- •Мова I соцыум
- •Функцы1 мовы у грамадстве
- •Г1потэзы паходжання мовы
- •Славянская моуная група
- •Беларуская мова часоу вкл
- •Новая беларускай літаратурная мова.
- •Асаблівасці лескіка-семантычных працэсау у тэрміналогіі
- •Сярод састауных тэрмінау-антонімау можна вылучыць 2-е групы:
- •Лексіка паводле сферы выкарыстання
- •Асноуныя спосабы тэрмінатворчасці
- •Сістэма стыля беларускай літаратурнай мовы. Асаблівасці размоунага, мастацкага і публіцыстычнага
- •Марфалагічныя асаблівасці навуковага стылю
- •Сінтаксічныя асаблівасці навуковага стылю
- •Навуковы тэкс: структура і моуная арганізацыя
- •Сістэма жанрау навуковай літаратуры
- •1Ндыкатыуныя рэфераты (рэфераты-рэзюмэ) займаюць прамежкавае становішча паміж рэфератам I анатацыяй (IX называюць рэфератыунай анатацыяй).
- •Праблема беларуска-рускай інтэрференцыі. Віды інтэрферэнцыі
- •Лексікалогія як раздел мовазнауства. Адназначныя і мнагазначныя словы
- •Амонімы, антонімы, сімонімы, паронімы у лексічным складзе беларускай мовы
- •Гісторыя формірання і функцыянальна-камунікатыуная характырыстыка афіцыйна-справавога стылю
- •Паняцце дакумент. Апісанне і узоры дакументау
- •Марфалагічны узровень
- •Сінтаксічны узровень
- •Культура маулення. Камунікатыуныя якасці маулення
- •Камунікатыуныя якасці маулення:
- •Сцісласць, ці лаканічнасць маулення.
Славянская моуная група
Славяне вылучыліся з індаеурапейскага адзінства прыкладна з 3-2 тыс. н.э.и карысталися мовай, якую мы называем праславянскай або агульнаславянскай.
На аснове праславянскай мовы пачалі фарміравацца 3 асноуныя дыялекты, якія пазней сталі крыніцай утварэння 3-х самастойных моу. Заходнеславянская, усходнеславянская, паудневаславянская.Рысы гэтых моу пачалі форміравацца прыкладана 4-6 ст. н.э.
Славянская група распадаецца на тры падгрупы: усходнюю (беларуская мова, руская, украінская), заходнюю (польская, чэшская, славацкая), пауднёвую (балгарская, македонская).
У IX ст. усходнія славяне утварылі феадальную дзяржаву Кіеуская Русь, а у канцы X ст. на нашыя землі прыйшло хрысціянства, разам з ім і пісьменнасць на стараславянскай мове.
Асаблівай уваге заслугоувае Ефрасіня Полацкая (заснавала жаночы і мужчынскі манастыр і царкву у Полацке).
Дзяржаунай мовай у Кіеускай Русі была старажытнаусходнеславянская.
Беларуская мова часоу вкл
Асноуную ролю у фарм1раванні беларускай мовы адыгралі мясцовыя гаворкі. Як асобная самастойная мова яна сфарміравалася у перыяд, калі нашы землі знаходзіліся у складзе ВКЛ. Менавіта у ВКЛ на працягу XIV-XVI стст. старабеларуская мова выкарыстоувалася у якасці дзяржаунай.
На беларускай мове былі створаны летапісы, перакладныя мастацкія творы, вучэбная, публіцыстычная, юрыдычная літаратура. На славянскам усходзе распачалося кнігадрукаванне -(6 жшуня 1517 г. у Празе Ф. Скарына надрукавау на царкоунаславянскай мове Псалтыр). Менавіта ён узняу беларускую мову i беларускую культуру на еурапейскі узровень.Гэты перыяд знакаміты такімі вядомымі асветнікамі, людзьмі Сымон Будны, Васіль Цяпінскі.
У складзе ВКЛ у 14-16 ст. была канчаткова сфармірована бел. народнасць і яе мова. Бел. мова выкарыстоувалася у пісьмовых зносінах на тэрэторыі усей ВКЛ, имела статус афецыйна дзяржаунай. На ей існовала багатая літаратура, якая была прадстаулена усімі жанрамі:
Справавая літаратура (Статут ВКЛ); летапісы (Віленскі зборнік); перакладная жыццейная літаратура (Александрыя); мастацкая i палемічная літаратура: «Метры»; лінгвістычная лггаратура: «Лексіс»; рэлігійная літаратур («Апостал»).
Старабеларуская мова на працягу некалькіх стагоддзяу абслугоувала розныя сферы грамадскага жыцця у ВКЛ. Яна аказала уплыу на іншыя мовы, у прыватнасці, на лгітаратурную мову рускай народнасці. Менавіта гэты перыяд (XIV-XVI стст.) лічыцца росквітам у гісторыі беларускай культуры, мовы, таму вучоныя i назвалі яго «залатым векам».
Новая беларускай літаратурная мова.
Перыяд новай беларускай літаратурнай мовы гэта 19 ст. да сенняшняга дня.
Гэты перыяд умоуна дзеліцца на некалькі этапау: 1 эт. – станауленне бел. мовы (беларускае нацыянальнае аддраджэнне Я.Чачот, Ф. Багушэвіч); 2 эт- 20-30 г. 20ст. – перыяд дзяржаунасці афіцыйнасці беларускай мовы, этап беларусізацы; 3 эт – 30-90 г. – перыяд заняпаду афіцыйнасці дзяржаунасці мовы; 4 эт - 95г. на сенняшні дзень – перыяд двухмоуя (беларуская і руская).
Узнавіць беларускую культуру праз адраджэнне беларускай мовы - такую мэту ставілі перад сабой асветнікі XIX ст. (Я. Чачот, Я. Баршчэускі).Нягледзячы на царскую забарону аб друкаванні кніг, у канцы XIX ст. за мяжой выходзяць творы Францішка Багушэвіча (зборнік «Дудка беларуская» i «Смык беларусю»), з'яуляюцца вершы Я.
У 1918 г. была утворана Беларуская Народная Рэспубліка (БНР) i беларуская мова упершыню пасля часоу ВКЛ набыла статус дзяржаунай. Распачауся працэс беларусізацыі. Упершыню былі створаны па беларускай мове падручнікі для школ па ycix прадметах, слоунікі. Беларуская мова стала мовай справаводства, навукі. У 1918 г. Браціслау Tapaшкевіч падрыхтавау «Беларускую граматыку для школ», якая дала пачатак станауленню новай беларускай арфаграфіі.