- •1. Мэта, задачы, змест курса «Гiсторыя культуры Беларусi».
- •2. Перыядызацыя курса «Гiсторыя культуры Беларуси». Гiстарычныя ўмовы развiцця культуры Беларусi ў розныя эпохi.
- •3. Культура беларускіх земляў у эпоху першабытнага мастацтва: матэрыяльная культура.
- •4. Культура беларускіх земляў у эпоху першабытнага мастацтва: дахрысціянскія вераванні.
- •5. Культура беларускiх земляў у IX – XIII стст.: дойлiдства, манументальны жывапiс.
- •6. Культура беларускіх земляў у IX-xiiIст.: дэкаратыўна-прыкладное мастацтва.
- •7. Культура беларускiх земляў у IX – XIII стст.: пiсьменства, літаратура.
- •8. Рэлiгiйна-асветнiцкая дзейнасць Кiрылы Тураўскага, Ефрасiннi Полацкай, Клiмента Смаляцiча.
- •9. Горадабудаўніцтва на беларускіх землях (другая палова xyii – XVIII стст.).
- •10. Ваеннае дойлідства на Беларусі (xiy – першая палова xyii стст.).
- •11. Прыватнаўласніцкія рэзідэнцыі
- •12. Мастацкiя стылi ў архiтэктуры Беларусi: раманскi стыль, беларуская готыка абарончых I культавых збудаванняў.
- •13. Іканапіс Беларусі.
- •14. Францыск Скарына I яго дзейнасць.
- •15. Выдатныя дзеячы эпохi Адраджэння на Беларусi.
- •16. Культура рукапіснай кнігі на Беларусі.
- •17. Узнiкненне I развiццё кнiгадрукавання на Беларусi (xyi – xyiii стст.).
- •18. Замак у Мiры: гiсторыя ўзнiкнення I пераўтварэння ў княжацкую рэзiдэнцыю.
- •19. Манументальны жывапic на Беларусi (xiy – xyiii стст.).
- •21. Развiццё мiнiяцюры I кнiжнай графiкi (па xyiii ст.). Гравюры ф. Скарыны. Вiленская I Куцеiнская школы гравюры.
- •22. Дэкаратыўна-прыкладное мастацтва Беларусi (xiy – xyiii стст.): мастацкае шкло, мастацкая апрацоўка металу.
- •23. Дэкаратыўна-прыкладное мастацтва Беларусi (xiy – xyiii стст.): ткацтва, вышыўка, дываны, шпалеры. Слуцкiя паясы.
- •24. Дэкаратыўна-прыкладное мастацтва Беларусi (xiy – xyiii стст.): разьба па дрэве, выраб дэкаратыўнай кафлi.
- •25. Развiццё адукацыi на беларускiх землях (xiy – сяр. Xyii ст).
- •26. Развiццё адукацыi і літаратуры на беларускiх землях у складзе Рэчы Паспалiтай.
- •27. Культура Беларусі ў XIV – першай палове XVII ст.: літаратура.
- •28. Школьны I прыгонны тэатры на Беларусi.
- •29. Барока I ракако ў архiтэктуры Беларусi.
- •30. Нясвiжскi палацава-замкавы комплекс.
- •31. Музычнае мастацтва Беларусi (па xyiii ст.).
- •32. Класiцызм у архiтэктуры Беларусi.
- •33. Развiццё сiстэмы адукацыi на Беларусi (XIX – пачатак XX ст.).
- •34. Развiццё навуковага беларусазнаўства (XIX – пачатак XX ст.).
- •35. Развiццё лiтаратуры на Беларусi: ад рамантызму праз сентыменталiзм да рэалiзму. Асаблiвасцi беларускай лiтаратуры нашанiваўскага перыяду.
- •36. Музычнае мастацтва Беларусi (XIX – пачатак XX ст.).
- •37. Прафесiйны тэатр на Беларусi (XIX – пачатак XX ст.).
- •38. Архiтэктура Гомеля (канец xyiii – пачатак XX ст.).
- •39. Горадабудаўніцтва на Беларусі ў XIX – пачатку XX ст.
- •40. Эклектыка I мадэрн у архiтэктуры Беларусi.
- •41. Дэкаратыўна-прыкладное мастацтва Беларусі (XIX — пачатак XX ст.).
- •42. Станковы жывапic Беларусi (XIX – пачатак XX ст.).
- •43. Палiтыка беларусiзацыi ў культурным жыццi насельніцтва бсср.
- •44. Дзейнасць Инстытута беларускай культуры. Навука і адукацыя ў бсср (1920-ыя – 1930-ыя гг.).
- •45. Беларуская лiтаратура I драматургiя ў 1920-ыя – пачатку 1940-х гг.
- •46. Жывапic I графiка ў бсср (1920-ыя - пачатак 1940-х гг.).
- •47. Тэатральнае жыццё у бсср (1920-ыя - пачатак 1940-х гг.).
- •48. Музычная культура ў бсср (1920-ыя - пачатак 1940-х гг.).
- •49. Развiццё архiтэктуры ў бсср (1920-ыя - пачатак 1940-х гг.). Канструктывiзм I функцыяналiзм.
- •50. Культура Заходняй Беларусi (1921 – 1939 гг.).
- •51. Зараджэнне I развiццё беларускай кiнематаграфii ў даваенны перыяд.
- •52. Беларуская культура ў гады Вялiкай Айчыннай вайны.
- •53. Адукацыя ў бсср (другая палова XX ст. – 1991 г.) I на сучасным этапе.
- •54. Навуковае жыццё ў бсср (другая палова XX – пачатак XXI ст.). Развіццё гістарычнай навукі.
- •55. Архiтэктура бсср: другая палова 1940-х гг. – 1991 г.
- •56. Музычнае мастацтва бсср: другая палова 1940-х – 1991 г.
- •57. Тэатральнае мастацтва бсср: другая палова 1940-х – 1991 г.
- •58. Лiтаратурнае жыццё ў бсср: другая палова 1940-х – 1991 г.
- •59. Развiццё кинематаграфii ў бсср: другая палова 1940-х – 1991 г.
- •60. Жывапiс I графiка ў бсср: другая палова 1940-х – 1991 г.
- •61. Скульптура ў бсср: другая палова 1940-х – 1991 г.
- •62. Музеi Беларусi ў XX – пачатку XXI ст
- •63. Мастацтва кiно I смi (канец XX – пачатак XXI ст.).
- •64. Архiтэктура сучаснай Беларусi.
- •65. Сучасная беларуская лiтаратура (канец XX – пачатак XXI ст.).
- •66. Выяўленчае мастацтва Беларусi на сучасным этапе.
- •67. Музычна-тэатральнае жыццё Беларусi на сучасным этапе.
- •68. Культурнае жыццё Гомеля ў савецкi перыяд I на сучасным этапе.
- •69. Тэатральныя, музычныя і кінафестывалі на Беларусі. Святочная культура сучаснай Беларусі.
56. Музычнае мастацтва бсср: другая палова 1940-х – 1991 г.
Вельмі хутка ў рэспубліцы было адноўлена музычна-канцэртнае жыццё, дзейнасць музычных навучальных устаноў. У разбураныя гарады вярнуліся пісьменнікі, кампазітары, артысты драматычных і оперных тэатраў, музыканты. Ужо ў снежні 1944 г. Беларускім дзяржаўным тэатрам оперы і балета была пастаўлена опера “Алеся” Я.Цікоцкага.У пасляваенны перыяд беларуская музыка дасягнула новых ідэйных і мастацкіх вышынь. Саюз кампазітараў БССР папоўніўся маладымі кампазітарамі – выпускнікамі Беларускай дзяржаўнай кансерваторыі. Сярод іх – Г.Вагнер, Ю.Семяняка, Я.Глебаў, , Д.Смольскі, І.Лучанок і іншыя. Многае было зроблена для развіцця нацыянальнай оперы,балета, сімфоніі, кантаты, інструментальнай і харавой музыкі, масавай і сольнай песні,рамансаў.Значнае месца ў музычнай творчасці пасляваенных гадоў заняла тэма гістарычнага мінулага беларускага народа, якая пераклікалася з падзеямі Вялікай Айчыннай вайны. Гэтая тэма знайшла ўвасабленне ў буйных музычна-сцэнічных творах – операх “Кастусь Каліноўскі” Д.Лукаса, “Андрэй Касценя” М.Аладава, “Яснае світанне” А.Туранкова, а таксама ў кантатах “Беларусь” А.Багатырова, “40 год” М.Аладава і інш. Далейшае развіццё ў музычнай творчасці атрымала тэма Вялікай Айчыннай вайны. Яна ўвасоблена ў операх “Марынка” Р.Пукста, “ у сімфанічных творах “Партызанская быль” У.Алоўнікава, “Вечна жывыя” Г.Вагнера, у кантаце “Памяці Канстанціна Заслонава” Ю.Семянякі, у шматлікіх масавых, сольных і харавых песнях.
Тэме мірнай стваральнай працы людзей прысвяцілі свае творы Я.Цікоцкі, У.Алоўнікаў, М.Аладаў, П.Падкавыраў, І.Кузняцоў. Яркае адлюстраванне ў музыцы атрымала тэма барацьбы за мір і дружбу паміж народамі. Гэтая тэма лягла ў аснову Чацвёртай сімфоніі Я.Цікоцкага, сімфанічнай сюіты “Песні міру” У.Алоўнікава, вялікай колькасці песень.У музычнай творчасці 50-х гадоў яшчэ больш узмацнілася імкненне да адлюстравання сучаснай тэмы, вобразаў, сюжэтаў, звязаных з жыццём, бытам людзей. У гэтыя гады прыкметна павысілася прафесіянальнае майстэрства кампазітараў, яшчэ больш трывалай стала іх сувязь з нацыянальнай народнай творчасцю, з рэалістычнымі традыцыямі рускай класічнай і савецкай музыкі. Пастаянная сувязь з народам узбагачала кампазітараў, дапамагала ім адшукваць хвалюючыя, актуальныя тэмы для сваіх твораў. Беларускія музыказнаўцы, фалькларысты больш актыўна сталі выступаць з лекцыямі, дакладамі аб музыцы перад насельніцтвам, па радыё і тэлебачанню. У друку ўсё часцей сталі з’яўляцца работы аб беларускай прафесіянальнай і народнай музыцы. Некаторыя творы беларускіх кампазітараў у гэтыя гады атрымалі ўсесаюзную аўдыторыю, сталі выконвацца ў канцэртных залах Масквы і іншых гарадоў. Шырокую вядомасць у нашай краіне атрымалі Дзяржаўная акадэмічная харавая капэла БССР і Дзяржаўны народны хор БССР.1955 г. на Другой дэкадзе беларускага мастацтва ў Маскве. Многія кампазітары і выканаўцы былі ўдастоены ганаровых званняў і ўзнагарод.
Сярэдзіна 60-х гадоў натхніла дзеячаў беларускага мастацтва на стварэнне твораў, якія вызначаюцца глыбінёй і праўдзівасцю адлюстравання жыця, сілай ідэйнага пафасу, высокім мастацкім майстэрствам. У гэты перыяд было напісана многа цікавых, сталых у мастацкіх адносінах твораў. Сярод іх трэба назваць балет “Альпійская балада” Я.Глебава, Восьмую і Дзевятую сімфоніі М.Аладава, кантаты “Беларускія песні” А.Багатырова “Святочную уверцюру” Д.Камінскага, сімфанічную паэму “50 год” Я.Цікоцкага.Пасля завяршэння вайны пачаўся новы этап у развіцці беларускай вакальнай музыкі. Асабліва інтэнсіўна вакальныя жанры развіваюцца ў канцы 40-х – пачатку 50-х гадоў, што было выклікана агульным уздымам музычнай творчасці беларускіх кампазітараў у гэтыя гады, з’яўленнем новых таленавітых майстроў песні, расшырэннем тэматыкі і жанраў беларускай музыкі. Колькасць кампазітараў, якія працуюць у галіне вакальнай музыкі, прыкметна расшыраеца. Апрача кампазітараў старэйшага пакалення, песні пішуць У.Алоўнікаў, І.Кузняцоў, Г.Вагнер, Э.Тырманд, Ю.Семяняка, Я.Глебаў і іншыя. Як і ў папярэднія часы, масавая песня адлюстроўвае важнейшыя падзеі жыцця нашай краіны.
У пасляваенныя гады створаны песні аб Беларусі, яе прасторах і рэках: “Жыві, Беларусь!”, “Красуй, Беларусь!”, “На родных прасторах”, “Песня пра Нёман”, “Дняпро”.У пасляваенны перыяд беларуская сімфанічная музыка развівалася больш інтэнсіўна, чым за ўсе папярэднія гады. Уздым сімфанічнага жанру быў абумоўлены і прыходам у беларускую музыку новай групы таленавітых кампазітараў – Л.Абеліовіча, Г.Вагнера, Я.Глебава і іншых. У гэтыя гады яшчэ больш расшырыўся тэматычны і вобразны змест сімфанічнай музыкі, на новы, больш высокі ўзровень узнялося прафесіянальнае майстэрства кампазітараў.Па-ранейшаму значнае месца ў іх творах займала ваенная тэматыка. Гераічнаму подзвігу савецкага народа ў гады вайны прысвяцілі свае творы А.Багатыроў, Я.Цікоцкі, У.Алоўнікаў ( “Партызанская быль” ), Г.Вагнер ( “Вечна жывыя” ), М.Чуркін, Я.Глебаў.Тэма барацьбы за мір і дружбу паміж народамі лягла ў аснову Чацвёртай сімфоніі Я.Цікоцкага, Трэцяй сімфоніі П.Падкавырава, сімфанічнай сюіты “Песні міру” У.Алоўнікава. Мірная, стваральная праца людзей адлюстравана ў Трэцяй сімфоніі М.Аладава. Радасныя, святочныя вобразы змяшчаюцца ва ўверцюрах Я.Цікоцкага, А.Багатырова, В.Залатарова. Шырока прадстаўлена ў сімфанічнай музыцы гэтага перыяду і лірыка.
У 60-я гады адзначаецца далейшае развіццё беларускай сімфанічнай музыкі. Узмацняецца псіхалагізм, паглыбляецца філасофскі змест, прыкметна ўзбагачаецца музычная мова, расшыраецца вобразна-меладычная сфера і жанравы дыяпазон. Новыя з’явы ў беларускай сімфанічнай музыцы тлумачацца павышэннем творчай актыўнасці кампазітараў.Развіццё музычнай культуры дало магчымасць стварыць новыя высокапрафесійныя калектывы. У 1988 г. створаны Дзяржаўны камерны хор; стаў працаваць мінскі аркестр духавых інструментаў “Няміга”. Сінтэз музыкі, пластыкі і дэкору дэманструе створаная ў 1986 г. мінская вакальная група “Камерата”. Самую авангардную музыку выконвае ансамбль салістаў “Класікавангард”.Много интересного было создано композиторами в этот период. Конец 20 столетия – это появление новых талантливых имен композиторов – выпускников Белорусской академии музыки (так с 1995 г. стала называться Белорусская консерватория).Среди них – А. Бондаренко, В. Копытько, В. Кузнецов, Л. Мурашко, Е. Поплавский, В. Солтан и др.В 1970-х годах были хорошо известны Верасы, Сябры. Но самыми популярными из белорусских исполнителей были Песняры. Они стали первой советской группой, которая выехала на гастроли в США\З 1980-х гадоў пачала актыўна развівацца поп-музыка і рок-музыка. У галіне эстраднай музыкі адбываліся якасныя змены, выкліканыя зваротам да фальклорных крыніц, асаблівасцямі сучаснай манеры выканання, узаемаўплывамі розных жанраў («Песняры», «Сябры», «Верасы» і інш.) Найбольш плённа ў жанры песні працуюць кампазітары І. Лучанок, У. Буднік, Э. Зарыцкі, Л. Захлеўны, Ю. Семяняка, Э. Ханок, І. Палівода, А. Елісеенкаў.