- •Мова I соцыум
- •Функцы1 мовы у грамадстве
- •Г1потэзы паходжання мовы
- •Славянская моуная група
- •Беларуская мова часоу вкл
- •Новая беларускай літаратурная мова.
- •Асаблівасці лескіка-семантычных працэсау у тэрміналогіі
- •Сярод састауных тэрмінау-антонімау можна вылучыць 2-е групы:
- •Лексіка паводле сферы выкарыстання
- •Асноуныя спосабы тэрмінатворчасці
- •Сістэма стыля беларускай літаратурнай мовы. Асаблівасці размоунага, мастацкага і публіцыстычнага
- •Марфалагічныя асаблівасці навуковага стылю
- •Сінтаксічныя асаблівасці навуковага стылю
- •Навуковы тэкс: структура і моуная арганізацыя
- •Сістэма жанрау навуковай літаратуры
- •1Ндыкатыуныя рэфераты (рэфераты-рэзюмэ) займаюць прамежкавае становішча паміж рэфератам I анатацыяй (IX называюць рэфератыунай анатацыяй).
- •Праблема беларуска-рускай інтэрференцыі. Віды інтэрферэнцыі
- •Лексікалогія як раздел мовазнауства. Адназначныя і мнагазначныя словы
- •Амонімы, антонімы, сімонімы, паронімы у лексічным складзе беларускай мовы
- •Гісторыя формірання і функцыянальна-камунікатыуная характырыстыка афіцыйна-справавога стылю
- •Паняцце дакумент. Апісанне і узоры дакументау
- •Марфалагічны узровень
- •Сінтаксічны узровень
- •Культура маулення. Камунікатыуныя якасці маулення
- •Камунікатыуныя якасці маулення:
- •Сцісласць, ці лаканічнасць маулення.
Сярод састауных тэрмінау-антонімау можна вылучыць 2-е групы:
1) антанімічныя пары з рознакаранёвымі кампаненгамі, дзе супрацьлегласць выражаецца: а)лексічнымі асновамі відавых кампанентау сасчтауных тэрмінау: (высокі мяч - нізкі мяч), б) лексічнымі ановамі родавых кампанентау састуных тэрмінау (запаволіць тэмп – павялічыць тэмп)
2) найменні з аднакаранёвымі кампанентамі антанімічнасць якім надаюць супрацьлеглыя па сэнсе прыстаукі у складзе відавых кампанентау або супрацьлеглы сэнс надае прысьаука у складзе толькі аднаго з вілавых кампанентау антанамічнай пары (згінальныя рукі – разгінальныя рухі).
Супрацьлеглым па ceaвiм значэнні можа быць адгзін i той жа тэрмін.
Энантыесемія – здольнасць слова выражаць супрацьлеглыя значэнні без змянення сваей формы. (ваяка – воін, баец)
Паронімы- словы, блізкія паводле гучання, але розныя паводле значэння, якія маюць, як правіла, адзін корань, належань да адной часціны мовы. (спаборнасць -спаборніцтва).
Гіпамінія – рода-відавыя адносін, тэрміны, што абазначаюць больш шырокае родавае паняцце – гіперонімамі, тэрміны, якія абазначаюць больш вузкае, відавое – гіпонімінамі. (банк – акцыянерны, дзяржауны, сусветны).
ПАХОДЖАННЕ ЛЕКСІКІ БЕЛАРУСКАЙ МОВЫ
Пласты паходжання лексікі: - спрадвечная
індаеурапейскія словы (самыя стар. ~ III – I тыс. да н.э.), абазначалі жыццева важныя прадметы жывой і нежывой прыроды: бог, душа, вера, неба.
Агульнаславянскія (праславянскія) словы (~ II тыс. да н.э.), дзіця, бабка, конь, сірата, каша, масла; ваенныя тэрміны – полк, вайна, абарона;колеры - белы, чорны.
Агульнаусходнеславянскія словы (VIII – XIII ст.), ваявода, дань, воласць, выкуп.
Уласнабеларускія словы (XIV – XVII ст) асілак, працаунік, араты, вясковы.
запазычаныя – адносяцца словы запаз. з іншай мовы.
Асноуная прымета: абазначае прадметы і паняцці, якія не маюць адэкватнага абазначэння у самой бел. мове.
Групы запазычаных слоу: Са славянскіх моу:
а) стараславянізмы (або царкоунаславянізмы): вобраз, вочы, воблака, храбры.
б) з рускай мовы: ссылка, пероварот.
в) украінскай мовы: боршч, прыкмета,бацькаушчына, ежа.
г) з польскай мовы: касцёл, скарб, карысць, сродак, скарга, рахунак,
д) з чэшекай мовы: колготы, блакіт.
3 неславянскіх моу:
а) балтызмы (літоускія i латышскія словы): жвір, пуня, коуш.
б) цюркізмы (татарская мова): арда, баран, калчан.
в) грэцызмы (словы навукі, культуры, мастацтва, адукацыі): тона, царква, алфавіт.
г) лацізмы: каляндар, нацыя, тэкст, легенда, ангта, вакцына.
д) германізмы: афіцэр, маузер, лагер, штаб, фронт.
е) галіцызмы (з французскай мовы): акардэон, баль, ватльс, жанр, журы.
ё) англіцызмы: аут, бокс, гандбол, футбол, клуб.
ж) італізмы: акорд, арыя, бас, флейта, опера, маэстро.
з) з галандскай: бакен, баркас, боцман, канвой, брас, краб.
i) з іспанскай: балеро, гітара, румба, танго.
к) з фіна-угорскіх (фінскай, карэльскай, эстонскай,): навага, сёмга, тундра.
л) з кітайскай: чай, жэньшэнь.
м) з японскай: соя, кімано, самурай, цунамі.