5. Ақпараттық жүйелерді құрылымдық талдау мен жобалаудың мәні. Құрылымдық жобалаудың әдістемелері.
Ақпараттық жүйені жобалау ұзақ мерзімді және динамикалық үрдіс. Қазіргі уақытта қолданылатын жобалау технологиялары жүйені кезеңдік жасауды ұсынады.
АЖ жобалаудың құрылымдық әдістемелері: Апараттық жүйелердің жобалаудың құрылымдық әдістемелері – АЖ мемлекеттік стандартпен қарастырылған жобасы, құжаттаманы сипаттаумен жинақтау ережесінің белгілері аясындағы құру процесіндегі түсінігінде, яғни архитектураның құрылатын жүйенің функционалдық құрылымы мен алгоритмінің бір мағыналық түсінігінің сипаттамасы.Осы тұрғыдан бастап жобалау АЖ тіршілік циклдің түрлі кезеңдерінде жобалық шешімдерінің дәйекті нысандалуына алып келеді: техникалық және жұмыстық жобалаудың талаптарын жоспарлау мен талдау, АЖ енгізу және пайдалану. Ақпараттық жүйелерді жобалаудың құрылымдық әдістері – бұл жобалаудың сәйкес жабдығын қолдану арқылы ақпараттық жүйелерді құру әдістері. Ақпараттық жүйелерді жобалауда тиімді әдістер мен жабдықтарды қолдану сапалы жүйені құруға мүмкіндік береді. Жобалау әдістері 3-ке бөлінеді:
1.Ерекше
2.Типтік
3.Автоматизацияланған.
Ақпараттықт жүйелерді жобалау обьектілері жеке элементтер немесе олардың функционалдық және қамтамасыз ететін бөліктердің кешені болып табылады.Сонымен дәстүрлі декомпозицияға сәйкес міндеттер, міндеттердің кешенімен басқару функциясы функционалдық элементтері болады. АЖ қамтамасыз ету бөлігінің элементтерімен олардың ақпараттық бағдарламалық жүйені техникалық қамтамсыз ету кешендері жобалау обьектісі болады. Қазіргі заманғы ақпараттық технологиялар әдетте әзірлеу процестерінде өзгертілетін,іріктеуі болжалды пайдаланушылар тарапынан қойылатын талаптардың негізінде іске асырылатын АЖ-ды жүзеге асыру әдістердің ауқымды жиынтығын білдіреді.АЖ жобасын нақты бағдарламалық-техникалық ортада АЖ-ды құру мен пайдалану жөнінде жобалау шешімдерінің сипаттамасы берілген жобалық-конструкциялық және технологиялық құжаттама деп түсінеміз. Жобалаудың мақсаты болып АЖ-ны тиімді жобалау мен өз мамандық есептерін және орындау мен басқарушылық шешімдерді қабылдау үшін ЭЕМ- нің нақты эконмикалық обьектісімен комуникация құралдарын дамыту ортасында қолданылатын мамандармен автоматтандырылған ақпараттық технологияларды арасында өзара тығыз қызметті қамтамасыз ету болып табылады. Ақпараттық жүйенің құрылымы– бұл ақпараттық жүйенің элементтері мен ішкі жүйелерінің өзара байланыстарының ішкі кеңістіктегі уақытша тұрақты бір тәртіппен құрылуының арқасында, сол ішкі жүйелердің функционалдық міндетінің анықтала түсуі және олардың сыртқы ортамен байланысы. Ақпараттық жүйелер құрылымы бойынша функционалды және жабдықтаушы бөлімнен тұрады.
6. Ақпараттық жүйелерді объектіге бағытталған талдау мен жобалаудың мәні. Объектіге бағытталған тәсілдеме қағидалары. Uml диаграммаларды қолдану.
Объектіге-бағытталған талдау мен жобалаудың ортақ мінездемесі программалық жабдық, бизнес-үлгілер және басқа жүйелерде компоненттерді арнайылау, визуализациядау, жобалау және құжаттау үшін құрылған UML тілі визуалды үлгілеудің ортақ мақсатты тілін көрсетеді.Әр түрлі мақсатқа бағытталған күрделі жүйелерде концептуалды, логикалық және графикалық үлгілерді тұрғызу үшін эффективті қолданылуы мүмкін болатын UML тілі жеткілікті дәрежеде қатаң күшті үлгілеу құрылғысы болып табылады. Бұл тіл программалық инженерияның үлкен және күрделі жүйелерді үлгілеуде соңғы жылдарда табыспен қолданылған ең жақсы сапасы мен әдістер тәжірибесін игерген. ОБТЖ әдістемесі қөзқарасынан күрделі жүйенің жеткілікті дәрежеге толық үлгісі әрқайсысы жүйенің мінездемесі немесе құрылымы аспектісін адекватты көрсететін өзара байланысқан саны анықтаоған көрсеткіштерді (views) бейнелейді. Сонымен қатар күрделі жүйенің жалпыға ортақ көрсеткіші ретінде өздігінен жеке бірнеше юөлікке бөлінетін статикалық және динамикалық деп қабылдау орнатылған. Күрделі жүйелер үлгілерінен иерархиялық құру қағидасы шектелген көрсеткіштер шеңберінде абстрактілеу немесе бөлшектердің әр деңгейінде үлгілерді тұрғызу үрдісін қарастыруды тапсырады. Көрсету деңгейі (layer)- ол уақытта бөліну вертикалды қиықты көрсететін үлгі архиеткетурасының горизонтальді қиығын көрсетеді. Сонымен бірге күрделі жүйенің шығыс және алғашқы үлгілерді жалпыға ортақ көрсеткіште және концептуалды деңгейге жатады. Концептуалды атауға ие мұндай үлгілер жобалаудың алғашқы деңгейінде тұрғызылады және жобаланатын жүйенің кейбір бөлікері мен аспектілеріне тұрмауы мүмкін. Келесі үлгілер логикалық және физикалық деңгейлермен толықтыра концептуалды үлгіні анықтайды. ОБТЖ үрдісін толығымен жалпыға ортақ үлгілерді құруға және концептуалды деңгей көрсеткіштерін логикалық және физикалық деңгейдің жеке және бөліктік көрсеткіштеріне біртіндеп көшу деп қарастыруға болды. Сонымен бірге, ОБТЖ әр деңгейінде үлгі мәліметтерді біртіндеп көп өлшемді бөліктермен толықтырылады, ол күрделі жүйені нақты іске асырудың әр түрлі аспектілерін адекватты түрде көрсетуге мүмкіндік береді. ОБТЖ үлгілерінің байланысының ортақ сұлбасы 2.1-суретте көрсетілген.
2.1-сурет ОБТЖ үрдісінде күрделі жүйе үлгілері мен көрсеткіштердің байланыстарының ортақ сұлбасы
UML тілін сипаттау үшін тілдің өзіндік құрылғылары қолданылады.Негізгі құрлығыға үлгі элементтерін топтау қызметін атқаратын пакет жатады.Сонымен бірге,үлгінің өзіндік элементттері соның ішінде ерікті мәндер бір пакетке жатқызылған ,біртұтас бүтін ретінде болады. Сонымен бірге UML тілінің графикалық нотациясының әртүрлілігі пакетке ұйымдастырылған.