Podstawy analiz statystycznych,

które umożliwiają zapoznanie się z podstawowymi pojęciami i definicjami statystycznymi, elementami rachunku prawdopodobieństwa, a szczególnie ze zdarzeniem losowym, prawdopodobieństwem, zmienną losową (dyskretną i ciągłą), prawem wielkich liczb, a także centralnym twierdzeniem granicznym, które stanowią podstawy analiz statystycznych.

Zostaną przekazane dalej metody wnioskowania statystycznego, które umożliwiają uogólnienie uzyskanych wyników z próby na całą zbiorowość generalną (populację), badanie współzależności zmiennych (korelacja i regresja), indeksy ekonomiczne oraz elementy analizy szeregów czasowych.

Czym jest statystyka ?

Słowo STATYSTYKA jest terminem wieloznacznym.

1. Zbiór danych liczbowych. Do połowy XIX w. oznaczało uporządkowany, tj. podany w tabelarycznej formie, zbiór danych liczbowych, dotyczących stanu państwa (pochodzi od łacińskiego wyrazu status, oznaczającego państwo).

2. Wszelkie prace związane z gromadzeniem i opracowaniem masowych danych liczbowych. Np. gromadzeniem danych w przedsiębiorstwie, gminie, itd..

3. Zbiór metod służących pozyskiwaniu, prezentacji i analizie danych. Ostatecznym celem stosowania tych metod jest otrzymanie, na podstawie zbioru danych, użytecznych, uogólnionych informacji na temat zjawiska, którego dane dotyczą.

Pozyskiwanie danych, to proces zwany ogólnie badaniem statystycznym, w ramach którego dokonuje się obserwacji statystycznej (pomiarów lub zliczenia). Jest to bardzo ważny etap procedury statystycznej.

Prezentowanie danych to przedstawianie liczbowych zbiorów danych w postaci ułatwiającej ich ocenę i analizę. Można tu stosować różne formy prezentacji, tabelaryczne i graficzne.

Podstawowe zadanie statystyki to jednak analiza I interpretacja danych analiza opisowa

Analiza może sprowadzać się do sumarycznego opisu zbioru danych. Wykorzystane do tego środki określa się mianem metod opisu statystycznego.

Analiza statystyczna ma na celu zbadanie przyczyn określonego kształtowania się procesu masowego oraz wykrycie istniejących prawidłowości i związków.

Rozróżnia się dwie części analizy statystycznej:

1) analizę przedmiotową (skomentowanie otrzymanych wyników z punktu widzenia przedmiotu badania i ewentualnie wyciągnięcia odpowiednich wniosków), i

2) analizę metodologiczną (ocena dokładności i wiarygodności wyników).

Naukę statystyki można podzielić na dwie części:

• statystykę opisową, która zajmuję się trzema pierwszymi etapami badania statystycznego (obserwacja, prezentacja i opis) oraz

• wnioskowanie statystyczne, które dotyczy reguł wnioskowania o populacji generalnej na podstawie próby.

Na wykładach zajmiemy się podstawami analiz statystycznych.

Może się zrodzić pytanie, jakie jest znaczenie statystyki dla ekonomisty. Warto tu przytoczyć opinię słynnego pisarza angielski H.G. Wellsa, który już ponad wiek temu przewidywał:

“statystyczne myślenie stanie się pewnego dnia tak niezbędne dla świadomego obywatela jak umiejętność czytania i pisania”. “Statistical thinking will one day be as necessary for efficient citizenship as the ability to write and read”

Stanu przewidywanego przez Wellsa jeszcze nie osiągnęliśmy w pełni, ale nie ulega wątpliwości, że nieustannie się do niego zbliżamy.

Kraje rozwinięte już podążają w tym kierunku.

Wynika to z następujących faktów:

1. Świat współczesny staje się w coraz większym stopniu złożony i skomplikowany. Umiejętność poruszania się w nim, umiejętność podejmowania trafnych decyzji na każdym szczeblu działalności, wymaga m.in. informacji o świecie, w którym żyjemy.

2. Wiele zjawisk występujących w otaczającej nas rzeczywistości ma charakter zjawisk masowych. Informacja o nich dostarczana jest najczęściej w postaci takich czy innych danych statystycznych.

3. Stale jesteśmy zasypywani coraz to większą masą informacji, w tym informacji statystycznych. Prawidłowe rozumienie tych informacji i racjonalne z nich korzystanie, wymaga pewnego minimum wiedzy statystycznej, tj. umiejętności myślenia statystycznego. Konieczne jest to na szczeblu kierowania państwem, ale także na szczeblu przedsiębiorstwa przy jego zarządzaniu.

4. Potrzeba znajomości statystyki występuje u tych wszystkich, którzy zajmują się procesami ekonomicznymi i działalnością gospodarczą. Nie sposób jest wyobrazić sobie współczesnego menedżera czy przedsiębiorcę, bez pewnego minimum wiedzy statystycznej.

5. Myślenie statystyczne staje się konieczne w związku z “rewolucją komputerową”. Współczesna technika komputerowa stwarza możliwości bardzo szybkiego gromadzenia, przetwarzania i prezentowania danych statystycznych. Stad też produkcja tych danych we współczesnym świecie stale rośnie, a możliwości korzystania z zasobów gromadzonych danych są niepomiernie większe niż kilka lat temu.

6. Dzięki technice komputerowej możemy docierać do danych źródłowych, przedstawiając je w takich ujęciach, które są nam niezbędne.

7. Odpowiednie programy komputerowe pozwalają na przeprowadzenie wszechstronnej analizy danych statystycznych. Minimum wiedzy statystycznej staje się niezbędne dla każdego.

8. Statystyczna kontrola jakości (SKJ) stosowana jest coraz częściej w produkcji. Znajomość jej zasad jest przydatna dla każdego menedżera.

9. Zasada ciągłego doskonalenia zarządzania (CQM - continuous quality management) wymaga myślenia statystycznego i umiejętności korzystania z bogatych zbiorów danych statystycznych.

10. Dlatego na tych wykładach zostaną przedstawione podstawy analiz statystycznych niezbędne każdemu ekonomiście, menedżerowi w jego pracy.