7

ҚММУ Ф 4/3-04/02

2007 ж. 14 маусым №6 НХ

ҚАРАҒАНДЫ МЕМЛЕКЕТТІК МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ

жалпы фармакология кафедрасы

Дәріс

Антиангиналды заттар. Әсер ету механизмі, қолданылу көрсеткіштері, қолданылмайтын жағдайлар және кері әсерлері. Балаларда қолданылу ерекшеліктері.

Far-2 3214 «Фармакология –2» - пәні

5В130100 «Жалпы медицина» - мамандығы

III курс

Уақыты 1 сағат

Қарағанды - 2012

Кафедраның мәжілісінде бекітілген

28.08.2012 ж. № 1 Хаттама

Кафедра меңгерушісі, м.ғ.д., профессор _______________ С.К. Жаугашева

Тақырып: Антиангиналды заттар. Әсер ету механизмі, қолданылу көрсеткіштері, қолданылмайтын жағдайлар және кері әсерлері. Балаларда қолданылу ерекшеліктері.

Дәріс мақсаты: Антиангиналды заттардың фармакологиялық және фармакокинетикалық ерекшеліктерімен таныстыру.

Дәріс жоспары:

1. Нитраттармен – нитриттер.

2. Кальций өзекшелерін тежеуші.

3. Бета-адреноблокаторлар.

4. Коронарлы тамырларды кеңейтетін миотропты әсері бар препараттар.

5. Рефлекторлы әсері бар препараттар.

АНТИАНГИНАЛДІ ДӘРІЛЕР ТОБЫ

Антиангиналді дәрілерді - стенокардия козуын алдын алуға, жоюға колданылады. Стенокардия – тіндердің ишемиясымен жүреді. Ауырсыну сезім жүректе метаболиттердің жиналуына байланысты. Бұнда коронарлы кан жүректің оттегіне қамтамасыз етуіне сәйкес келмейді. Стенокардияның себебі тамырлардың атероматозды тарылуына байланысты. Бұл жағдайда миокардтың оттегіне қамтамасыз етуі жоғарылайды, ал коронарлы кан ағымы жоғарыламайды (стенокардия напряжения). Бұнда миокард ишемиясы, ауырсыну сезімді тамырлардың тарылуына байланысты ол вариантты стенокардиясына әкеледі. Кейде ишемия ауырсыну сезімі сіз жүреді бұны тыныш не болмаса амбулаторлы ишемия дейді. Жүрек жұмысы ылғида белседі болса жүректің оттегіне қамтамасыз етуі жоғары болады. Жүрек жиырылуының жиілігі жоғарыласа жиырылу күші жоғарыласа АҚ жағарылауына бұлардың барлығы оттегіне қамтамасыз етуі де жоғарылайды.

Антиангиналді дәрілер тобы:

1. Нитраттармен – нитриттер.

2. Кальции өзекшені тежегіштер.

3. Бета-адреноблокаторлар.

4. Коронарлы тамырларды кеңейтетің миотропты әсерлі бар препараттар.

5. Рефлекторлы әсері бар препараттар.

1. НИТРАТТАР

Нитраттар 18 ғасырдың сөңында Уильям Гебердеймен анықтаған 1879 ж. Нитроглицеринмен стенокардияны емдеген. Нитроглицериннің әсері ұзақ уакыт сактағанда пластмасс ыдыста сақтаса төмендейді.

Фармакодинамикасы

1. Нитраттар нитратты рецепторлармен байланысады. Ферменттермен әрекеттескенде сонғы молекуладан азот оксиді бөлінеді: ол эндотелиалді релаксация тудырады. Азот оксиді аденилатациклазаны активтендіреді сонымен катар бір салалы бұлшықет жасушасында цГМФ жағарылатады.

2. Нитроглицриннің әсерінен барлық тамырлар босансиді. Веналарға және артерияларда жоғары концентрацияда әсері байкалады. Перифериялық веналардың кеңеюіне канның жүрекке венозды қайтымын төмендетеді, қарыншаларға қүштің түсуін төмендетеді. Артериалық тамырлар кенейгенде, өкпе тамырларында қысым төмендейді. Кері жағымсыз әсерлер байқалады бастын ауруы (пульсирующая), менингиалді артерияның пульсациясына байланысты.

3. Нитраттар ОЖЖ симпатикалық бөліміне әсер береді, жүректің адренергиялық иннервациясын төмендетеді, сонын нәтижесінде коронарлы тамырлар кеңееді, жүрек жұмысы төмендейді оттегіне қамтамасыз етуі төмендейді.

4. Миокардтың ишемиясы бар бөліктерін канмен біркелкі қамтамасыз етуі жоғарылайды.

ТРОМБОЦИТТЕРГЕ ӘСЕРІ

Тромбоциттердің аденилатциклазаның көбеюіне байланысты тромбоциттердің агрегациясы төмендейді.

Спазмолитикалық әсері бронхтардың бір салалы бұлшықетің босансытады және АІЖ, несеп жыныс жүйесінің бұлшықеттері босансиды.

Фармакокинетикасы

Нитроглицеринді пероралді еңгізгенде пресистемді элиминацияға ұшырайды осы әсерінен оны сублингвалді, трансдермалді, трансбукалді, парентералді еңгізіледі. Тамыр кенейткіш әсері оның белгіленеді.

Қолдануы:

1. Жүктеме түскен стенокардия - преднагрузка төмендейді.

2. Вариантты стенокардия коронарлы тамырлардың босансуы.

3. Қалыпты емес стенокардия барлық әсер байқалады жоғарады айтқан және тромбоциттердің агрегациясы төмендейді.

Препараттар.

Қысқа мерзімді – нитроглицерин сублингвалді 30 мин.

Изосорбид сублингвалді 10-60 мин.

Ұзақ әсерлі- 2% нитроглицерин маны 6-8 с.

Нитроглицерин трансбукалді - 3-6 с.

Нитроглицерин трансдермалді -8-10 с.

Изосорбид динитрат сублингвалді 1,5-2 с.

Изосорбид динитрит ішке (изкет, кардикет) 4-6 с.

Изосорбид мононитрат (люномак, монозит) 6-10 с.

Кері жағымсыз әсерлері

1. Ортостатикалық гипотензия, тахикардия бас ауруы.

2. Толерантты әсері тіндерде Н группа төмендейді.

3. Нитратты ион Нв байланысты мет Нв пайда болады. Тіндік гипоксияға әкеледі.

КАЛЬЦИИ ӨЗЕКШЕЛЕРДІ ТЕЖЕГІШТЕР

Антиангиналді әсері. Фармакодинамикасы. КАЛЬЦИИ ӨЗЕКШЕЛЕРДІ ТЕЖЕГІШТЕРдің әсері мембрана ішілік жүреді деполяризациялық мембраналар өзекшелермен байланысады. Өзекшелердің қызметін өзгерту арқылы оның мембранадан өтуін тежейді. Өзекшелердің ашылу қысқарған соң трансмембраналық кальци өткізгіштігін төмендетеді соның нәтижесінде жиырылу төмендейді, синус түйінінде ритмінің жиілігі атриовентрикулярлы түйінде жылдамдық өткізгіштігі төмендейді, бір салалы бұлщықет ұзақ босансиды. Осының барлығы миокардтың оттегіне қамтамасыз етуін төмендетеді. Бір салалы бұлшықет тінінде кальци ионының енуі төмендеген соң АҚ төмендейді және ішкі қарыншалық қысымда төмендейді корытындыға келетін болсақ 3 әсер байқалады:

1. Антиангиналді.

2. Антигипертензивті.

3. Антиаритмиялық.

Фармакокинетикасы

Ішке колданылады. Антиангиналді әсер анык белгіленеді, қан сарысуындағы ақуыздармен жақсы байланысады. Активті метаболизмге үшырайды.

Колдануы:

1. Вариантты стенокардия.

2. Гипертония.

3. Суправентрикулярлы тахиаритмия.

Жағымсыз әсерлер

1. Брадикардия, атриовентрикулярлы блок, жүрек жетіспеушілігі.

2. АІЖ іш кату, диарея, лоқсу.

3. Теріде - бөрітпелер.

БЕТА – АДРЕНОБЛОКАТОРЛАР

Олар гемодинамикаға әсерін береді, жүрек жиырылу жиілігіне, АҚ Оттегіне қамтамасыз етуін төмендетеді. Ишемиясы бар бөліктерді қаймен қамтамасыз етуін біркелкі жақсартады. Б-адреноблокаторлы тыныш ишемияларда колданады.

Қалыпты стенокардияда – үзақ әсері бар. Нитраттар, бета-блокаторлар.

Вариантты стенокардия (вазоспастикалық). Нитраттар. К каналдарының блокаторлары.

Қалыпты емес стенокардия. Б-блокаторлар+нитраттар. Нифедипин, аспирин дәрілері қолданылады.

КОРОНАРЛЫ ТАМЫРЛАРДЫ МИОТРОПТЫ ӘСЕРМЕН КЕНЕЙТЕТІНДЕР

ДИПИРИДАМОЛ миокардтағы аденозиннің концентрациясын жоғарылатады. Кіші коронарлы артериялардың қарсылығын төмендетеді, миокард тамырларында коллатералдардың пайда болуына әрекет жасайды. Тромбоциттердің агрегациясын тежейді.

Колдануы:

Жүректің ишемиялық аурулары.

Иллюстративті материал – Дәрістік слайд презентациясы

Бақылау сұрақтары (кері байланыс):

1. Нитроглицериннің әсер ету механизмі?

2. Нитроглицерин құрамындағы әсері ұзартылған препараттарды ата.

3. Нитраттарға тәуелділіктің дамуы неге байланысты?

4. Нитронгпен изосорбит динитраттың (кардикет) айырмашылығы неде (кардикет)?

5. Анаприлиннің антиангинальды әсері неге байланысты?

6. Анаприлиннің кері әсерлері қандай?

7. Нифедипиннің анаприлиннен артықшылығы неде?

8. Нонахлазин қай топқа жатады?