Гродназнаўства

«...Мінулі ўжо цёмныя, страшныя дні.

Мы зноўку засеялі родныя гоні.

Ты ўзняўся з руінаў — рассыпаў агні І думна глядзіш у прас-

тор Прынямоння».

Апанас Цыхун. Горад над Нёманам.

Герб Гродзенскай губерні , у савецкі час выкарыстоўваўся як сімвал г. Гродна

§ 36. Сацыяльна-эканамічнае і грамадска-палітычнае жыццё горада ў 1945-1985 гг.

Узгадайце, якім было эканамічнае становішча горада ў перыяд Другой Рэчы Паспалітай.

Пасля азнаямлення з параграфам вы павінны:

умець аргументавана расказваць аб эканамічных дасягненнях гродзенцаў у пасляваенны час;

пералічыць найбольш буйныя прадпрыемствы пасляваеннага Гродна;

параўноўваць стан эканамічнага развіцця горада з развіццём іншых абласных цэнтраў рэспублікі;

прыводзіць прыклады грамадскай актыўнасці гродзенцаў;

правільна фармуляваць і ўжываць наступныя паняцці і назвы: сацыялістычныя пераўтварэнні, пяцігадовыя планы, дысідэнты.

Агульны від Гродна. Канец 1970-х гг.

наццатай пяцігодкі. За дзевяць пяцігодак жыхары Гродна стварылі сённяшні воблік горада.

2. Індустрыя Гродна ў часы навукова-тэхнічнай рэвалюцыі.

У 1950-я гг. вялікі размах атрымаў рух за паскарэнне тэхнічнага прагрэсу, за механізацыю і аўтаматызацыю вытворчых працэсаў, укараненне новай тэхнікі і тэхналогій. Сярод буйных прадпрыемстваў Гродна, што з’явіліся ў гэты час, – заводы жалезабетонных канструкцый, рамонтнападшыпнікавы, аўтамабільных запасных частак, бытавых прыбораў, фабрыка мастацкіх вырабаў. Паступова аформілася сучасная структура прамысловасці горада. Развіваліся лёгкая, харчовая, шкляная, дрэваапрацоўчая, электраэнергетычная галіны вытворчасці. Узніклі новыя галіны

– хімічная, машынабудаўнічая, тэкстыльная. З 1971 г. магутным камбінатам стала Гродзенскае вытворчае аб’яднанне «Азот» імя

цоўных паказчыках. Працоўны энтузіязм змяніўся абыякавасцю. Для выканання пяцігадовых планаў спатрэбілася цвёрдая дысцыпліна. Запланаваныя паказчыкі пяцігадовых планаў не былі выкананы. Прычына гэтага – у вялікіх патрабаваннях партыйнага кіраўніцтва, якія не адпавядалі ні магчымасцям людзей, ні гаспадаркі. Між тым,

тэмпы індустрыялізацыі былі вельмі высокімі. Гродна ператварыўся ў індустрыяльна развіты горад.

3. Гарадская гаспадарка ў перыяд «застою».

У 1963 годзе Савет Міністраў БССР зацвердзіў план рэканструкцыі і развіцця горада на 10 бліжэйшых гадоў.

У другой палове 60-х – 70-я гг. горад ганарыўся першай чаргой бавоўна-прадзільнай фабрыкі, фабрыкай механічнага рамонту абутку, заводам па рамонту складанай бытавой тэхнікі. Была ўведзена першая чарга ТЭЦ-2, з 1968 г. прадукцыю стаў выпускаць Гродзенскі завод карданных валаў (цяперашні «Белкард»), пабудавалі першую чаргу заводаў «Электрапрыбор» і аўтаагрэгатаў, фабрыку «Дынама» па пашыву спартыўных вырабаў, мясакамбінат, прадзільна-нітка- вы камбінат.

На мяжы 1980–1990-х гг. у Гродне працавалі 46 прамысловых прадпрыемстваў, прадукцыя якіх карысталася попытам як у БССР, так і ў СССР і за мяжой, у 50 краінах свету.

Пашырэнне горада патрабавала развіцця грамадскага транспарту і шляхоў зносін. Сучаснымі магістралямі сталі вуліцы Горкага, Паповіча, Урублеўскага, бульвары Ленінскага камсамола і сённяшні праспект імя Янкі Купалы.

У1974 г. на вуліцах горада з’явіўся першы тралейбус, налічвалася 11 тралейбусных ліній. Расла магутнасць аўтобуснага парка: у 1985 г. 102 аўтобусы абслугоўвалі 21 маршрут працягласцю 182 км.

У1986 г. быў пабудаваны трэці, Румлёўскі - мост праз Нёман і адчыніўся новы чыгуначны вакзал.

4. Развіццё сацыяльнай сферы.

З 1946 па 1963 г. у Гродне было адноўлена і пабудавана 336,5 тыс. кв. метраў жылой плошчы. У новых дамах былі электрычнае асвятленне, водаправод, каналізацыя

Сацыяльна-эканамічнае і грамадска-палітычнае

"Завод Аўтамабільных агрэгатаў" – адно са звёнаў ланцужку савецкага аўтапрама

Прадзільна-ніткавы камбінат.

У 1974 г. быў адкрыты першы тралейбусны маршрут“Хімкамбінат - Савецкая плошча”

Папулярныя ў савецкі час напоі прадукаваў гродзенскі бровар

Савецкіяпіянерыўскладаюцькветкіда помнікаЛеніна(пастаўленыў1949г.).Да сярэдзіны1980-хгг.помнікстаяўляўваходаў старыпарк.РукойЛенінуказваўнавул.Горкага давыездунаДрускенікі–“шляхдакаўбасы”

парадкавана існуючай аднапартыйнай сістэме кіравання. Адзінай палітычнай партыяй была КП(б)Б – частка агульнасаюзнай КПСС. Моладзь пільна ачольвалася мясцовымі арганізацыямі ЛКСМБ – структурнай адзінкай УЛКСМ.

Але насуперак аднамернаму парадку грамадскай савецкай актыўнасці жыццё дэманстравала прыклады сапраўднага грамадзянскага пачуцця, шчырай рэакцыі гараджан на падзеі ў краіне і свеце. Падзеяй для кожнага гродзенца стаў палёт Юрыя Гагарына ў космас.

Шчыра радаваліся гарадзенцы поспехам гімнасткі Вольгі Корбут – неаднаразовай алімпійскай чэмпіёнкі. Алімпійскае «золата» Вольга Корбут атрымала ў практыкаваннях на бервяне, у вольных практыкаваннях і ў