5.3. Telekommunikacion qurılmalar

Házirde kompyuterlardi óz-ara hám Internetke jalǵawda telefon tarmaǵinda paydalaniwǵa tuwri kelmekte.Telefon tarmaǵı arqali 0 hám 1 mánisleri qabil etiletuǵin kompyuter maǵlumatlardi uzatiwda bolsa modemler qollaniladi. 0 hám 1 ler izbe-izligi modem járdeminde modulyaciyalanip telefon liniyasi (siziǵi) arqali telefon tarmaǵina uzatiladi. Bunda modulayciyalawdiń tómendegi túrlerinen paydalaniladi: amplitudali, jiylikli yaki fazali modulyaciyalaw usillari (5.13-súwret). Házirde islep shiǵilǵan modemlerdiń maǵlumatlarin uzatiw tezlikleri 28 800 bit/sek tan 57 600 bit/sеk qа shekem boliwi múmkin.

Cifrli abonent liniyalari (siziqlari). Internet xizmetleri turleriniń kóbeyip bariwi nátijesinde, olardan paydalaniw ushinjoqarida keltirilgen usillar tiykarinda isleytuǵin modemlerge qaraǵanda, maǵlumatlardi tez uzata alatuǵin qurlmalardi islep shiǵiw zárúrligi tuwiladi. Nátiyjede - xDSL(Digital Subscriber Line, rus tilinde -цифровая абонентская линия) – cifrli abonent liniyalari dep atalǵan jalǵaniw texnologiyalari tiykarinda isleytuǵin qurilmalardiń bir neshe túrleri jaratildi. Usilardan keń tarqalǵani esaplanatuǵin ADSL(AsymmetricDSL, rus tilinde - асимметричная цифровая абонентская линия) modemler haqinda toqtalip ótemiz. ADSL-modem járdeminde xizmet kórsetiw sizilmasi 5.14-súwrette keltirilgen.

5.13-súwret. 01001011000100 ekilik sanin telefon liniyasi arqaliuzatiw: eki qáddili signal (а); amplitudali modulyaciyalaw (b); jiylikli modulyaciya (v); fazzali modulyaciya (g).

5.14-súwret.ADSL-modem járdeminde xizmet kórsetiw sizilmasi

Onda aldińǵı analog markali telefon liniyalarinda qollamilǵan filtr alip taslaniwi nátiyjesinde payda bolǵan 1,1 МHz keńlikke iye spektor, hár biri 4312,5 Hz tan 256-tа avtonom kanallarǵa ajratilǵan. 0-inshi kanal dawisli maǵlumatlardi uzatiiw ushin ajeratilǵan. Dawis hám kompyuter maǵlumatlardi uzatiwda payda boliwi múmkin bolǵan aniq emesliklerdi joǵaltiw maqsetinde, 1-5 kanallar isletilmeytuǵin kanallar dep belgilenedi. Eki kanal, shiǵiwshi hám basqariw signallarin uzatiw ushin ajratiladi. Qalǵan 248-kanallar arqali bolsa paydalaniwshilardiń maǵlumatlari uzatilǵan boladi. Solayetip, bir ADSL-modem 248 ádettegi modem mоdemmenenteń boladi.

5.15-súwrette ADSL qurilmalariniń standart konfiguraciyasi keltirilgen. Onda:

NID(Network Interface Device, rus tilinde - сетевое интерфейсное устройство) – tarmaqtiń interfeys qurilmasi.

DSLAM(Digital Subscriber Line Access Multiplexer, rus tilinde - мультиплексор доступа к цифровой абонентской линии) – cifrli abonent liniyasina jalǵaniw multipleksorri 26 kHz tan joqari bolǵan jiylikli signallar DSLAM arqali uzatiladi.

5.15-súwret. ADSL qurilmalariniń standart konfiguraciyasi.

5-bap boyınsha baqlaw sorawları.

1. Maǵlumatlardi kiritiw-shiǵariw arxitekturasi degende neni tus’inesiz?

2. Kompyuter shinalariniń duzilisi hám qanday islewin tusindirip beriń.

3. Maǵlumatlardi kiritiw-shiǵariw qurilmasi qanday dúzilgen hám ol qanday isleydi? Misal menen tusindiriń

4. Kompyuter shinalariniń qanday turleri islep shiǵarilǵan? Olardiń házirgi kompyuterlarda isletilip atirǵanlari haqqinda maǵlumat beriń.

5. Sinxron shinadaǵı oqiw processi waqit diagrammasin keltiriń hám oni túsindirip beriń.

6. ISA, EISA hámPCI shinalari haqqinda maǵlumatlar beriń.

7. PCI Exspress shinasi, oniń dúzilisi hám qanday islewi haqqinda maǵlumat beriń.

8. USB shinasi, oniń dúzilisi hám qanday islewi haqqinda maǵlumat beriń.

9. Pentium processorlari tiykarinda qurilǵan dáslepki kompyuterdiń arxitekturasi qanday dúzilgen?

10. Pentium 4 processori tiykarinda qurilǵan zamanagóy kompyuter (sistema) shinalari qanday jaylastirilǵan hám olar qanday isletiledi?

11. Kompyuterlarda qollanilatuǵin telekommunikacion qurilmalar haqqinda maǵlumat beriń.