2.3 Зертханалық сабақтардың жоспары

Зерханалық жұмыс № 1 Микроскопиялық талдау

Жұмыстың мақсаты: Микроталдау сипаттамаларымен, металлографиялық микроскоптардың құрылымымен және жұмысымен, шлифтерді өңдеу мен дайындау техникасымен танысу.

Жасалған жұмыс бойынша есеп беру. 1) микроталдаудың маңызы; 2) микроскоптың оптикалық бөлімдерін схема арқылы беру; 3) шлифті дайындау технологиясы, өңдеудің мақсаты; 4) еселі өсуін белгілей отырып, қаралған микроқұрылым схемасын көрсету; 5) микрошлифтер жасалған қорытпаға мінездеме беру керек.

Ұсынылған әдебиет: Негізгі 4[4-7]

Бақылау сұрақтары

1. Отқа төзімді материалдар деген не?

2. Отқа төзімділігіне байланысты отқа төзімді материалдар қалай бөлінеді?

3. Оксид түрі бойынша отқа төзімді материалдар қалай бөлінеді?

4. Отқа төзімді материалдардың жылу тұрақтылығын қалай анықтайды?

5. Химиялық құрамы бойынша қалай бөлінеді?

Зерханалық жұмыс № 2. Макроскопиялық талдау

Жұмыстың мақсаты: 1. Макроталдаудың сипаттамасымен және оны пайдалану саласымен танысу. 2. Сурьма (қорғасын) кесегінің кристалдық құрылымына құю температурасы мен суу жылдамдығының тигізетін ықпалымен танысу. 3. Лабораториялық үлгі бойынша болаттың кристалдануға әсер тигізу шартын сипаттау.

Жасалған жұмыс бойынша есеп беру. 1. Тәжірибе жүргізілетін шартты бейнелеу. 2. Сурьманың кристалдануын зерттегенде, қолданылған құрылғының схемасын келтіру. 3. Үлгілердің макроқұрылымын суреттеп жазу және жылу беру бағыты мен суыту шартындағы металдың қызу әсерінің сипаттамасын беру. 4. Тәжірибеден алынған қорытындыны салыстыра отырып, жалпы анықтама беру керек.

Ұсынылған әдебиет: Негізгі 4[4-7]

Бақылау сұрақтары

5. Отқа төзімді материалдар деген не?

6. Отқа төзімділігіне байланысты отқа төзімді материалдар қалай бөлінеді?

7. Оксид түрі бойынша отқа төзімді материалдар қалай бөлінеді?

8. Отқа төзімді материалдардың жылу тұрақтылығын қалай анықтайды?

5. Химиялық құрамы бойынша қалай бөлінеді?

Зерханалық жұмыс № 3. Металдарды қызулық талдау.

Жұмыстың мақсаты: Металдарды қызулық талдау тәсілдерімен танысу. Термопарды градустау және қорғасынсурьма системасы күйінің диаграммасын салу.

Жасалған жұмыс бойынша есеп беру. 1. Қызулық талдаудың маңызы туралы қысқаша мәлімет беріледі. 2. Термопарды градустау және қорғасын-сурьма системасының күйі диаграммасын салу жөнінде қысқаша мәліметтер жазылады. 3. Берілген үлгілер бойынша барлық таблица құралады, эксперименттен алынған көрсеткіштерден график түрінде суыту қисық сызықтары салынады. 4. Эксперимент мәліметтері бойынша системаның күй диаграммасы салынады, онда абциссалар осінде процентпен компоненттердің мағьмасы және ординаталар осінде температура көрсетіледі. Осы системада барлық фазалар мен құрылымдық бөліктер көрсетіледі.

Ұсынылған әдебиет: Негізгі 4[4-7]

Бақылау сұрақтары

9. Отқа төзімді материалдар деген не?

10. Отқа төзімділігіне байланысты отқа төзімді материалдар қалай бөлінеді?

11. Оксид түрі бойынша отқа төзімді материалдар қалай бөлінеді?

12. Отқа төзімді материалдардың жылу тұрақтылығын қалай анықтайды?

5. Химиялық құрамы бойынша қалай бөлінеді?

Зерханалық жұмыс № 4. Материалдардың механикалық қасиеттері

Жұмыстың мақсаты: Қаттылықты өлшейтін және маятникті тоқпақты аспаптардың құрылысымен танысу; материалдың қаттылығын және соққыға тұтқырлығын әртүрлі әдістермен тәжірибелік өлшеуге үйрету.

Жасалған жұмыс бойынша есеп беру

1. Үлгінің беткі қабатын дайындау. 2. Бринелл пресінің, Роквелл аспабының, ПМТ-3 аспабының,маятникті тоқпақтың жұмыс принципімен танысу. 3.Келтірілген аспаптармен материалдардың қаттылығын өлшеу жұмыстарын жүргізу. 4.Болатты үлгі қаттылығының оның көміртегі мөлшеріне байланысты сызбасын салу. 5.Соққы тұтқырлығына сынаулар жүргізу.

Ұсынылған әдебиет: Негізгі 4[4-7]

Бақылау сұрақтары

1. Қаттылық деген не?

2. Қаттылыққа өлшеу әдісінің басқа механикалық сынау әдістеріне қарағандағы артықшылығы неде?

3. Бринелл бойынша қаттылықты өлшеу тәртібін сипаттап беріңіз.

4. Роквелл бойынша қаттылықты өлшеу тәртібін сипаттап беріңіз.

5. ПТМ-3 аспабы бойынша қаттылықты өлшеу тәртібін сипаттап беріңіз.

Зерханалық жұмыс № 5.

Жұмыстың мақсаты:

Жасалған жұмыс бойынша есеп беру

Ұсынылған әдебиет: Негізгі 4[4-7]

Бақылау сұрақтары

13. Отқа төзімді материалдар деген не?

14. Отқа төзімділігіне байланысты отқа төзімді материалдар қалай бөлінеді?

15. Оксид түрі бойынша отқа төзімді материалдар қалай бөлінеді?

16. Отқа төзімді материалдардың жылу тұрақтылығын қалай анықтайды?

5. Химиялық құрамы бойынша қалай бөлінеді?

Зерханалық жұмыс № 6. Көміртекті болаттарды термиялық өңдеу (шынықтыру және жұмсарту)

Жұмыстың мақсаты: Алдын ала шынықтырылған көміртекті болаттың микроқұрылымы мен механикалық қасиетіне жұмсарту температурасының әсерін зерттеу.

Жасалған жұмыс бойынша есеп беру. 1 Көміртекті болаттардың бірнеше маркаларының шынықтыру температурасын анықтау. 2 Зерттелетін үлгілердің шынықтыру температурасындағы қыздыру және ұстап тұру уақытын анықтау. 3 Әрбір құрамды үлгілердің бір біреуін суда және майда шынықтырып, содан кейін олардың қаттылығын анықтау. 4 200, 400 және 600°С жұмсарту температурасында ұстау уақытын анықтау, шынықтырылған болатқа жұмсартуға ұшырату және әрбір жұмсарту түрінен кейін олардың қаттылығын анықтау.

Ұсынылған әдебиет: Негізгі 4[4-7]

Бақылау сұрақтары

1. Термиялық өңдеудің негізгі түрлерін атап беріңіз.

2. Термиялық өңдеудің қай түрін шынықтыру деп атайды?

3. Шынықтыру температурасын қалай таңдауға болады?

4. Шынықтырудан кейін қандай құрылымдық өзгерістер болады?

5. Термиялық өңдеуден кейін қаттылық өзгерісі немен түсіндіруге болады?