IX inflacja
INFLACJA – oznacza zjawisko wzrostu poziomu cen dóbr w pewnym okresie (inflacja występuje, gdy rośnie ogólny poziom cen, a nie ceny poszczególnych dóbr/usług).
DEFLACJA – to zjawisko spadku ogólnego poziomu cen – prowadzi do ograniczenia produkcji.
STAGFLACJA – oznacza wzrost poziomu cen, któremu odpowiada stagnacja PKB.
Inflacja przejawia się w dwóch formach:
- jawnej (cenowej) – to sytuacja, w której nie ma administracyjnych ograniczeń wzrostu cen;
- ukrytej (stłumionej) – pojawia się sporadycznie w określonych okresach gospodarczych, charakteryzuje się „luką inflacyjną”, czyli nadwyżką popytu nad podażą, co prowadzi do sprzedaży spod lady, czarnego rynku.
Inflacja umiarkowana jest to wzrost cen nie przekraczający 10% rocznie.
Inflacja galopująca to wzrost cen rzędu dwucyfrowego.
Hiperinflacja – trzycyfrowy wzrost cen, który uniemożliwia sterowanie procesami ekonomicznymi; w tej sytuacji pieniądz przestaje spełniać swoje funkcje i następuje ucieczka od pieniądza na rzecz wymiany naturalnej.
DEPRECJACJA – spadek siły nabywczej pieniądza, za tę samą liczbę jednostek można nabyć mniej towarów/usług.
APRECJACJA – wzrost siły nabywczej pieniądza.
MIERNIK INFLACJI – indeks wzrostu cen dóbr konsumpcyjnych, tzw. indeks wzrostu kosztów utrzymania (Consument Price Index); Indem pomiarze bierze się pod uwagę tzw. koszyk towarów konsumpcyjnych (np. energia, żywność)
CPI – indeks cen towarów
konsumpcyjnych
Pio – cena dobra „i”
w roku bazowym
Pit - cena dobra „i” w
badanym
Qio – waga dobra „i”
w roku bazowym
Oit - waga dobra „i” w
roku badanym
Wyniki zależne są od wyboru dóbr i usług w koszyku – reprezentatywnych dla społeczeństwa.
DWA RODZAJE INFLACJI:
popytowa
podażowa
PRZYCZYNY INFLACJI:
INFLACJA POPYTOWA – w której pierwotny impuls wzrostu cen wystąpił po stronie popytu.
Przyczyny inflacji upatrywano we wzroście globalnego popytu w stosunku do globalnej podaży dóbr/usług. Globalny popyt może być spowodowany zwiększonym zapotrzebowaniem ze strony przedsiębiorstw, gospodarstw domowych, zagranicy. Nadwyżka popytu nad podażą przy danych cenach powoduje powstanie luki inflacyjnej. W krótkim czasie nie ma możliwości odpowiedniego zwiększenia podaży, w związku z czym powstanie luki inflacyjnej stanowi impuls do wzrostu cen.
INFLACJA PODAŻOWA (KOSZTOWA) – w której pierwotny impuls powodujący wzrost cen wystąpił po stronie podaży.
Inflacja kosztowa może wynikać ze wzrostu każdego ze składników kosztów (płac, surowców, materiałów, itd.). Przyczyną wzrostu kosztów może być wytwarzanie w nieoptymalnej skali produkcji (proporcje czynników produkcji) lub wysokie koszty stałe przy niewykorzystanych zdolnościach produkcyjnych. Szczególnym przypadkiem inflacji kosztowej jest inflacja importowana polegająca na wzroście cen niezbędnych do produkcji surowców i półproduktów importowanych.
Inflacja kosztowa narusza proporcje między czynnikami, czego skutkiem są nieoptymalne wyniki („nadmiar części „rzeczowej” w stosunku do siły roboczej albo odwrotnie).
SKUTKI INFLACJI:
Inflacja powoduje negatywne skutki ekonomiczne i społeczne oraz polityczne:
Spadek płac realnych (ceny towarów i usług rosną, pieniądz tracą siłę nabywczą).
Spadek realnych emerytur, rent, świadczeń socjalnych.
Zmniejszanie realnej wartości majątku wartości przedsiębiorstw.
Amortyzacja (zużycie i odpisy amortyzacyjne) nie wystarcza na zakup nowych środków trwałych.
Różnica czasowa między zapłatą a otrzymaniem świadczenia (odroczenie spłat).
Transfer dochodów między państwem a sektorem prywatnym, gospodarstwami domowymi i przedsiębiorstwami zawsze jest niekorzystny dla jednej ze stron.
Szybciej osiągane są progi podatkowe, pomimo że dochody realne nie rosną (osiąganie kolejnych progów podatkowych oznacza zwiększanie podatku dochodowego od osób fizycznych).
W czasie inflacji zyskują właściciele dóbr rzeczowych (ziemi, budynków), tracą posiadacze majątku wyrażonego w postaci pieniężnej.
