49.Қарым-қатынаста комплимент айтудың қажеттілігін дәлелдеңіз

Қарым-қатынаста комплимент айтудың маңызы зор. Комплимент пен жағымпаздыққа ортақ ешнәрсе жоқ, себебі кез-келген адамда мақтауға тұрарлықтай қасиеттер болады. Соны байқап, бағалап ашық түрде жеткізе білу – комплимент айту шеберлігі б.т. Комплимент адамға деген жылы қарым-қатынастың көрінісі. Ол басқа адамдардың жақсы жақтары мен қабілеттерін тауып, оны ары қарай дамытуға ықпал жасайды. Адамның өз-өзіне деген сенімі мен өзін-өзі бағалауы жоғарылайды. Адамдар комплимент сияқты мақтау сөздерді әрқашан қажет етеді. Т.Пейн «Бір-екі жылы сөз адамды бақытты етсе, оны бұндай бақыттан бас тартқызу үшін оңбаған болу керек» деген.

Комплимент екідайлы мағынасыз болу керек. Асыра айту, ақыл айту, түзетуді комплимент айту кезінде қолданбаған жөн. Комплиментті ұялмай, жасанды көрінбес үшін сенімді тонмен айту керек. Оны айтудың уақытын дұрыс таңдаңған жөн. Сонымен қатар қайталанбайтындай оригиналды болғаны жөн, жаттанды сөздер адамда теріс эмоция туындатуы мүмкін. Әрқашан комплимент пен жағымпаздықты ажырата біліңіз.

Сонымен комплимент айтудың мақсаты – әңгімелесушінің көңілін көтеру, ары-қарайғы сізбен серіктестікке жол ашу. Мақтау – әңгімелесушінің қасиеттеріне жағымды баға беру. Әр адам мақтауды қажет етеді.

Комплимент айтудың психологиялық ережелері: сұхбаттасушының ішкі жан дүниесіне назар аударыңыз; сұхбаттасушының жасырын артықшылықтарына назар аударыңыз; комплименттің шынайылығы; комплимент жалпы емес барынша нақты болуы керек;

Комплименттің көптеген функциялары бар:

1. Комплимент айтылатын адамның көңілін көтеру. Кез-келген адам жасы да кәрісі де, әйел адам да ер адам да оларға сүйсініп қарағанды ұнатады. Комплимент бағытталып тұрған адамның ғана емес, айтып тұрған адамның да көңіл-күйін көтереді.

2.Комплименттің көмегімен адамға кейбір жоқ немесе әлсіз көрінетін қасиеттердің бар екенін сендіруге болады, немесе кейбір кемшілігін жөндеуге болады, мысалы ұқыпсыздық. Ол үшін оны осы бағыттағы кіші болса да жақсы нәтижелері үшін мақтау керек.

3. Жалпы алғанда комплимент – қарым-қатынас элементі. Комплименттің көмегімен қарым-қатынасты түзетуге, дұшпанмен достасуға болады. Егер күйеуі әйеліне жиі комплимент айтып отырса бұндай отбасында ұрыс-керіс ықтималдығы өте төмен болады.

50.Өмір қиындықтарын жеңуде көмектесетін тұлғалық еріктік сапаларды қарастырыңыз

Адамның ерік-жігер қасиеттері сан алуан.Біріншіден, еріктің күшіне (тоқтамга келгіштік, кедергілерді жеңе алу, өзін-өзі меңгере алу, батылдық шыдамдылық т.б.). Екіншіден, адамгершілікке сыйымды ерік сапаларына (жеке мүддені ұжым еркіне, қоғам мүддесіне бағындыра алуда кӛрінетін ерік сапалары); үшіншіден, еріктің адамның дербестігінен байқалатын сапалары жатады (инициатива, принциптілік, тәртіптілік, жинақылық т, б.).

Тоқтамға келгіштік.Тоқтамға келгіштік дегеніміз адамның қиын-қыстау кезеңдерде қажетті шешімдерге келіп, оны жүзеге асыруға қабілетінің болуы. Тез тоқтамға келу үшін адам асығып-аптықпайды. Бұл әрбір істі ой таразысына салуды қажет ететін қасиет. Тек осындай жағдайда ғана адам алдындағы ісін дұрыс бағалап, жоспарлай алады, өзінің барлық мүмкіндіктерін сарқа пайдаланады. Басқалардың ақыл-кеңесін тыңдау, ақылға салу, өзін тежей алу, қателерді көре білу - тоқтамға келгіш адамға тән қасиеттер. Біреу тоқтамға келуде оншама көп қателікке жол бермейді, ал екінші біреу көптеген қателіктерге ұшырайды, сонысынан кейін үлкен опық жейді, әуре-сарсаңға түседі, ал үшінші бір адамдар жиі-жиі түрлі тоқтамға келеді де, алдына сансыз мақсаттар қояды. Бірақ оларды, көбінесе, орындай алмайды. Ақырында мұның барлығы оның ерік-жігерін жегідей жеп мұқалтады.

Батылдық.Мақсатты таңдау мен оған жету жолын аңықтаудың шапшаңдығы мен ақылға сайлылығынан көрінетін жеке адамның еріктік қасиеттері батылдық деп аталады. Әрекет мақсаттары мен оларға жету тәсілдерін жан-жақты және терең ойлап, қабылданатын шешімнің маңызын түсініп, олардың мүмкін болар нәтижесі жӛнінде өзіне-өзі есеп беріп отырады. Бір қарағанда батыл адам мақсатты оңай және еркін таңдайтын тәрізді болып көрінеді. Бірак, шындығында олай болмайды. Батыл адам да күрделі, азапты ішкі тартысты, қарама-қарсы мотивтер қақтығысын, эмоциялық, тебіреністерді басынан кешіреді.

Табандылық. Мінез-құлықты ұзақ уақыт бойы белгілі бір мақсатқа сай бағыттап, бақылап отыру қабілетінен көрінетін жеке адамның еріктік қасиетін табандылық деп атайды. Табанды адам жағдайды дұрыс бағалайды, одан мақсатқа жетуге көмектесетін нәрселерді таба біледі. Ол қиындықтан тайсалмайды, тап болған күдікке, тағылған кінәларға мойын ұсынып берілмейді. Өмірден біз табандылығы төменгі дәрежеде қалып қойғандай болып көрінетін адамдарды аз кездестірмейміз. Табанды адам алған бетінен қайтпай, кӛздеген мақсатына қайткен күнде де жетуді ойлайды.

Ұстамдылық.Ұстамдылық дегеніміз адамның оқыс қимыл-қозғалыстан, орынсыз сөйлеуден, босқа күйіп-пісуден бойын тежей алу қабілеті. Ұстамды адам әр кез терең ойланып, ағат істерге бара бермейді. Ұстамдылық, өзін-өзі меңгере алу - адамның төзімділік, шыдамдылық, батылдық сияқты ерік сапаларымен тығыз байланысып жатады

Тәртіптілік пен жинақылық.Тәртіптілік дегеніміз адамның өз қимыл-қозғалысын, ойы мен тілегін әр уақытта ұжымның ырқына бағындыра алу қабілеті. Жекешіл, ұжымнан оқшауланып жүретін адамда тәртіптілік жағы аз болады. Кісінің тәртіптілігі оның жинақылығымен, іс-әрекетінің жоспарлығымен тығыз байланысты. Адам әр уақытта бір іске кірісерде оны мұқият жоспарлап алады. Адамның тәртіптілігі мен жинақылығы оның қоғамдық әрекетімен қатар жеке өмірінде де ерекше маңыз алады.

Ерлік. Ерлік дегеніміз алға қойған мақсатына шексіз сенген, сол жолда ақтық демі біткенше бел байлаған, моральдық рухы жоғары адамның ғана қолынан келетін қасиет. Ерлік - батылдық пен ұстамдылықтың, табандылық пен тез тоқтамға келгіштіктің адамның басында ойдағыдай тоғысуы. Ерлік істеген сәтте адам өзіне өлім қаупі төнсе де сасқалақтамайды, өз рухын жақсы ұстай алады, басына түскен ауыртпалықты мойымай көтереді, өз мақсатын асыл мұратына бағындырып, мұны ең негізгі борышым деп есептейді.

Дербестілік.Бұл ерік-жігері күшті адам, кім болса соның айтқанына жүре

бермейді. Ол ӛзінше ойлайтын, ӛздігінен әрекет ететін кісі. Басқалардың

айтқанын, істегенін қайталамай, соларға жай ілесе бермей, әр нәрсеге сын

кӛзбен қарап, ӛз қатесін кезінде біліп, түзетіп отыратын адамның тамаша

сипаты.

Шыдамдылық.Адам ӛзінің мақсатына жету үшін қиыншылықтардың

кӛптігіне, не болмаса ӛзінің әрекетінің, жұмысының сәтсіз болуына қарамастан

алға тұтқан мақсатын жүзеге асырам деген үмітін, ол еш уақытта бас тартып

қайтпай, осы жолда кездесетін қиыншылықтардан қашпай шыдамдылық

кӛрсетіп, қайткен күнде де мақсатына жетпей тынбауын айтамыз__