- •6. Князь Усяслаў. Грамадскі лад Полацкага княства
- •7. Увядзенне хрысціянства ў Беларусі
- •10. Крэўская унія і яе наступствы
- •13. Аграрная рэформа Жыгімонта Аўгуста (валочная памера)
- •15. Францыск Скарына -першадрукар, асветнік, гуманіст
- •18. Утварэнне уніяцкай царквы
- •28 Верасня 1708 г. Пад вёскай Лясная ля Прапойска (сучасны Слаўгарад) руская армія разграміла шведскі корпус генерала Левенгаўпта, які ішоў з Рыгі на дапамогу Карлу XII.
- •25. Адукацыя і асвета ў Беларусі ў ху1-хуш стст.
- •27. Спробы рэформ і другі падзел Рэчы Паспалітай
- •28. Паўстанне Тадэвуша Касцюшкі. Ліквідацыя Рэчы Паспалітай
- •35. Паўстанне 1863-1864 гг. Пад кіраўніцтвам к. Каліноўскага на Беларусі
- •36. Асаблівасці развіцця эканомікі ў другой палове XIX ст. Прамысловы пераварот
- •37. Фарміраванне беларускай нацыі. Адраджэнне беларускай мовы і літаратуры
- •39. Рэвалюцыя 1905-1907 гг. І ўдзел у ей насельніцтва Беларусі
- •V. Рас1йск1я рэвалюцЫі I лес беларус1
- •43. Лютаўская рэвалюцыя 1917 года і беларускі рух
- •45. Брэсцкі мір. Абвяшчэнне Беларускай Народнай Рэспублікі
- •46. Утварэнне бсср і Літоўска-Беларускай сср
- •VI. Беларусь у м1жваенны перыяд
- •49. Палітыка беларусізацыі
- •50. Новая эканамічная палітыка
- •51. Калектывізацыя ў Беларусі
- •52. Адметнасці індустрыялізацыі ў бсср
- •54. Развіццё адукацыі, навукі і літаратуры ў бсср
- •56. Грамадска-палітычнае жыццё ў Заходняй Беларусі
- •59. Акупацыйны рэжым. Беларускі калабарацыянізм
- •60. Партызанскі рух і падполле
- •61. Вызваленне Беларусі. Завяршальны этап вайны
- •67. Развіццё адукацыі, навукі і літаратуры ў Беларусі ў 1950-1980-я гг.
- •68. Чарнобыльская катастрофа і яе наступствы для Беларусі
- •IX. Рэспубліка беларусь
- •70. Крызіс ссср як унітарнай дзяржавы. Прыняцце Дэкларацыі аб дзяржаўным суверэнітэце бсср і яе значэнне
- •71. Дасягненне незалежнасці Беларусі. Дэнансацыя саюзнага дагавора 1922 г. І ўтварэнне снд
- •72. Дзяржаўнае будаўніцтва. Грамадска-палітычнае жыццё Рэспублікі Беларусь
- •73. Сацыяльна-эканамічнае развіццё Рэспублікі Беларусь: асноўныя напрамкі і вынікі
- •74. Незалежная Беларусь на міжнароднай арэне
- •75. Паскарэнне гуманітарнага развіцця
71. Дасягненне незалежнасці Беларусі. Дэнансацыя саюзнага дагавора 1922 г. І ўтварэнне снд
У сувязі з нарастанием "рэвалюцыі суверэнітэтаў" пе-рад савецкім грамадствам непасрэдна паўстала пытанне аб самім існаванні СССР, вырашэнне якога ажыццяўлялася метадам пошуку і памылак. М. Гарбачоў настаяў на правя-дзенні ў сакавіку 1991 г. рэферэндума па праблеме захаван-ня СССР. Аднак пытанне для рэферэндума было пастаўле-на так, што будучае Саюза магло быць толькі ў форме федэ-рацыі, да таго ж сацыялістычнай. Афіцыйна ў рэферэндуме прынялі ўдзел 9 рэспублік (за выключэннем Літвы, Латвіі, Эстоніі, Грузіі, Арменіі, Малдовы). Усяго са 196 млн. жыха-роў СССР галасавала 111,3 млн., з якіх 57% выказалася за захаванне СССР.
Распад СССР паскорылі падзеі, якія адбыліся ў Маск-ве з 18 па 21 жніўня 1991 г. Падчас адпачынку Прэзідэнта СССР у Крыме група вышэйшых дзяржаўных асоб (Г. Яна-еў - віцэ-прэзідэнт СССР, В. Паўлаў - прэм'ер-міністр СССР, Б. Пуга - міністр унутраных спраў СССР, В. Круч-коў - старшыня КДБ СССР і інш.) стварылі Дзяржаўны камітэт па надзвычайнаму становішчу, абвясцілі аб хваро-бе М. Гарбачова і пераходзе ўсёй улады ў свае рукі. Партыйнае кіраўніцтва спрабавала з дапамогай войскаў і КДБ падавіць дэмакратычныя рухі і аднавіць таталітарны рэжым у СССР.
Пралік арганізатараў перавароту заключаўся ў неда-ацэнцы актыўнасці дэмакратычных сіл і рашучасці асабі-ста Б. Ельцына да супрацьдзеянняў.
Б. Ельцын як прэзідэнт Расіі абвінаваціў кіраўніцтва КПСС у спробе дзяржаўнага перавароту і сваім указам забараніў дзейнасць кампартыі на тэрыторыі Расійскай Федэрацыі. Гэта таксама быў своеасаблівы дзяржаўна-палітычны пераварот. Кіруючая партыя не толькі адхіля-лася ад улады, але і ўвогуле была ліквідавана.
25 жніўня быў прыняты Закон "Аб наданні статусу канстытуцыйнага закона Дэкларацыі Вярхоўнага Савета Беларускай ССР аб дзяржаўным су-верэнітэце БССР" і пастанова "Аб забеспячэнні палітыч-най і эканамічнай самастойнасці Беларускай ССР". Ва ўласнасць рэспублікі перайшла агульнасаюзная маёмасць. Таксама пачаўся працэс дэпартызацыі, а дзейнасць КПБ -КПСС прыпынялася. На пасяджэнні Вярхоўнага Савета Прэм'ер-міністр Беларусі В. Кебіч заявіў, што прыпыняе членства ў КПСС разам з усім Кабінетам Міністраў.
3 17 па 19 верасня адбылася 6-я нечарговая сесія Вярхоўнага Савета, на якой разглядаўся Закон "Аб назве БССР". Дэпутаты прынялі рашэнне перайменаваць БССР у Рэспубліку Беларусь, а ў скарочаных назвах - "Беларусь". У той жа дзень зацвердзілі законы "Аб Дзяржаўным сцягу Рэспублікі Беларусь", "Аб Дзяржаўным гербе Рэспублікі Беларусь". Старшынёй Вярхоўнага Савета на аль-тэрнатыўнай аснове быў выбраны прафесар фізікі Бела-рускага дзяржаўнага універсітэта С. Шушкевіч. Так у гісто-рыі Беларусі пачаўся новы этап незалежнай Рэспублікі Беларусь.
Дзяржсавет 9 верасня І991 г. афіцыйна прызнаў неза-лежнасць Прыбалтыйскіх дзяржаў: Літвы. Латвіі, Эс-тоніі. Праз некалькі дзён яны былі прыняты ў ААН. СССР скараціўся да 12 рэспублік. Прэзідэнт М. Гарбачоў пасп-рабаваў замацаваць Саюз на аснове новага пагаднення. 14 лістапада ва ўрадавай рэзідэнцыі ў Нова-Агарова (пад
299
Масквой) сем рэспублік (Расія, Беларусь, Азербайджан, Казахстан, Кыргызтан, Туркменістан, Таджыкістан) за-явілі аб намеры стварыць Садружнасць Суверенных Дзяржаў (ССД)*і да 25 лістапада зацвердзіць новы саюз-ны дагавор. Але гэтага не адбылося, бо ўсе чакалі выніку рэферэндума аб незалежнасці Украіны, прызначанага на 1 снежня. Большасць жыхароў гэтай рэспублікі выказал-іся за выхад з СССР. Лес Саюза быў вырашаны.
8 снежня 1991 г. у Белавежскай пушчы, у рэзідэнцыі "Віскулі" (пад Брэстам) кіраўнікі Беларусі (С. Шуш-кевіч), Расійскай Федэрацыі (Б. Ельцын), Украіны (Л. Краў-чук) падпісалі Пагадненне аб стварэнні Садружнасці незалежных дзяржаў (СНД). У ім абвяшчалася, што СССР як суб'ект міжнароднага права спыніў свае існаванне. Тры дзяржавы аб'ядналіся ў СНД і запрасілі ўступаць у Садружнасць новыя дзяржавы былога СССР. У хуткім часе кіраўнікі сярэднеазіяцкіх рэспублік і Казахстана за-явілі ў Ашгабаце аб намеры далучыцца да СНД. 21 снежня адбылася алмаацінская сустрэча "брэсцкай тройкі", "ашгабацкай пяцёркі" і Арменіі. На ей была пры-нята Дэкларацыя аб канчатковым спыненні існавання СССР і ўрэгуляванні звязаных з гэтым праблем. Да кан-ца 1991 г. да СНД далучыліся таксама Малдова і Азербайджан.
25 снежня 1991 г. М. Гарбачоў падпісаў указ аб спыненні выканання ім функцыі Вярхоўнага Галоўнакаман-дуючага і заявіў аб сваім зыходзе з пасады Прэзідэнта СССР. У той жа вечар з вежы Вялікага Крамлёўскага палаца быў спушчаны сцяг СССР і ўзняты адноўлены сцяг Расіі.