Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
все файлы 2 / ЕНТ К тарих / Қазақстан тарихынан шпорлар.doc
Скачиваний:
67
Добавлен:
09.02.2016
Размер:
431.1 Кб
Скачать

1837 – 1847 Жж. К. Қасымұлы басқарған көтеріліс. 10жыл.

Қоқан билеушісінің Саржанды өлтірген жылы

1836жыл.

XIXғ. 20-30ж. Сыр бойына бекініс тұрғызған

Хиуа хандығы.

Кенесары көтерілісінің басты мақсаты

отарлауды тоқтату.

Қасымұлы көтерілісі

бүкіл Қазақстанды қамтыды.

Кенесары көзқарасына ықпал еткен адам

әкесі Қасым.

Кенесарының алғашқы қарсылығы

1837ж(Ақтау бекінісіне).

Кенесары әскерінің Ақмола бекінісіне шабуылы

1838Ж. Мамыр.

Кенесары көтерілісіне қатысқан аймақтар – Құсмұрын, Көкшетау, Қарқаралы.

Кенесары көтерілісіне қатысқан би

Жоламан Тіленшіұлы.

1841ж. Кенесары қоршаған Қоқан бекіністері –

Созақ, Жаңақорған, Ақмешіт.1841ж.

Кенесары Ташкентке аттанды, алайда жорықтың тоқтау себебі – с

арбаздар арасында жұқпалы ауырудың таралуы.

Кенесарының хандық билікті қолға алған жылы

1841ж.

Кенесары билер сотын жойып, оның орнына

хандық сотты кіргізді.

Кенесары құрған хандық кеңестің Әбілқайыр хан кезіндегі ақсақалдар кеңесінен ерекшелігі –

билік хан қолында болды.

Опасыздық үшін беретін жаза өлім.

1843ж. Кенесары көтерілісін жаншуға жіберілген

Лебедев отряды.

Лебедевтің жазаға тартылу себебі

дәрменсіздік көрсеткені үшін

Кенесары қолдаған шаруашылық

егіншілік

1844ж шілдеде Кенесарыға қарсы ұрыста мерт болған сұлтандар саны

44(Ахмет Жантөреұлының отряды).

1845ж. Кенесарының аулына келген елшілік

Долгов, Герн елшілігі.

Патша үкіметі мен Кенесары арасындағы келіссөздердің тоқтап қалу себебі – жазалаушылардың бассыздығының, Кенесары талаптарының орындалмауы.

Кенесары Сарарқадан бет алды

Ұлы жүзге.

Кенсарының өзіне ермеген белді тұлғалардың ауылын ойрандауы

Жетісудағы белді рулардың Ресейден көмек сұрауына себепші болды.

Кенесарыны оның Қоқан бектеріне қарсы күресін қолдаған батырлар – Тайшыбек, Саурық, Сұрыншы.

Қырғыз манаптары Кнесарының Қоқан хандығына қарсы ұсынысын жауапсыз қалдырды.

Кенесары көтерілісі кезіндегі патша

I Николай.

Кенесары 1847ж. қырғыз жеріне басып кіріп, Бішкекке жақын

Майтөбе деген жерде жеңіліс тапты.

1836-1838 жж.

Ішкі (Бөкей) ордасындағы шаруалар көтерілісі.

Кіші жүз территориясы

850 Мың шақырым.

Бөкей ордасы

Жайық пен Еділ аралығында.

Император I Павелдің жарлығымен

Кіші жүз қазақтарының осы жерде көшіп-қонуы заңдастырылған уақыт – 1801ж.

Патша үкіметінің Кіші жүз руларының күресін біршама бәсеңдеткен – Жайық, Еділ арасында қоныстануға рұқсат беруі.

Жас құс деген жерде хан сарайы салынды.

1827ж. ұйымдастырылған 12 биден құралған Орда әкімшілігінің басты құрамды бөлігі – хандық кеңес.

Көтеріліске себеп болған Жәңгір ханның өз қайын атасы Қарауылқожа Бабажанұлын Каспий теңізі өңірінде көшіп жүрген қазақ руларына билеуші етіп тағайындауы түрткі болды.

Исатайдың Орынбор генерал-губернаторының көрсетуі бойынша жала жабылып, сотқа тартылған жылы – 1823ж.

Ішкі Ордадағы көтеріліс бөлінді – үш кезеңге.

1837ж. 15-қазанда Теректіқұм деген жерде ауылы талқандалған Жәңгірдің сыбайласы –Балқы Құдайбергенұлы.

1837ж. қазанда ханның резиденциясын қоршаған көтерілісшілер саны – екі мың.

700 жүз казак әскері, 400 жүзден астам хан жасақтарынан құрылған жазалаушылар Исатай қолына қарсы тұрды – 1837ж. қараша.

Исатай көтерілісін басуды тездеткен жағдай – Кенесары көтерілісінің Кіші жүз жерін шарпуы.

Исатайды ұстап берген адамға – 1000 сом тігілді.

Көтерілісшілер Гекке мен Жәңгірдің біріккен әскерімен Тастөбе деген жерде кездесті.

Исатай Ақбұлақ деген жердегі ақырғы шайқаста қайтыс болды – 1838ж.

Исатай көтерілісі бойынша сот жазалау ісін басқарған – Гекке.

Исатай көтерілісінен кейін Ішкі Ордадағы 1842ж. шаруалар көтерілісін басқарған –Аббас Қошайұлы, Лаубай Мантайұлы.

М. Өтемісұлы өлтірілді – 1846ж.

XIX ғ. 50-жылдары қазақ шаруаларының патша үкіметінің отарлау саясатына қарсы күресі –Ж. Нұрмағамбетұлы.

1843ж. Жанқожа құлатқан бекініс – Хиуа бекінісі.

1756ж. Жанқожа батыр Жаңа қаланы көтеріліс тірегіне айналдырды.

Райым(Қазалы) бекінісі салынды – 1847ж.

Жанқожа көтерілісі жаншылды – 1860ж.

XIX ғ. 50-жылдары Арал бойындағы көтерілістің жетекшісі – Есет Көтібарұлы.

Орынбор әкімшілігі Есетті ұстауды жүктеді – Арыстан Жантөринге.

1855ж. шілдеде Есет тобы қырып салған – Жантөрин тобын.

Есеттің Орынборға барып лажсыз патша билігін мойындаған уақыты – 1858ж.

1820ж. Хиуа ханы Мұхамед-Рақым 2000-ға жуық қазақ ауылын шауып кетті.

Қазақ шаруаларының Қоқан хандығына қарсы Тетек төре бастаған көтерілісі 1821ж. болды(10 мың).

Балаларды Орта Азия базарларында құлдыққа сатты.

Қоқан езгісіне қарсы қазақ-қырғыз шаруаларының Әулиеата маңындағы көтерілісі 1858ж. болды.

1858ж. Қоқан ханы Хұдияр қазақ феодалдарын қабылдап – Ішінара жеңілдіктерге келісім берді.

1858ж. Қоқан езгісіне қарсы күрестің тарихи маңызы – Қоқан езгісінен құтулуға себепші болды.

Қазақстанның қытаймен саяси-экономикалық байланыстары.

1805-1806 жж. Ресей үкіметі осы елмен қатынасты ретке келтіруге ұмтылды – Қытаймен.

XIX ғасырдың басында Шыңжан мен Қазақстанда сауда байланыстарының ірі орталықтары – Семей,Перопавл.

1805-1806ж. Ресей үкіметінің Пекинге жіберген елшілігі Ургадан қайтып оралуға мәжбүр болды – Қытай.

XIX ғ. 1-ші жартысында Қаз.Қытай көпестерінің жиі сауда жасайтын орталықтарының бірі – Бұқтырма.

XIX ғ. басынан Петропавл, Семей арқылы Қытайға баратын саудагерлерді қорғау жүктелді – Қарулы казактарға.

Ресей үкіметінің Шыңжан базар жәрмеңкелерінде негізгі сатылатын тауарлары - өнеркәсіптік дайын бұйымдар.

Үлкен Тибетке дейін жетіп, Кашимирде болып, Ресейде кең таралып кеткен Кашимир шәлісін жеткізген грузин көпесі – Семен Мадатов.

Ресей мен қытайдың сауда байланыстарына кедергі жасаған –мемлекет аралық келісімдердің болмауы.

Қаз. Шекаралық бекіністері арқылы өтетін Қытай-Ресей сауда керуендеріне баж салығы көбейтілді - XIX ғ. 30-жылдары.

1811ж. Ресей үкіметі тілмәшінің Бұқтырмаға келудегі мақсаты – Қытаймен саудадағы Бұқтырманың мүмкіндігін анықтау.

XIX ғ. бірінші ширегінде Ресей үкіметінің Тибет пен Қазақстан арқылы байланыс жасауына үлкен үлес қосқан Сібір шекарасының бастығы – Глазенап.

Ұлы жүздің Ресейге қосылуы.

Қоқан мен Хиуаның 30-40 жылдардағы саяси ниеті Қазақстанның Оңтүстігі мен қырғыз жерінің Ресей иелігіне өтуін қаламады.

XIX ғ. 20-30 жылдары Азия комитеті құрылды.

1817ж. Сұлтан Сүйік Абылайұлының қарамағындағы Жалайыр руының 66 мың адамы Ресей құрамына алынды.

XIX ғ. Орта жүз бен Ұлы жүз аумағы жапсарында салынған Ресей әскери бекіністері – Ақтау, Алатау, Қапал.

Ұлы жүздің оңтүстік аймақтарын билігінде ұстаған – Қоқан хандығы.

1853ж. Ресейдің қоластына қараған бекініс – Ақмешіт.

1825ж. Ресей билігін мойындаған Жетісудағы – Үйсін болысының қазақтары.

1847ж. салынған бекініс – Қапал.

Ұлы жүз қазақтарын басқару туралы Ресейлік пристав тағайындалған жыл – 1848.

Қаскелең өзені бойындағы Қоқан хандығының тірегі – Таушүбек бекінісі.

Таушүбек бекінісінің патша үкіметіне қан төгіссіз берілген жылы – 1851ж.шілде.

1853ж. Талғар өзенінің Ілеге құяр жерінен Іле бекінісін тұрғызған – Перемышельский отряды.

1854ж. көктемінде Перемышельский отряды Верный бекінісінің іргетасын көтерді.

Ұлы жүз приставы резиденциясының Қапалдан Верныйға орын ауыстырған жылы – 1855ж.

Сыра зауыты – 1858ж. салынды.

XIX ғ. 60ж. бекіністе Ш. Уәлиханов тұрды.

1859ж. Ұлы жүзде тұрғызылған бекініс – Қастек бекінісі.

1860ж. қазанда Алатау округінің билеушісі Калпаковскийдің Қоқан әскеріне соққы берген жері – Ұзынағаш(3 күндік соғыс).

Жетісудің Қоқан озбырлығынан құтылуына ықпал еткен Ұзынағаш түбіндегі жеңіс.

1860ж. Ресей әскеріне қарсы қоқандықтармен бірге шайқасқан – Кенесарыұлы Сыздық сұлтан.

XIX ғ. 50-ж. аяғы, 60-ж басында Орта Азия үшін талас болды – Ресей мен Англия арасында.

1864ж. Түркістан бекінісін алғанда орыс әскерін басқарған полковник – Черняев.

1865ж. орыс әскерлері басып алған қала – Ташкент.

Бұхар хандығы Түркістан генерал-губернаторлығының құрамына 1866ж. кірді.

Қазақстанның Ресейге қосылуы 150-жылға созылды.