Судыњ ерекше ќ±рамы

«Су» т‰сінігін Н₂О молекуласынан ќ±ралѓан емес, сонымен ќатар зат ретінде ќарастырѓан жµн. Сутегі изотоптары мен оттегініњ комбинациялануынан судыњ 36 т‰рін ажыратуѓа болады. Табиѓи суларда 99,7% Н₂О молекуласы, ал ќалѓан су молекуласыныњ ‰лесіне тек 0,3% ѓана кіреді.

Су –аномальды зат. Ењ алдымен планетамызда ќалыпты температура мен ќысымда ‰ш агрегаттыќ к‰йде кездесетін жалѓыз зат. Су ‰ш агрегатты жаѓдайда кездеседі: ќатты (м±з), с±йыќ жєне газ тєрізді (бу). Судыњ балќытылѓан т‰рі кењеюмен сипатталмай, керісінше ќысумен ж‰реді. Сонымен ќатар аномальды т‰рде с±йыќтыќ тыѓыздыѓы µзгеріп, температура артады. Ќатты денелер ерігенде заттыњ жылу сыйымдылыѓы µзгереді, ал м±з ерігенде екі есеге секіріп артады демек 2,052-4,224 кДж/ кг дейін. Суда аномальды ‰лкен жылу сыйымдылыѓы болады (CДж/(кг К)). Демек темірге ќараѓанда 33 есе, сынапќа ќараѓанда 5есе. Суды ќыздырѓанда оныњ жылусыйымдылыѓы т‰сіп,минимумѓа дейін 4,1809 кДж/кг дейін жетеді, ал 34,5⁰С болѓанда ќайтадан ±лѓая бастайды. Осы минимумныњ пайда болуынан су молекулаларыныњ ќауымдастыѓы б±зылып, µзгереді. Демек су екі ќ±рылым ќоспасын береді: борпылдаќ м±з тєріздес жєне тыѓыз тыѓындалѓан. Су ќ±рамындаѓы барлыќ аномалиялар бір ќ±рылымнан екінші ќ±рылымѓа ауысумен т‰сіндіріледі. Осылайша кµлдегі су біркелкі температурада к‰н сєулесімен ќыздырылып, 5 есеге кемиді, ал кµл мањындаѓы ќ±мды жаѓалаулар ќабылдаѓан жылуды кµп µзінде саќтап т±рады.

Ќатулар кезінде судыњ кµлемі 10% артады. Судыњ ќату температурасы ќысымныњ (19,6МПа дейін) артуымен тµмендеп, одан кейін кеми бастайды.

Суќоймалардаѓы судыњ тік баѓыта таралуы 4⁰С тоќтайды. Осы температура кезінде су стратифицирленген болады: тµменгі ќабаттарда шамалы тыѓыздыќтаѓы су болады, ал жоѓарѓы ќабатында м±ндай кµрініс болмайды.

Тењіз суы -1,9⁰С ќатады. Топыраќ капиллярларындаѓы су +4,4⁰С кезінде де ќатып жатады.

Су жоѓары булану ќабілетіне ие (22,6 10⁵Дж/кг), ал жабыќ жылудаѓы балќулар (3,34 10^-5 тењ).атмосфералыќ ќысымда судан буѓа айналуда ќоршаѓан ортадан 6,75 есе мµлшерінде жылу ќажет. Ылѓыл мµлшері конденсацияланѓанда (т±ман пайда болады) кµп мµлшерде жылу пайда болады. Б±лар жасанды т±ман тудыратын ќондырѓыларда ќолданылады, м±ндай ќондырѓыларµсімдіктерді аяздардан ќорѓауда ж±мсалады. Ќ±рѓаќ м±з бен ќардыњ электрµткізгіштігі суѓа ќараѓанда тµмен болады, судаѓы электрµткізгіштік ондаѓы ќоспаларѓа байланысты. Осы кезде судыњ электрµткізгіштігі аз мµлшерде єсерін тигізеді. Судыњ электрµткізгіштігі оныњ ќ±рамында еріген т±здардыњ концентрациясына байланысты. Сондыќтан тењіз суыныњ электр µткізгіштігі 2-3 есеге жоѓары. Престі судыњ электрµткізгіштігі тµмен болады. Ал химиялыќ таза суѓа ќараѓанда 12000 есе жоѓары (18⁰С кезінде).

Су к‰шті еріткіш болып табылады. Судыњ б±л ќабілеті салыстырмалы диэлектрлік енгіштікпен сипатталып, дисстильденген судыњ 0⁰С кезінде шамамен 87 ќ±райды. Ал температураныњ µсуімен 100⁰С кезінде шамамен 55,7 кемиді.салыстырулар арќылы диэлектрлік енгіштік аз мµлшерде, сондыќтан 10-50 аралыѓында µзгереді. Олар полярлыќ емес с±йыќтыќтарда байќалады. Электролиттерді еріте ќоймайтындар мµлшері 2-2,5 ќ±райды. Осылайша ауамен салыстырѓанда диэлектрлік енгіштік 1 тењ, б±л сипат судыњ сипатын сипаттап береді (м±здар ‰шін 3,2 тењ).

Судаѓы ерігішт заттардыњ болуынан оттегімен байытылып, судаѓы компоненттер материалѓа єсерін тигізеді. Олар мекемелерден шыѓарылѓан. Осы кезде жемірлену пайда болып, электромеханикалыќ µзгерістер орын алады. Суда еріген т±здар мен ондаѓы ќатты бµлшектер ќабырѓалардыњ артуына єкеліп соќтырады. Мысалы, ќ±бырµткізгіштіњ µткізу ќабілеті кеми бастайды.

Тапсырмалар