Exercitatiōnes
1. Переведите на латинский язык следующие числительные:368, 734, 1110, 2728, 9856, 12 книг, по 55 раз, в 683 году.
2. Прочитайте и переведите предложения:1.Amīcus est unus anĭmus in duōbus corporĭbus.2. Anno septingentesĭmo septuagesĭmo sexto ante aeram nostram in Graeciam prima Olympia constitūta sunt. 3. Homo totiens morĭtur, quotiens amittit suos (Publius Syrus). 4. In legiōne Romāna decem erant cohortes, in cohorte tres manipŭli, in manipŭlo duae centuriae, primo centuria centum milĭtes habēbat, deĭnde modo quinquaginta. 5. In manu quinque, in duābus manĭbus decem digĭnos habes. 6. Nemo potest domĭnis parĭter servīre duōbus. 7. «Novem doctae sorōres» – ita antīqui Musas nominābant. 8. Quattuor sunt anni tempŏra: ver, aestas, autumnus, hiems. 9. Roma anno septingentesĭmo quinquagesĭmo tertio condĭta est. 10. Romŭlus, Martis filius, urbem Romam condĭdit et regnāvit annos duodequadraginta. Is primus dux spolia opīma Iovi consecrāvit receptusque in deōrum numĕrim Quirīnus appellātus est. 11. Una hirundo ver non facit.
3. Переведите и отгадайте:Quididest?Unus est pater, duodĕcim autem filii ei sunt, quōrum singŭlis sexaginta filiae sunt, duplĭcem formam habentes: aliae enim albae sunt, aliae nigrae. Quamquam vero immortales sunt, omnes tamen moriuntur (aenigma).
4. К каким латинским словам восходят следующие русские: октава, терция, триумвират, квартал, квинтет, трио, прима, миля, миллион, миллениум, унция, дециметр, сантиметр, миллиметр, унификация?
5. Какое из этих слов по происхождению не связано с латинским числительным decem 'десять':декада, декадент, декан, декалитр, декабрь?
6. Определите даты, обозначенные согласно Римскому календарю: мартовские Иды, за 9 дней до сентябрьских Календ, за день до апрельских Нон, накануне декабрьских Ид(см. Приложение, с.162 – 166).
Тексты для перевода
De Solōne
Septem vires sapientiā insignes Graeci sapientes appellabantur. In numĕro septem sapientium erat Solon Atheniensis. Solon ingentes opes Croesi, potentis regis Lydōrum, parvi aestimābat. Notum est Solōnis dictum: «Nemo ante mortem beātus est».
De citharista
Citharista quidam, Stratonīcus nomĭne, in schola sua novem musārum simulacra et Apollĭnis statuam habēbat, sed discipŭlos tantum duos. «Quot discipŭlos habēs?» Ille: « Deōrum auxilio, – inquit – duodĕcim».
Summarium historiae Romānae
Annos numerābant Romāni ab anno urbis condĭtae (ab Urbe condĭta), qui annus fuit ante aeram nostram septingentesĭmus quinquagesĭmus tertius. Initio reges per annos circĭter ducentos quinquaginta civitātem ad arbitrium suum rexērunt. Anno quingentesĭmo nono, sive ab Urbe condĭta ducentesĭmo quadragesĭmo quarto, postquam expulsus est ex regno Tarquinius Superbus, creāti sunt duo annui consŭles, qui potestātem parem habēbant atque alter altĕrum coercēbat. Hunc statum quinqe fere saecŭla observavērunt Romāni. Iam anno ducentesĭmo sexagesĭmo sexto fere Italia in potestāte Romānōrum fuit.
De mensĭbus
Apud Romānos annus decem menses habēbat. Primi mensis nomen erat Martius, secundi – Aprīlis, tertii – Majus, quarti – Junius, quinti – Quintīlis, sexti – Sextīlis, septĭmi – September, octāvi – October, noni – November, decĭmi – December. Numa, secundus rex Romanōrum, numĕrum mensium duōbus augēbat. Postea Romāni Quintīlem mensem Julium, Sextīlem – Augustum nominābant. Julii nomen est a Julio Caesăre, Augusti – ab Augusto imperatōre. Primus mensis dies Kalendae nominabātur, quintus – Nonae, tertius decĭmus – Idus; in mensĭbus autem Martio, Majo, Julio, Octobri septĭmi diēi nomen erat Nonae, Idus – quinti decĭmi.