- •«Медико-профилактикалық» факультеті, «Медико-профилактикалық ісі» мамандығы бойынша 1 курс студенттеріне арналған медициналық биология, генетика, радиобиология пәнінен емтихан тесттері
- •2011-2012 Оқу жылы і. «Медициналық биология негіздері»
- •Криктің негізгі постулаты анықтайды:
- •Геном –бұл:
- •Рибосомалық (р-рнқ) қызметтері:
- •Мозаикалық құрылысы болуымен
- •Репликациялық айыр аймағында қызмет атқаратын ферменттік комплекстер
- •Репликациялық айыр аймағында қызмет атқаратын ферменттік комплекстер:
- •1. Хеликазалар, sos – ақуыздар, топоизомеразалар
- •24. Днқ репликациясы келесі принциптің негізінде жүреді:
- •Жартылай консервативті
- •Полимераза
- •Пептидил-трансферазының қызметі:
- •Үш мағнасыз (стоп) кодондардың дұрыс үйлесімін анықтаңыздар:
- •Тасымалдаушы рнқ (т-рнқ) құрамында болады:
- •Нуклеотидтердің
- •Нуклеотидтердің
- •Іі. Адам генетикасының және радиобиология негіздері
- •Ұл баланың кан тобы бірінші, оның әкпесінің қан тобы-төртінші. Олардың ата-аналарының мүмкін болатын қан топтарын көрсетіңіз:
- •Полимерия дегеніміз:
- •Эпистаз- бұл:
- •Адамның аво жүйесі бойынша қан топтары бақыланады:
- •Бір жұп альтернативті белгісі бойынша ажыратылатын гомозиготалы дараларды будандастырғанда f1-де толық доминантылық бойынша байқалады:
- •Аво жүйесі бойынша іі және III қан тобы адамдарының генотипін анықтаңыздар:
- •Радиобиологиялық парадокс:
- •Халықтың радиациялық қауіпсіздігі туралы Заңда пайдаланылатын негізгі ұғымдар:
- •Иондаушы сәулелену көздерін пайдалану арқылы медициналық процедуралар жүргізілген кезде пациенттің сәуле алу дозасы:
- •360. Ауруларға диагноз қою, олардың алдын алу және емдеу үшін радиоактивтік заттарды және басқа иондаушы сәулелену көздерін пайдалануға рұқсат беріледі, тек келесі талаптарға сәйкес болса:
- •Практикалық дағдыны бағалауға арналған сұрақтар і. «Медициналық биология негіздері»
- •Іі. Адам генетикасының және радиобиология негіздері
Пенетранттық – бұл:
++осы белгінің дамуын бақылайтын геннің әртүрлі дараларда көрініс беру мүмкіндігі
әртүрлі адамдарда бір белгінің көріну дәрежесінің әртүрлі болуы
белгінің дамуының сапалық көрсеткіші
ағза дамуының сандық көрсеткіші
бір геннің бірнеше белгіге жауап беруі
Экспрессивтілік – бұл:
бір геннің бірнеше беліге жауап беруі
++әртүрлі адамдарда бір белгінің көріну дәрежесінің әртүрлі болуы
даралар дамуының сапалық көрсеткіші
белгінің көрінуінің сандық көрсеткіші
осы белгінің дамуын бақылайтын геннің әртүрлі адамдарда көрініс беру мүмкіндігі
Ата – аналарының қан топтары II және III, гомозиготалы. Олардың балаларының кан топтары қандай болады:
I
II және III
I және IV
II
+++ IV
Ұл баланың кан тобы бірінші, оның әкпесінің қан тобы-төртінші. Олардың ата-аналарының мүмкін болатын қан топтарын көрсетіңіз:
I және II
II және III, екеуі де гомозиготалы
II және III, екеуі де гетерозиготалы +
I және IV
I және III
Полимерия дегеніміз:
бiр жұп аллельдi гендердiң әсерінің бірдей болуы
екi аллельдi емес доминантты гендердiң әсерлесуiнен жаңа белгiлердiң
жарыққа шығуы
3. ++ әртүрлi аллельдi емес гендердiң әсерлесiп, белгiнiң фенотипегі көрінуін күшейтуі
4. комплементарлыққа қарама-қарсы әсерлесуі
5. екі аллельді емес гендердің біреуінің екінші бір аллельді емес геніне басымдылық көрсетуі
Аллельдi гендердiң өзара әрекеттесуiнiң түрлерi:
толымсыз доминанттылық және комплементарлық
++кодоминанттылық және аса жоғары доминанттылық
эпистаз және доминанттылық
комплементарлық және аса жоғары доминанттылық
аса жоғары доминанттылық және эпистаз
АВО жүйесі бойынша I қан топты адамдардың генотипін көрсетіңіз:
IАIB
IA Iо
IВ IO
IВIB
5. ++ ii
АВО жүйесі бойынша III қан топты адамдардың генотипін көрсетіңіз:
Io Io
IA Iо
++ IВ IO
ii
IАIB
Толық доминанттылыққа тән:
1.++ гетерозиготтардың фенотипi гомозиготтардың фенотипімен бірдей
2. гетерозиготтардың фенотипi гомозиготтан өзгеше
3. рецессивтi ген доминантты геннiң әсерiн әлсiретедi
4. доминантты геннің әсері, генотиптегі рецессивті генге тәуелді
5. аллельдi гендердiң активтiлiгi бiрдей
Толымсыз доминанттылыққа тән:
гетерозиготтардың фенотипi гомозиготтардың фенотиптерiмен бірдей
++гетерозиготтардың фенотипi гомозиготтан өзгеше
аллельдi гендердiң активтiлiгi бiрдей
аллельдi гендердiң әсерi генотиптегi басқа бiр аллельдiң әсерiне тәуелсiз
бір аллельді геннiң әсерi, генотиптегі басқа бiр аллельдiң әсерiне тәуелсiз
Эпистаз- бұл:
әртүрлі аллельдер жұбының бірін-бірі толықтырып бір белгіні жарыққа шығаруы
2. ++аллельді емес гендердің әрекеттесуі, бір геннің екінші бір алелльді емес генді басуы
3. екі аллельді емес доминантты гендердің әсерінен жаңа белгінің жарыққа шығуы
4. аллельді емес гендердің әсерінен, ұқсас аллельдердің бірігіп бірдей әсер беруі
5. аллельді емес гендердің әсерлерінің бірін-бірі толықтыруы
Адамның аво жүйесі бойынша қан топтары бақыланады:
аллелді және аллельді емес гендермен
аллелді емес және полимерлі гендермен
доминантты және аллельді емес гендермен
репрессивті және гетерезиготалы гендермен
рецессивті және доминантты аллельді гендермен
Қояндардың терісінің түсін бірнеше аллельді (гендер) әсері түрімен сипатталады а >аch >ch>а.. Шиншил қояндарының генотипін көрсетіңіз:
аh ah
a a
ah a
++ ach ah
++ach a
Гендердің өзара әсерлесуі нәтижесінде кодоминанттылық байқалады:
бір геннің екінші генге толық басымдылығы
доминантты геннің рецессивті генді толық баса алмауы
гетерозиготалы жағдайда доминантты геннің гомозиготға қарағанда айқын көрінуі
++ доминантты екі ген де өз әсерін бірдей көрсетеді
доминантты және рецессивті гендерден басқа аралық аллельдердің болуы
Аллельдi гендердiң әрекеттесу түрлерi:
комплементарлық және доминанттылық
эпистаз және доминанттылық
++кодоминанттылық және доминанттылық
кодоминанттылық және эпистаз
толымсыз доминанттылық және полимерия
Аллельдi емес гендердiң әрекеттесу түрлерi:
комплементарлық және доминанттылық
аса жоғары доминанттылық және эпистаз
эпистаз және рецессивтілік
++полимерия және эпистаз
кодоминанттылық және эпистаз
АВО жүйесіндегі адамның қан топтары екі доминатты IА,IВ және рецесивті Iо аллелдерімен анықталады. IV қан тобы бар адамның генотипін және аллелдердің әрекеттесу типін анықтаңыз:
кодоминаттылық және эпистаз
аллелдер импритингі және кодоминанттылық
++көптік аллелдер және кодоминанттылық
доминанттылық және рецессивтілік
кодоминанттылық және полимерия
Белгінің тұқым қуалау типін көрсетіңіз, егер ол ұрпақ аттап, көбінде еркек дараларда көрініс берсе, дені сау ата-анадан ауру балалар туылуы мүмкін болса:
аутосомды-доминантты
аутосомды-рецессивті
Х-жыныс хромосомасымен тіркес, доминантты
++ Х-жыныс хромосомасымен тіркес, рецессивті
Y-жыныс хромосомасымен тіркес
Тауықтардың қауырсынының түсі екі доминантты аллельді емес гендердің өзара әсерлесуіне байланысты: С-гені пигменттің синтезделуін және I- гені пигменттің синтезін басып тастайды . Ақ қауырсынды тауықтардың генотипін көрсетіңіз:
iiCC, iiCñ++
iicc, iiCñ
IICC, iiCñ
IiCc , iiCñ
iicc, IiCc
Полигенді белгілер (аурулардың) тағы да қалай аталады:
мультифакторлы және монофакторлы
мультифакторлы және моногенді
мультифакторлы және тұқым қуалауға бейім
мультифакторлы және қоршаған орта
доминантты және рецессивті
Толық тіркес тұқым қуалауда, АаВвСс және ааввсс генотиптері бар даралар қандай типті гаметалар түзеді:
АВс және авс
АВС және АвС
Авс және авс
авс және АВС
аВс және авс
Бір хромосомада орналасқан гендердің бірге тұқым қуалауы аталады:
тіркесу тобы
++ тіркес тұқым қуалау
тәуелсіз тұқым қуалау
толық емес доминанттылық
аса жоғары доминанттылық
Бір хромосомада орналасқан гендер құрайды:
жұп гендер тобын
++ тіркесу тобын
доминантты гендер тобын
рецессивті гендер тобын
минорлы гендер тобын
Аса жоғары доминанттылық:
екі доминантты гендер әсерiнiң бірдей көрінуі
++рецессивті геннің доминантты геннен басым түсуі
гетерозиготтың рецессивтігомозиготтардан басым болуы
доминантты геннің гетерозиготалы жағдайда рецессивті гомозиготамен салыстырғанда әлсіз әсер көрсетуі
доминантты геннің гомозиготалы жағдайда гетерозиготалармен салыстырғанда әлсіз әсер көрсетуі
А, В, және С гендері бір-бірімен тіркес. А және В гендерінің арақашықтығы
5 морганидке тең, А және С гендерінің ара қашықтығы – 3 морганид. Гендердің хромосомада орналасу ретін анықтаңыз:
АВС
++АСВ
САВ
ВСА
СВА
А, В, және С гендері бір-бірімен тіркес. А және В гендерінің арақашықтығы
5 морганидке тең, А және С гендерінің ара қашықтығы – 3 морганид.
В және С гендерінің арақашықтығын анықтаңыз:
5 морганид
++ 3 морганид
2 морганид
1 морганид
4 морганид
Комплементарлық –бұл қандай гендердің әрекеттесу түрі:
аллельді гендердің жаңа белгілермен көрінс беруі
++ аллельді емес гендердің жаңа белгілермен көрініс беруі
аллельді емес гендердің белгіні жарыққа шығармауы
аллельді гендердің белгіні жарыққа шығармауы
кодоминантты аллельді гендер
АВ (IV)-ші қан тобы гендер әрекеттесуінің қандай түріне мысал болады:
рецессивті және аралық гендер гендерге
Нейтральды және кодоминантты гендерге
++ кодоминантты және аллельді гендерге
аллельді емес және доминантты гендерге
аллельді гендер және полимерлі гендерге
Адамдарда интерферонның синтезделуі екі генмен бақыланады, оның біреуі 2 хромосомада, екіншісі 5 хромосомада орналасқан. Осы гендердің өзара әрекеттесу түрін көрсетіңіз:
толық емес доминанттылық
кодоминанттылық
эпистаз
комплементарлық
полимерия
Адамның қалыпты естуі екі аллельді емес доминантты (Д және Е) гендердің өзара әрекеттесуі нәтижесінде дамиды. Керең адамдардың генотипін көрсетіңіз:
DdEЕ және DDEE
Ddee және DdEe
ddEЕ және DdEe
DDEе және ddEе
5. ddЕЕ және Ddеe ++
172. Аутосомды- доминантты тұқымқуалау келесі көрініспен сипатталады:
1. ата-аналары сау, бірақ ауру балалардың болу мүмкіндігі жоғары
2. ата-аналарын біреуі немесе екеуі де ауру болса, балалардың ауру болу мүмкіндігі жоғары
3. бір жыныстың адамдары ауырады
4. доминантты мутация тек гетерезиготалы жағдайда көрініс береді
5. доминантты мутация тек гомозиготалы жағдайда көрініс береді
Белгілердің (аурулардың) тұқымқуалауы мүмкін:
аутогенді және аутосомды
аутосомды және жыныспен тіркес
геноммен және доминантты тіркескен
жыныспен және жаспен тіркескен
доминантты немесе рецессивті, генотиппен тіркескен
Хромосомалық теорияның негiзгi қағидалары:
гендер хромосомаларда орналасқан, әрбір хромосомада орналасқан гендер тiркесу топтарын құрайды, тiркесу топтарының саны хромосомалардың диплоидты жиынтығына тең
хромосомалар хроматидтерден, хроматидтер хромонемалардан, хромонемалар микрофибриллдерден тұрады
3. әрбiр геннiң хромосомада локусы бар, гендер шахматты ретпен орналасқан
4. гомологтық хромосомалар арасында кроссинговер жүрмейді
5. кроссинговер жиiлiгi хромосомалардағы гендер ара қашықтығына тура пропорционал