- •Белкаапсаюз
- •Удк ббк
- •Тлумачальная запіска
- •Тэма 1 мова і соцыум. Функцыі мовы ў грамадстве
- •Тэма 2 гістарычныя этапы фарміравання і развіцця беларускай мовы
- •Тэма 3 лексіка паводле паходжання. Асноўныя прыкметы іншамоўных слоў
- •Тэма 4 агульнаўжывальная лексіка і лексіка абмежаванага ўжывання
- •Тэма 5 спецыяльная лексіка. Адрозненне тэрміналагічнай і прафесійнай лексікі
- •Тэма 6 прадуктыўныя спосабы словаўтварэння тэрмінаў
- •Тэма 7 характарыстыка тэрмінаў паводле паходжання
- •Тэма 8 з гісторыі фарміравання і развіцця беларускай навуковай тэрміналогіі
- •Тэма 9 нормы беларускай літаратурнай мовы
- •Тэма 10 новае ў правапісе галосных
- •Тэма 11 арфаграфiя
- •Прыстаўкі
- •Суфіксы
- •Вялікая і малая літары ў назвах асоб, звязаных з рэлігіямі, назвах міфалагічных і казачных герояў
- •Правілы пераносу
- •Тэма 12 фанетычныя асаблiвсцi беларускай мовы
- •Тэма 13 моўная інтэрферэнцыя і яе віды
- •Скланенні назоўнікаў
- •Рознаскланяльныя назоўнікі
- •Нескланяльныя назоўнікі
- •Правапіс некаторых канчаткаў назоўнікаў
- •Канчаткі назоўнікаў II скланення ў родным склоне адзіночнага ліку
- •Ужыванне лiчэбнікаў з назоўнікамі
- •Скланенне лічэбнікаў
- •Тэма 14 дзеепрыметнiк. Утварэнне I ўжыванне
- •Тэма 15 дзеепрыслоўе. Утварэнне I ўжыванне
- •Тэма 16
- •Функцыянальныя стылі
- •Сучаснай беларускай мовы.
- •Публiцыстычны стыль I яго асаблiвасцi
- •Тэма 17 навуковы стыль, яго лексiчныя, марфалагiчныя I сiнтаксiчныя асаблiвасцi
- •Тэма 18
- •Мадэль рэферата навуковага артыкула
- •Тыповы план напісання рэцэнзій і водзываў
- •Прыклады клішыраваных анатацый
- •Тэма 19 цытаты. Афармленне цытат
- •Тэма 20 афiцыйна-справавы стыль I яго асаблiвсцi
- •Тэма 21 вiды афiцыйна-справавых тэкстаў
- •Некаторыя правілы выкарыстання скарачэнняў у тэкстах дакументаў
- •Тэма 22
- •Маўленчы службовы этыкет.
- •Культура маналагічнага
- •І дыялагічнага маўлення
- •Беларуская мова
- •246029, Г. Гомель, прасп. Кастрычніка, 50.
- •246029, Г. Гомель, прасп. Кастрычніка
Тэма 18
ЖАНРЫ НАВУКОВАЙ ЛІТАРАТУРЫ
(АРТЫКУЛ, ДАКЛАД, РЭФЕРАТ, АНАТАЦЫЯ, РЭЗЮМЭ);
АГУЛЬНЫЯ ПАТРАБАВАННІ ДА ІХ НАПІСАННЯ
І АФАРМЛЕННЯ
Навуковы тэкст — гэта вынік маўленчай або мысліцельнай дзейнасці асобы, які фіксуецца пісьмова ці выкладаецца вусна. Усе структурныя элементы навуковага тэксту (абзацы, параграфы, тэмы, раздзелы) павінны аб’ядноўвацца ў адзінае цэлае не толькі агульнай назвай, загалоўкам, але і стылявым адзінствам, мэтанакіраванасцю разгортвання доказнага зместу.
Асноўная форма існавання такога тэксту — пісьмовая, маналагічная. Але рэалізавацца навуковая праца можа і вусна, напрыклад, у дакладзе, выступленні і інш.
Рэферат — гэта сціслая перадача асноўнага зместу навуковай адзінкі: кнігі, тэмы, артыкула, працы. Рэферат лічыцца пісьмовай формай разгортвання думкі, але пажадана пры падрыхтоўцы выкарыстоўваць некалькі літаратурных крыніц, выказваць свае ўласныя меркаванні і адносіны да асвятляемай праблемы. Рэфератам называюць яшчэ і даклад, які рыхтуецца на аснове ўражанняў ад прачытанага: кніг, артыкулаў, публікацый і інш. Можна падрыхтаваць і агучыць даклад на аснове пісьмовага рэферата, улічваючы асабісты вопыт, уласныя погляды.
Рэферат складаецца з трох частак:
1) агульная характарыстыка тэксту (выхадныя дадзеныя, фармулёўка тэмы);
2) апісанне асноўнага зместу;
3) вывады рэферэнта.
Рэферат раскрывае асноўныя канцэпцыі зыходнага тэксту. Рэфератыўны пераказ павінен быць сціслым. Мэта рэферыравання – стварыць “тэкст пра тэкст”. Рэферат не павінен ператварацца ў “поўзанне” па тэксце. Неабходна пазбягаць звязак: у 1 абзацы, у 2 абзацы і г.д. Рэферат – гэта не канспект, разбаўлены выразамі кшталту “далей аўтар адзначае...”. Ён можа ўтрымліваць ацэначныя элементы (нельга не пагадзіцца, аўтар удала ілюструе і г.д.).
Мадэль рэферата навуковага артыкула
|
1. Уводная частка рэферата |
У артыкуле “...”, змешчаным у часопісе “...” № ... за ... год, разглядаюцца пытанні (праблемы, шляхі, метады)... Аўтар артыкула – вядомы вучоны... Артыкул называецца (пад назвай)... | |||||||||||||||||||
|
2. Тэма артыкула, яго агульная характарыстыка |
Тэма артыкула – ... (Артыкул на тэму...) Артыкул прысвечаны (тэме, праблеме, пытанню)... Артыкул уяўляе сабой (абагульненне, пераказ, апісанне, аналіз, агляд)... | |||||||||||||||||||
|
3. Праблема артыкула |
У артыкуле
|
ідзе гаворка (пра што?)... гаворыцца (пра што?)... разглядаецца (што?)... даецца ацэнка (аналіз, пераказ) (чаго?)... | ||||||||||||||||||
|
Сутнасць праблемы |
зводіцца (да чаго?)... заключаецца (у чым?)... | |||||||||||||||||||
|
4. Кампазіцыя артыкула |
Артыкул |
дзеліцца на ... часткі (-ак) складаецца з ... частак пачынаецца (з чаго?)... заканчваецца (чым?)... | ||||||||||||||||||
|
5. Апісанне асноўнага зместу артыкула |
Ва ўводзінах |
фармулюецца (што?)... даецца вызначэнне (чаго?)... | ||||||||||||||||||
|
У пачатку артыкула |
вызначаюцца выкладаюцца |
мэты задачы | ||||||||||||||||||
|
Агульная характарыстыка |
праблемы раздзелаў частак |
артыкула даследавання | ||||||||||||||||||
|
У артыкуле аўтар |
ставіць закранае асвятляе спыняецца (на чым?) |
наступныя праблемы | ||||||||||||||||||
|
У асноўнай частцы |
пераказваецца (што?) прыводзіцца аргументацыя (чаго?) | |||||||||||||||||||
|
даецца
|
абагульненне (чаго?) навуковае апісанне (чаго?) | |||||||||||||||||||
|
У артыкуле таксама закранаюцца такія пытанні, як... | ||||||||||||||||||||
|
6. Ілюстрацыя аўтарам сваіх палажэнняў |
Аўтар прыводзіць спасылаецца на |
факты прыклады лічбы дадзеныя |
якія пацвярджаюць ілюструюць яго палажэнні | |||||||||||||||||
|
У артыкуле |
прыводзіцца даецца | |||||||||||||||||||
|
7. Заключэнне, вывады аўтара |
Аўтар |
прыходзіць да прыводзіць нас да робіць выснову |
высновы, што... заключэння... | |||||||||||||||||
|
У канцы артыкула падводзяцца вынікі (чаго?)... | ||||||||||||||||||||
|
На заканчэнне аўтар |
гаворыць, што... сцвярджае, што... | |||||||||||||||||||
|
Сутнасць вышэйпададзенага зводзіцца да (наступнага)... | ||||||||||||||||||||
|
8. Вывады і ацэнкі рэферата |
У выніку |
можна неабходна хацелася б |
сказаць падкрэсліць адзначыць | |||||||||||||||||
|
Такім чынам, у артыкуле |
знайшло адлюстраванне... пераканаўча даказана... атрымалі вычарпальнае асвятленне... | |||||||||||||||||||
|
Ацэньваючы работу цалкам, можна сцвярджаць... Безумоўнай заслугай аўтара з’яўляецца... Заслуга аўтара заключаецца (у чым?)... Асноўная вартасць работы заключаецца (у чым?)... | ||||||||||||||||||||
|
Вартасцю недахопам |
работы з’яўляецца | |||||||||||||||||||
|
Да вартасцей недахопаў |
работы адносяцца | |||||||||||||||||||
|
З тэарэтычнага практычнага |
пункту погляду |
важна істотна | ||||||||||||||||||
|
Выклікаюць |
пярэчанні сумненні | |||||||||||||||||||
|
Нельга (не) пагадзіцца з... Істотным недахопам работы можна лічыць... | ||||||||||||||||||||
Рэцэнзія – гэта пісьмовы разбор тэксту, які ўтрымлівае:
1) каменціраванне асноўных палажэнняў (тлумачэнне аўтарскай
думкі; уласнае стаўленне да думкі, выказанай аўтарам; выказванне свайго стаўлення да пастаноўкі праблемы і г.д.);
2) абагульненую аргументаваную ацэнку;
3) высновы пра значнасць работы.
У адрозненне ад рэцэнзіі, водзыў дае самую агульную характарыстыку работы без падрабязнага аналізу, але ўтрымлівае практычныя рэкамендацыі, напрыклад: аналізуемы тэкст можа быць прыняты да работы ў выдавецтве ці на атрыманне вучонай ступені.