2. Европалық ортағасырлар мәдениеті.

5-10 ғғ. көркем мәдениеттегі антикалық мұрагерлік.

• Ерте ортағасырлық мәдениетінің маңызды қайнар көзі антикалық мұрагерлік болып табылады.

• Антикалық дүние мен ортағасырлар арасын латын тілі байланыстырды (шіркеу тілі, мемлекеттік іс қағаздарын жүргізу тілі, ғылым мен білім беру тілі).

• Ерте ортағасырлық мәдениетіне үлкен ықпал еткен өзінің құрамына «7 еркін өнерді» – грамматиканы, диалектиканы, риориканы, арифметиканы, геометрияны, музыканы, астрономияны қамтыған римдік білім беру жүйесі болды.

«Остготтық» және «вестготтық» қайта өрлеу.

• «Остготтық қайта өрлеу» – бұл Теодорихтың билігі кезінде Остготтық Италиядағы мәдени өрлеу.

• «Остготтық қайта өрлеудің» ірі қайраткерлері Боэций мен Кассиодор.

• Осы кезеңнің алдыңғы қатарлы әдеби жанрларының бірі агиография - әулиелердің өмірі туралы жазбалар.

• Римдік архитектуралық өнер жалғасы ТОеодорих мавзолейі, Галл Плацидий мавзолейі, Сан Лоренцио Маджоре шірекеуі болды.

• 5 ғасырда Пиреней түбегінде вестготтар мемлекеті құрылды.

• «Вестготтық қайта өрлеудің» ірі фигурасы Исидор Севильский болды.

• 5-10 ғғ. мәдениетінің екінші қайнар көзі варварлық тайпалардың өмірі болды.

• Варварлардың көркем шығармашылығы қолданбалы өнер туындыларынан айқын көрініс табады (қарулар, діни обрядттық заттар, тұрмыс заттары).

• Варварлық фольклор ортағасырлық батырлар эпосының негізін құрады (британдық эпикалық Артур королі туралы жыр).

• «Каролингтік қайта өрлеу» – бұл Франктер мемлекетінің мәдени гүлдену кезеңі, әсіресе Ұлы Карл тұсында күшті гүлденді (768-814 жж.).

• Франк империясы мәдениеті мен білім беру орталығы империяның астанасы – Аахен қаласы болды.

• Осы кезеңде бургтер құрылысы басталды, яғни әскери қорғаныстар, кейін олар феодал резиденциясына айналды.

Сәулет өнеріндегі романдық стильдің қалыптасуы.

• 10 ғасырда бірінші біртұтас европалық стиль – романдық стиль қалыптасты.

• Романдық стильдің ең көрнекті белгілері Франция сәулет өнерінде байқалды, мұнда оның бірнеше мектептері қалыптасты (бургундтық, нормандық, Пуату мектептері).

• Архитектуралық құрылыстардың басты типтері феодалдық бекіністер мен монастырьлар, храмдар болды.

• Франциядағы романдық стильдің ірі ескерткіштері: Турдағы Сен Мартен шіркеуі, Клермондағы Нотр-Дам шіркеуі, Пуатьедегі Нотр-Дам ла Гранд шіркеуі, Клюний аббаттығы.

• Германиядағы романдық стиль ескерткіштері: Вормстегі храм, Шпейердегі храм, Майництегі храм.

• Италиядағы романдық стиль ескерткіштері: Венециядағы әулие Марк соборы, Флоренциядағы сан Миньято аль Монте шіркеуі, Пизадағы архитектуралы ансамбль, Палермодағы собор.

• Испания: Сеговиядағы Алькасар сарайы, Сант Яго де Компостелла шіркеуі.

• Англия: лондондық Тауэр, Гильдесгеймдегі әулие Михаил шіркеуі.

• 12 ғасырды «европалық мәдени революция» ғасыры деп атайды.

• Осы кезеңде әдебиет, қалалық және рыцарьлық мәдениет, ұлттық тілдердегі поэзия, ғылым қалыптаса бастады.

• 12 ғ. соңында университеттер құрылды.

• Ең ірі университеттер Париж, Монпелье, Салерно, Болонья, Палермо, Оксфорд, Кембридж, Саламанка, Неаполь университеттері болды.

• 12-13 ғғ. батырлар эпостары жазыла бастады.

• Ең әйгілі европалық эпостар «Роланд туралы жыр», «Менің Сидым туралы ән», «Нибелунгтар туралы жыр» болып табылады.

Готика

• Ортағасырлардың ең жоғарғы мәдени жетістігі болып готика табылады.

• 12-13 ғғ. сәулет өнерінде романдық стильден готикалық стильге өту басталды.

• Франциядағы готикалық стильдің ірі ескерткіштері: Сен-Дени аббаттығының шіркеуі, Париж Әулие Анасының шіркеуі (Собор Парижской Богоматери), Ремстегі собор, Нормандиядағы Мон Сен Мишель монастырі, Амьен соборы, т.б.

• Германия: Кельн соборы, Фрейбур соборы, Страстург соборы;

• Англия: Кентербериялық собор, Линкольндегі собор, Уэльстегі собор, Вестминстерлік сарай.

• Испания: Леондағы собор, Бургостағы собор, Толедодағы собор.

• Италия: Флоренциядағы Санта Кроче соборы, Флоренциядағы Санта Мария Новелла соборы, Милан соборы, т.б.