднятый - меңгереп куелган

поднять, поднимать - күтәреп ал-ырга, күтәр-ергә

подняться - күтәрел-ергә, чыг-арга

подобно - шикелле, кебек

подобный - охшаш

подобрать - җыя-рга, ал-ырга

подождать - көт-әргә

подойти - кил-ергә, яра-рга, бар-ырга

подписать - кул куя-рга

подпись - кул кую, имза

подробно - тулы итеп

подруга - дус (кыз)

подружиться - дуслаш-ырга

подсказать, подсказывать - әйтеп утыр-ырга

подтвердить - дөреслә-ргә; расла-рга

подумать - уйлап тор-ырга

подучить - тагы да бераз өйрәт-ергә

подушка - мендәр

подхватить - эләктереп ал-ырга; йоктыр-ырга

подходить - кил-ергә, яра-рга, бар-ырга

подъем - күтәрү; сөрү; үр

поездка - юл йөрү

поехать - кит-әргә

пожалуй - ахрысы; бугай

пожалуйста - зинһар

пожать - кул кыс-арга

пожелать - телә-ргә

пожилой - олы яшьтәге

позади - артында

позвать - чакыр-ырга

позволить, позволять - рөхсәт ит-әргә

позвонить - шалтырат-ырга

поздний - соң

поздравить, поздравлять - тәбрик ит-әргә, котла-рга

позже - соңрак

познакомить - таныштыр-ырга

познакомиться - таныш-ырга

познать - бел-ергә, тат-ырга

поиски - эзләү

поймать - эләктер-ергә

пойти - бар-ырга, кит-әргә

пока - әлегә

показать - күрсәтеп бир-ергә

показаться - күренеп кит-әргә

показывать - күрсәтеп тор-ырга

покой - тынлык

поколение - замандаш

покраснеть - кызарып кит-әргә

покрытый - капланган

покупать - сатып ал-ырга

пол - идән

полагать - ... дип уйла-рга, ... дип сана-рга

полагаться - ышан-ырга, аркалан-ырга

поле - кыр

полевой - кыр ...

полезный - файдалы

полезть - менә башла-рга

полететь - оч-арга

политический - сәяси

полка - шүрлек, киштә

половина - ярты

положение - торыш, хәл

положенный - куелган, тиешле

положить - куя-рга

полоса - тасма, буй, зона

полоска - озынча тар тасма

полотно - киндер; полотно

полтора - бер ярым

получать - ал-ырга, йоктыр-ырга

получаться - бул-ырга

полученный - алынган

получить - ал-ырга, чыгар-ырга, йоктыр-ырга

получиться - килеп чыг-арга

полчаса - ярты сәгать

польза - файда, сихәт

пользоваться - файдалан-ырга, куллан-ырга

полюбить - ярат-ырга

помешать - комачаула-рга

помещение - бина, бүлмә

помнить - хәтерлә-ргә

помолчать - эндәшми тор-ырга

помочь, помогать - ярдәм ит-әргә

помощник - ярдәмче

помощь - ярдәм

понадобиться - кирәк бул-ырга

понимать - аңла-рга

понравиться - оша-рга

понятно - аңлаешлы, аңлашыла

понятный - аңлаешлы

понять - аңла-рга, төшен-ергә

попасть - тидер-ергә; бар-ырга; бас-арга

поправить - төзәт-ергә, рәтлә-ргә, иплә-ргә

попробовать - татып кара-рга

попросить - сора-рга, чакыр-ырга

пора - ...-га вакыт, ...вакыт җитү

поработать - эшлә-ргә, эшләп ал-ырга

порог - бусага

порой - кайчакта, кайвакыт

поручение - йомыш, вазифа

порядок - тәртип

посадить - утырт-ырга; яб-арга; бәйләп куя-рга

поселок - поселок, кечкенә авыл

посидеть - бераз утыр-ырга

поскорее - тизрәк, җәһәтрәк

послать - җибәр-ергә, сал-ырга, юнәлт-ергә

после - соңыннан, ...-дан соң

последний - соңгы, актык

послушать - тыңла-рга

послушаться - сүз тыңла-рга

послышаться - ишетел-ергә

посмотреть - кара-рга, карап ал-ырга

посоветовать - киңәш бир-ергә

посоветоваться - киңәш-ергә

пост - пост, урын

поставить - куя-рга, бастыр-ырга

поставленный - куелган

постараться - тырыш-ырга

постель - урын, ятак

постепенно - аз-азлап, акрынлап

постоянно - һәрвакыт, өзлексез

постоянный - өзлексез, даими

постоять - басып тор-ырга, сакла-рга

построенный - төзелгән, корылган

построить - кор-ырга, төз-ергә

поступить - эшлә-ргә; кер-ергә; кил-ергә

поступок - кыланыш, эш

посуда - савыт-саба

посылать - җибәр-ергә, сал-ырга, юнәлт-ергә

потерять - югалт-ырга

поток - гөрләвек, ташкын

потолок - түшәм

потом - аннары

потому - шул сәбәпле

поход - поход

похожий - охшашлы; тартым

почва - туфрак; нигез

почему - ни сәбәптән, ни өчен

почему-то - нигәдер, нилектәндер

почетный - мактаулы

почти - ... диярлек

почувствовать - сиз-әргә, тоя-рга, хис итә-ргә

поэт - шагыйрь

поэтому - шунлыктан

появиться - кил-ергә, күрен-ергә

пояс - билбау, пояс

прав - хаклы

правда - дөрес, чыннан да

правило - кагыйдә, тәртип

правильно - дөрес

правильный - дөрес

правительство - хөкүмәт

правление - идарә итү

право - хокук

правый - уң; гадел

праздник - бәйрәм

праздничный - бәйрәмчә, бәйрәм

практика - практика, тормыш, гамәл

предел - чик, эч

предлагать - тәкъдим ит-әргә, бир-ергә

предложение - тәкъдим итү; җөмлә

председатель - рәис, председатель

представитель - вәкил

представить - бир-ергә, күрсәт-ергә

представление - тамаша; күзаллау

представлять - вәкиле бул-ырга

предстоять - алда ...тор-ырга, көт-әргә

предупредить - искәрт-ергә

прежний - элекке, үткән

прекрасно - бик яхшы

прекрасный - бик матур, бик яхшы

премия - премия, бүләк

преподаватель - укытучы

прибежать - йөгереп кил-ергә

приближаться - якынае-рга

прибор - прибор; савыт

прибыть - кил-ергә; арт-ырга

привезти - китер-ергә

привести - алып кил-ергә, китер-ергә

приводить - алып кил-ергә, китер-ергә

привыкнуть - гадәтлән-ергә, күнег-ергә

привычка - гадәт, күнегү

пригласить - чакыр-ырга

пригодиться - кирәк бул-ырга, яра-рга

пригодный - яраклы

приготовить - хәзерлә-ргә; пешер-ергә

приготовиться - хәзерлән-ергә

придумать - уйлап таб-арга

приезжать - кил-ергә, кайт-ырга

прием - алу, каршылау; ысул

приехать - кил-ергә, кайт-ырга

признаться - тан-ырга

прийти - кил-ергә, җит-әргә, кайт-ырга

прийтись - туры кил-ергә, яра-рга

приказ - приказ, боерык

приказать - приказ бир-ергә, куш-арга

пример - үрнәк, мисал

примерно - якынча, чамалап

примерный - шәп; якынча

принадлежать - ...-ныкы, ...-ның

принести - китер-ергә, ит-әргә

принимать - ал-ырга, каршыла-рга

приниматься - башла-рга, тотын-ырга

приносить - китер-ергә, ит-әргә

принятый - кабул ителгән, алынган

принять - ал-ырга, каршыла-рга

приняться - башла-рга, үсеп кит-әргә

природа - табигать

присесть - чүгәлә-ргә

прислать - җибәр-ергә

прислушаться, прислушиваться - колак сал-ырга

приходить - кил-ергә, җит-әргә, кайт-ырга

приходиться - туры кил-ергә

причем - өстәвенә

причина - сәбәп

приятель - дус, туган

приятно - рәхәт; тәмле

приятный - рәхәт; тәмле; ягымлы

про - турында

пробежать - йөгереп үт-әргә

пробовать - сынап (тырышып) кара-рга

проведенный - үткәрелгән

проверить - тикшер-ергә

провести - алып чыг-арга; алда-рга

провожать, проводить - озат-ырга

проговорить - әйт-ергә

продолжать - дәвам ит-әргә

продукт - нәтиҗә; ризык; ашамлык

прозвучать - яңгыра-рга

прозрачный - үтә күренмәле

произведение - әсәр

произвести - яса-рга, тудыр-ырга

производительный - җитештерүчән

производить - яса-рга, тудыр-ырга, эшләп чыгар-ырга

производственный - җитештерү

производство - җитештерү, производство

произнести - әйт-ергә

произойти - бул-ырга, барлыкка кил-ергә

происходить - бул-ырга, барлыкка кил-ергә

происхождение - чыгыш

пройти - тарал-ырга; үт-әргә

промышленность - промышленность, сәнәгать

пропадать - югал-ырга

пропасть - югал-ырга, үл-әргә

просить - сора-рга, ялвар-ырга, үтен-ергә

проснуться - уян-ырга

простить - гафу ит-әргә

просто - җиңел; бары тик

простой - гади, беркатлы

простор - киңлек

просторный - киң, иркен

пространство - пространство, урын

просьба - сорау, үтенеч

против - каршы

противник - дошман, каршы як

протянуть - суз-арга, тартып суз-арга

профессия - белгечлек, һөнәр

проходить - тарал-ырга; үт-әргә

прочесть - укы-рга, укып чыг-арга

прочий - башка, калган

прочитать - укы-рга, укып чыг-арга

прочно - нык, какшамаслык итеп

прочный - ышанычлы

прошлый - узган

прощать - гафу ит-әргә

прыгать - сикер-ергә

прыжок - сикереш, сикерү

прямо - туры, туп-туры

прямой - туры

птица - кош