Дубовик О.А., Совертков П.И
.pdfВторой способ решения задачи.
Для функцииот трехпеременных составим функцию Лагранжа: u = 2R2 sin αsin βsin γ + λ(α +β + γ − π).
Найдем ее частные производные:
uα′ = 2R2 cos αsin βsin γ + λ, uβ′ = 2R2 sin αcosβsin γ + λ, uγ′ = 2R2 sin αsin βcos γ + λ.
Из системы:
R2 cos αsin βsin γ = − |
1 |
|
λ, |
|
||||||
2 |
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|||
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|||
R |
|
sin αcosβsin γ = − |
|
|
λ, |
|
||||
|
2 |
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
2 |
|
|
|
1 |
|
|
|
||
R |
|
sin αsin βcos γ = − |
|
|
λ, |
|
||||
|
2 |
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
α +β + γ − π = 0, |
|
|
|
|
||||||
получаем |
cos αsin β |
=1 или sin (β − α) = 0, |
β − α = kπ. Учитывая об- |
|||||||
sin αcosβ |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
ласть определения для переменных, получаем β = α. |
||||||||||
Аналогично: |
|
|
|
|
|
|||||
|
cos αsin γ |
=1 |
или sin (γ − α) = 0, γ − α = пπ. Учитывая область |
|||||||
|
|
|||||||||
|
sin αcos γ |
|
|
|
|
|
||||
определения для переменных, получаем γ = α. |
||||||||||
Из условия α +β + γ = π получаем α = β = γ = π. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
Необходимое |
условие |
экстремума |
достигается в точке |
Вπ, π, π .
3 3 3
Проверку достаточного условия локального максимума функции Лагранжа u = u(α, β, γ, λ) можно осуществить, если определить
знак второго дифференциала d 2u(α0 , β0 , y0 , λ0 , dα, dβ, d γ) в точке В, т.е. знак квадратичной формы от трех переменных:
′ |
2 |
′′ |
2 |
′′ |
3 3R2 |
, |
|
|
4 |
||||
uα = 2R |
|
cosαsinβsin γ + λ, uαα = −2R |
|
sin αsinβsin γ,uαα (B) = − |
||
|
|
40 |
|
|
|
|
|
′ |
= 2R |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
′′ |
= −2R |
2 |
′′ |
|
|
3 |
3R2 |
, |
||||||
uβ |
|
sin αcosβsin γ + λ, uββ |
|
sin αsinβsin γ,uββ (B) = − |
|
4 |
||||||||||||||||||||||||
|
′ |
= 2R |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
′′ |
= −2R |
2 |
′′ |
|
|
3 |
3R2 |
, |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
||||||||||||
uγ |
|
sin αsin βcos γ + λ, uγγ |
|
sin αsin βsin γ,uγγ (B) = − |
|
|||||||||||||||||||||||||
|
′′ |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
′′ |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
′′ |
2 |
sin αcosβcos γ |
|||
uαβ = 2R |
|
cosαcosβsin γ, uαγ = 2R |
|
cosαsinβcos γ,uβγ = 2R |
|
|||||||||||||||||||||||||
|
′′ |
|
|
|
|
|
|
3R2 |
|
|
′′ |
|
|
|
′′ |
(B). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
uαβ (B) = |
|
4 |
|
|
|
= uαγ (B) = uβγ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
d |
2 |
u |
|
B = |
|
3R2 |
(−3dα |
2 |
−3dβ |
2 |
− |
3dγ |
2 |
+ 2dαdβ + 2dαdγ + 2dβdγ). |
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Эта квадратичная форма является отрицательно определенной |
||||||||||||||||||||||||||
в |
|
точке |
|
В для любых |
|
значений |
дифференциалов |
переменных |
||||||||||||||||||||||
dα, dβ, d γ, так как для матрицы |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
−3 |
1 |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
1 |
−3 |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
1 |
1 |
|
|
−3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
знаки угловых миноров чередуются, начиная с отрицательного, то
есть 1 = −3 < 0, 2 = |
|
−3 |
1 |
|
|
|
−3 |
1 |
1 |
|
|
||
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
> 0, |
3 = |
1 |
−3 |
1 |
|
< 0. |
|||||
|
|
1 |
−3 |
|
|
1 |
1 |
−3 |
|
||||
Из условия d 2u |
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
B < 0 |
следует, что в точке |
B функция дости- |
||||||||||
|
гает локального максимума. Других локальных максимумов функция не достигает, причем при приближении аргументов к границе области определения значение площади приближается к нулю, поэтому функция достигает в точке B наибольшего значения в области определения.
Замечание. Пусть вершина С треугольника приближается по окружности к вершине А. Угол α в этом случае приближается к π, а углы β и γ приближаются к 0. Если точка С совпадет с точкой А,
то будем считать, что получили вырожденный треугольник, который состоит из двух совпавших отрезков. Естественно площадь такого вырожденного треугольника считать равной нулю. Для обычных треугольников область определения функции S была открытым треугольником (см. рис. 16 или 17). После расширения понятия треугольника и его числовой характеристика – площади – с сохранени-
41
ем непрерывности мы получили непрерывную функцию на замкнутом треугольнике. На границе области функция принимает значения, равные нулю. Сравнив значения функции на границе области и в стационарной точке, получаем, что функция достигает наибольшее
значение при |
α = |
π |
, β = π |
, γ = π. В этом случае отпала необходи- |
||||||||||||||
|
|
|
3 |
|
3 |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
мость проверять достаточные условия экстремума. |
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
Пример 6. Из всех прямоугольников с заданной площадью S |
|||||||||||||||||
найти такой, периметр которого имеет наименьшее значение. |
|
|
||||||||||||||||
|
Решение. Пусть |
|
x и |
y длины сторон прямоугольника, |
тогда |
|||||||||||||
периметр прямоугольника равен p(x, y) = 2x + 2 y, |
причем перемен- |
|||||||||||||||||
ные связаны условием xy = S, где S = const. |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
Рассмотрим функцию Лагранжа u(x, y, λ) = 2x + 2y + λ(xy − S) |
|||||||||||||||||
и найдем производные ux′ = 2 + λ y, u′y |
= 2 + λ x. |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
Необходимые условия условного экстремума принимают вид |
|||||||||||||||||
2 + λ y = 0, 2 + λ x = 0, xy − S = 0. |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
Система |
имеет |
два |
решения |
x = |
S , y = |
S , λ |
|
= − |
|
2 |
и |
||||||
|
0 |
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
0 |
|
|
|
S |
|||
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
||||
x0′ = − |
S , y0′ = − S , λ′0 |
= |
. Длины сторон должны быть положи- |
|||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
S |
|
|
|
|
|
|
|
|
||
тельными значениями, поэтому получаем |
единственное решение |
|||||||||||||||||
x = |
S , y = |
S ,λ |
|
= − |
2 |
, в котором возможен условный экстре- |
||||||||||||
0 |
|
|
|
|||||||||||||||
0 |
0 |
|
|
|
|
S |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
мум, но пока не доказано, что он существует. Рассмотрим достаточные условия экстремума.
|
Первый |
способ. |
Функция |
p(x, y) = 2x + 2 y |
является непре- |
|||||||
рывной в области определения, |
т.е. когда точка |
(x, y) побегает по |
||||||||||
гиперболе |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
y = |
S |
. Если x → 0, то |
y → +∞ и |
p → +∞. |
Если |
x → +∞, |
то |
||||
|
x |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y → 0+ и |
p → +∞. Следовательно, функция в точке |
А( |
S , |
S ) |
||||||||
достигает минимальное значение |
p = 4 S . |
|
|
|
|
|||||||
|
Второй |
способ. |
Для |
функции |
Лагранжа |
u(x, |
y, λ) = |
|||||
= 2x + 2 y + λ(xy − S) |
найдем |
производные второго |
порядка |
|||||||||
′′ |
′′ |
|
′′ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
uxx |
= 0, uxy = λ, uyy = 0. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
42 |
|
|
|
|
|
Второй дифференциал функции Лагранжа при λ0 = − |
2 |
|||||
S |
||||||
|
|
|
4 |
|
||
имеет вид d 2u |
|
A = − |
dxdy. |
|
||
|
|
|||||
|
S |
|
||||
|
|
|
|
|
Если в предыдущем примере определенность знака квадратичной формы была очевидна для любых значений дифференциалов переменных, то в этом случае нужно более подробное изучение.
Дифференциалы |
dx и dy |
в действительности не являются незави- |
||||||||||||||||
симыми, когда точка пробегает по гиперболе. |
xy − S = 0 |
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
Из |
условия |
связи |
для |
переменных |
получаем |
|||||||||||
d(xy − S) = 0 |
или |
ydx + xdy = 0. |
В точке |
А( |
S , S ) это условие |
|||||||||||||
примет |
вид |
|
Sdx + |
Sdy = 0 |
или dy = −dx . |
Следовательно, |
||||||||||||
d 2u |
|
A = |
|
4 |
dx2 . Для ненулевого значения |
dx |
получаем |
d 2u |
|
A > 0, |
||||||||
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
S |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
поэтому в точке A функция p(x, y) достигает минимум. |
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
Третий |
способ. |
Пусть |
ϕ(x, y) = 0 |
уравнения |
связи |
для |
||||||||||
переменных |
и |
A(x0 , y0 ), λ0 – |
решение |
системы |
ux′ = 0, u′y |
= 0, |
||||||||||||
ϕ(x, y) = 0. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
ϕ′x (A) |
|
ϕ′y (A) |
|
|
||||||
|
|
|
|
||||||||||||
Рассмотрим = − |
|
′ |
|
′′ |
|
′′ |
(A,λ0 ) |
|
. |
||||||
ϕx (A) |
uxx (A,λ0 ) |
uxy |
|
||||||||||||
|
|
′ |
|
′′ |
|
′′ |
(A, λ0 ) |
|
|
||||||
|
ϕy (A) |
uxy (A,λ0 ) |
uyy |
|
|
||||||||||
Если < 0 , то функция |
p = p(x, y) |
имеет в точке A(x0 , y0 ) |
|||||||||||||
условный максимум, если |
> 0 , то условный минимум. |
||||||||||||||
|
|
|
|
0 |
|
S |
|
S |
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
Для нашей задачи |
=− |
|
S |
0 |
|
− |
2 |
|
= 4 S > 0. |
||||||
S |
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
S |
− |
2 |
|
0 |
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
S |
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
В точке A функция p(x, y) |
достигает минимум. |
43
IX. Методы нахождения неопределенного интеграла
|
|
|
|
1. Непосредственное интегрирование по таблице |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
Пример 7. Найти: а) ∫(x |
5 |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
1 |
|
1 |
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
− |
2x |
|
+ 7x |
− 4) dx; |
|
б) ∫ |
|
− |
|
|
+ |
|
|
dx. |
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
x |
5 |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
Решение |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
x |
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
а) ∫(x5 − 2x2 + 7x − 4) dx = ∫x5 dx − ∫2x2 dx + ∫7x dx − ∫4 dx = |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
x6 |
|
|
|
|
|
2x3 |
|
|
7x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
= |
|
|
|
− |
|
+ |
|
|
|
|
− 4x + C; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
6 |
3 |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
1 |
|
1 |
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
2dx |
|
|
−5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
б) ∫ |
|
|
|
− |
|
|
+ |
|
|
dx = ∫ |
|
|
− |
∫ |
|
|
|
|
+ ∫x |
|
dx = |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
x |
x |
5 |
x |
|
2 |
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
= ln |
|
x |
|
− 2 x + |
|
x−4 |
+ C = ln |
|
x |
|
− 2 |
|
x − |
|
1 |
+ C. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
−4 |
|
|
|
4x4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
2. Метод подстановки |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x7 |
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
Пример 8. Найти: а) |
|
∫(2 + |
|
|
11 |
|
|
б) ∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
5x) dx; |
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
16 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 − x |
|
|
|
|
|
|
|
|
Решение
|
|
|
|
|
|
2 |
+ 5x = t |
||||
|
|
|
11 |
|
|
|
|
|
(2 |
+ 5x) |
|
|
а) ∫(2 + 5x) |
dx = d |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
5dx |
= dt. |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|||||
= |
(2 + 5x)12 |
+ C; |
|
|
|
|
|
|
|
||
60 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x8 |
= t, |
|
||||
|
б) ∫ |
|
x7 dx |
|
|
|
|
8 |
|
|
|
|
|
|
|
= d(x |
|
) = dt, |
|||||
|
|
16 |
|
|
|||||||
|
|
|
1 − x |
|
7 |
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
8x |
dx = dt. |
,
=
=
|
|
|
|
|
|
|
dt |
|
|
|
1 t12 |
|
|
|
||||||
|
|
= ∫t |
11 |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
dt, |
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
+ C = |
||||||||
|
5 |
|
|
5 12 |
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dt |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
dt |
|
|
|
||||
∫ |
|
|
8 |
|
|
|
= |
∫ |
|
|
|
|
= |
|||||||
1 |
−t |
2 |
|
8 |
|
|
1 −t |
2 |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
arcsin t |
+ C = |
arcsin x8 |
+ C. |
|
|
8 |
8 |
|||
|
|
|
|
||
|
|
3. Метод интегрирования по частям |
|||
|
|
Пример 9. Найти: а) ∫x 52 x dx; б) ∫x2 sin x dx; в) ∫(arccos x)2 dx; |
|||
г) ∫ |
a2 − x2 dx. |
|
|
||
|
|
|
|
|
44 |
Решение
|
|
|
|
|
|
|
u = x, du = dx |
|
|
|
|
5 |
2 x |
|
|
5 |
2 x |
|
||||
|
а) ∫x 5 |
2 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
– ∫ |
|
|
||||||
|
dx = |
|
|
|
|
52 x = x |
|
|
|
|
|
|
dx = |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
5 |
2 x |
dx = dv, v = |
|
2ln 5 |
2ln 5 |
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 ln 5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
x52 x |
− |
5x |
|
+ C; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
2ln 5 |
4ln2 |
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
б) ∫x |
2 |
|
|
|
x2 = u, du = |
2xdx |
|
= x |
2 |
sin x − ∫2xsin x dx. |
|||||||||||
|
|
cos x dx = |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
cos xdx = dv, v = sin x |
|
|
|
|
|
|
|
|
Применяя повторно интегрирование по частям, получим:
x = u,sin xdx = dv
∫xsin x dx = =
du = dx, v = −cos x
=−x cos x + ∫cos x dx = −x cos x + sin x + C1.
Подставляя найденное выражение, получим:
∫x2 cos x dx = x2 sin x − 2(−x cos x + sin x + C1 ) =
=x2 sin x + 2xsin x − 2sin x + C, где C = −2C1;
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
(arccos x) |
= u, dx = dv |
|
|
|||||
в) ∫(arccos x) |
2 |
|
|
|||||||
|
dx = |
2arccos x |
dx |
|
|
= |
||||
|
|
du = − |
|
|
|
|
|
, v = x |
|
|
|
|
|
|
1 − x |
2 |
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x arccos xdx.
1 − x2
Применим снова метод интегрирования по частям:
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
xdx |
|
|
|
x arccos x dx |
|
|
|
arccos x = u, dv = |
|
|
|
||||
|
|
|
1 − x2 |
|
||||||||
∫ |
= |
|
|
|
|
|
|
|||||
1 − x2 |
|
|
|
dx |
|
|
|
2 |
||||
|
|
|
|
|
du = − |
|
,v |
= − 1− x |
|
|||
|
|
|
|
|
1 − x2 |
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= − 1 − x2 arccos x − ∫ |
|
|
1 − x |
2 |
dx = − 1 − x2 arccos x |
|||||||
|
|
|
||||||||||
|
|
1 − x |
2 |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
=
− x + C1.
∫(arccos x)2 dx = x (arccos x)2 − 2 1 − x2 arccos x − 2x + C.
45
г) Первый способ. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
u |
= a2 − x2 = u, dx = dv, |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
∫ |
a2 − x2 |
dx = |
|
|
|
|
|
|
|
−xdx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
du = |
|
|
|
|
|
|
|
|
,v = x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a2 |
− x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
= x a2 − x2 − ∫x |
−x dx |
|
|
|
= x a2 − x2 + ∫ |
|
|
|
x2 dx |
|
|
= |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
2 |
|
|
2 |
|
|
|
|
2 |
|
2 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
a |
|
− x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
− x |
|
|
|
|
|||||
= x a |
2 |
− x |
2 |
− ∫ |
(a2 − x2 ) − a2 |
dx = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
a |
2 |
− x |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
= x a |
2 |
− x |
2 |
− ∫ |
(a2 − x2 ) |
dx + a |
2 |
∫ |
|
|
|
|
dx |
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
a |
2 |
− x |
2 |
|
|
|
a |
2 |
− x |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
∫ |
a2 − x2 |
dx = x |
|
a2 − x2 |
− ∫ |
|
|
a2 − x2 dx + a2 arcsin |
x |
. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
a |
||
|
2∫ a2 − x2 dx = x |
a2 − x2 |
+ a2 arcsin |
. |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
|
|
|
|
|
|
|||
|
∫ |
a2 − x2 |
dx = |
x |
|
a2 − x2 |
+ |
a2 |
|
arcsin |
x |
|
+ C |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
a |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Второй способ. Если подынтегральное выражение содержит
|
a2 − x2 , |
|
то можно применить подстановку x = a sin t. |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
∫ |
a2 − x2 |
dx = |
x = a sin t, |
|
= |
|
∫ |
a2 |
− a2 sin2 t a cost dt = |
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx = a cost |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
∫ |
|
2 |
|
2 |
|
|
2 |
∫ |
1 + cos 2t |
|
|
a2 |
|
|
|
|
sin 2t |
|
|
|
|
|||||||||||||||
= |
|
a |
|
cos |
|
t dt = a |
|
|
|
|
|
|
|
|
dt = |
|
|
|
|
|
t + |
|
|
|
|
|
|
|
+ C = |
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
2 |
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
a2 |
(t + sin t cos t ) |
|
|
|
|
|
a2 |
|
|
|
|
|
x |
|
|
x |
|
|
|
a2 − x2 |
|
|||||||||||||||
= |
|
|
|
+ C = |
|
|
arcsin |
|
|
|
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+ C |
, |
|||||||||||||||
2 |
2 |
|
|
a |
a |
|
|
|
a |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∫ |
a2 − x2 |
dx = |
x |
|
a2 |
− x2 + |
a2 |
|
arcsin |
x |
+ C. |
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
4. Интегрирование рациональных дробей |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
а) Простейшая дробь первого типа |
|
A |
, |
A − const. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
x − a |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
46 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Пример 10. ∫ |
5 dx |
= |
5ln |
|
x − 2 |
|
+ C. |
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
x − 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
A |
|
|
, k ≠1, |
A − const. |
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
б) Простейшая дробь второго типа |
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
(x − a)k |
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
Пример 11. ∫ |
|
|
7 dx |
= 7∫(x −5)−3 dx = − |
7 |
(x −5)−2 |
+ C = |
|||||||||||||
|
|
|
3 |
2 |
|||||||||||||||||
|
|
|
|
(x −5) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
= − |
7 |
+ C. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2(x −5)2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
в) Простейшая дробь третьего типа |
|
|
Ax + B |
. |
|
|||||||||||||||
|
|
x2 |
+ px + q |
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
в1) Пусть квадратный трехчлен имеет действительные корни: |
||||||||||||||||||||
|
Пример 12. ∫ |
|
2x + 21 |
dx . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
x |
2 |
+ x − 6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 + x − 6 = 0 x1 = −3, x2 = 2.
Подынтегральная дробь – правильная, так как степень многочлена в числителе меньше, чем степень многочлена в знаменателе. Разложим подынтегральную дробь на сумму простейших дробей первого типа:
2x + 21 |
= |
A |
|
+ |
B |
|
|
или |
2x + 21 |
= |
A(x + 3) + B(x − 2) |
. |
x2 + x − 6 |
|
x − |
2 |
|
x + |
3 |
|
x2 + x − 6 |
|
(x − 2)(x + 3) |
2x + 21 = A(x + 3) + B(x − 2).
Коэффициенты А и В можно найти одним из следующих способов:
Метод неопределенных коэффициентов:
2x + 21 = (A + B)x + 3A − 2B.
Многочлены в левой и правой частях равны при любом значении переменной х, поэтому коэффициенты при соответствующих степенях должны быть равны:
- при x1 получаем 2 = A + B;
- при x0 , т.е., сравнивая константы, получаем 21 = 3A − 2B.
|
A + B = 2 |
Решая систему |
, получаем A = 5, B = −3. |
3A − 2B = 21
47
Метод частных значений:
Рассмотрим значения переменной х, при которых одна из ско-
бок в выражении 2x + 21 = A(x + 3) + B(x − 2) обращается в ноль: |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
- при x = −3 получаем 2(−3) + 21 = B(−3 − 2), |
т.е. B = −3; |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
- при x = 2 получаем 2 2 + 21 = A(2 + 3), т.е. A = 5. |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
Таким образом, |
|
2x + 21 |
|
= |
|
|
|
|
5 |
|
|
|
− |
|
|
3 |
|
|
|
и подынтегральное |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
− 2 |
|
x |
+ 3 |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 + x − 6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
выражение стало удобным для интегрирования |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
∫ |
|
|
2x + 21 |
|
|
dx = |
∫ |
|
5 dx |
|
− |
|
∫ |
|
3 dx |
|
= 5ln |
|
x − 2 |
|
−3ln |
|
x + 3 |
|
+ C. |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
x |
2 |
+ x − 6 |
|
|
x − 2 |
|
|
x + 3 |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
ней: |
|
в2) Пусть квадратный трехчлен не имеет действительных кор- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5x + 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
Пример 13. ∫ |
|
|
|
|
|
|
|
dx. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
x |
2 |
+ 2x +10 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
Квадратный трехчлен в знаменателе дроби не имеет действи- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
тельных корней. Найдем производную знаменателя дроби: |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
(x2 + 2x +10)′ = 2x + 2 = 2(x +1). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
В числителе дроби выделим производную знаменателя, чтобы |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
потом в числителе выделить дифференциал знаменателя: |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
5x + 2 = |
5 |
2(x +1) −3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Выделим в знаменателе полный квадрат x2 +2x +10 =(x +1)2 +9 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
и продолжим нахождение данного интеграла: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
5x + 2 |
|
|
|
|
|
5 |
2(x +1) −3 |
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
2(x +1) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 dx |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
∫ |
|
|
|
|
|
dx = |
|
∫ |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx = |
|
|
∫ |
|
|
|
|
|
dx − ∫ |
|
|
|
|
|
= |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
x |
2 |
+ 2x + |
10 |
|
x |
2 |
+ 2x +10 |
|
|
2 |
|
x |
2 |
+ 2x +10 |
x |
2 |
+ 2x +10 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
5 |
|
|
x |
2 |
+ 2x +10 |
|
−3∫ |
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
x |
2 |
+ 2x +10 |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
x +1 |
+C. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
= |
|
|
ln |
|
|
|
|
|
|
= |
|
ln |
|
|
|
|
−3 |
|
arctg |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
2 |
|
|
(x +1)2 +9 |
2 |
|
|
3 |
3 |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
Учитывая, что |
x2 + 2x +10 > 0 |
для любого значения перемен- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ной х, получаем: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
∫ |
|
|
|
5x + 2 |
|
|
|
dx |
= |
5 |
ln (x |
2 |
|
+ 2x +10) − arctg |
x +1 |
+ C. |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
x2 + 2x +10 |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
48
Рекуррентная формула для интегрирования:
|
|
|
∫ |
|
|
dx |
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
+ |
|
|
1 |
|
2n −3 |
∫ |
|
|
dx |
|
|
. |
|||||||||||
|
|
|
(x |
2 |
+ a |
2 |
) |
n |
2(n −1)a |
2 |
|
(x |
2 |
|
|
|
|
|
2 |
) |
n−1 |
|
|
2 |
|
|
|
(x |
2 |
2 |
) |
n −1 |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+ a |
|
|
|
|
a 2n − 2 |
|
|
+ a |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
При n = 2 : |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
∫ |
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
= |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
+ |
|
|
1 |
arctg |
x |
|
+ C. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
(x |
2 |
+ a |
2 |
) |
2 |
|
2 |
|
x |
2 |
+ a |
2 |
|
|
3 |
a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2a |
|
|
|
|
|
|
|
2a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
Пример 14. ∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
2x +1 |
|
|
|
|
dx = ∫ |
2(x +1) −1 |
dx = |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
(x |
2 |
|
|
+ 2x + |
5) |
2 |
2 |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
((x +1)2 + 4) |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
= ∫ |
|
|
2(x +1) |
|
|
|
dx |
− ∫ |
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
((x +1)2 + 4) |
2 |
((x |
+1)2 + 4) |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x +1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
x +1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
= − |
|
|
|
|
|
|
− |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+ |
|
|
|
|
|
|
arctg |
|
|
|
|
+ C = |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
(x +1) |
2 |
+ 4 |
|
2 4 |
|
(x + |
1) |
2 |
+ 4 |
|
2 |
8 |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
= C − |
|
|
|
x + 9 |
|
|
|
|
|
|
|
− |
|
|
1 |
|
arctg |
x +1 |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
8(x2 + 2x + 5) |
16 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
Пример 15. Найти ∫ |
x4 |
|
|
+ 2x3 − x |
+ 3 |
dx. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
3 |
|
−1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Решение. Подынтегральная |
|
|
|
|
|
|
дробь – не является правильной, |
|
4 |
|
|
3 |
|
так как степень многочлена в чис- – x |
4 |
+ 2x |
|
− x + 3 |
||
лителе больше, чем степень мно- |
x |
|
|
|
|
− x |
|
|
|
2x3 |
|
||
гочлена в знаменателе. Выделим |
|
|
– |
+ 3 |
||
вначале целую часть, разделив |
|
|
2x3 |
− 2 |
||
числитель на знаменатель: |
|
|
|
|
|
5 |
x4 + 2x3 − x + 3 |
= x + 2 |
+ |
|
5 |
. |
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
x3 −1 |
|
x3 |
−1 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
∫ |
x4 |
+ 2x3 − x |
+ 3 |
dx = ∫(x + 2) dx + ∫ |
5 dx |
= |
x2 |
+ 2x |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
x |
3 |
−1 |
|
|
x |
3 |
−1 |
2 |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x3 −1
x + 2
+ 5∫ |
|
dx |
. |
|
x |
3 |
|
||
|
|
−1 |
Представим подынтегральное выражение в последнем интеграле в виде суммы элементарных дробей:
1 |
= |
A |
|
+ |
Bx + C |
. |
|
(x −1)(x2 + x +1) |
x − |
1 |
x2 + x +1 |
||||
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
49 |
|
Избавляясь от знаменателей, получим: 1 = A(x2 + x +1) + (Bx + C)(x −1).
Используя метод частичных сумм, получим: - при x =1 1 = A 3 A = 13 ;
- при x = 0 1 = 13 −C C = − 23 ;
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
- при x = −1 1 = A + (C − B)(−2) B = − |
1 |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Следовательно, |
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
− |
|
|
|
|
x + 2 |
|
|
, |
|
|
поэтому |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x3 |
|
− |
1 |
|
3(x −1) |
3(x2 + x + |
1) |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
∫ |
|
|
dx |
|
|
= |
1 |
∫ |
|
|
dx |
|
|
|
− |
|
1 |
|
∫ |
|
|
x + |
2 |
|
|
|
|
|
dx = |
|
1 |
|
ln |
|
x −1 |
|
− |
1 |
|
|
1 |
∫ |
2x +1 + 3 |
|
dx = |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
x |
3 |
|
|
−1 |
3 |
|
x − |
1 |
3 |
|
x |
2 |
|
|
+ x +1 |
3 |
|
|
|
3 |
|
2 |
|
x |
2 |
+ x +1 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
ln |
|
x −1 |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
2x +1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
− |
|
|
|
|
|
∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
+ ∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
6 |
x |
2 |
+ x + |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
2 |
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x + |
2 |
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x + |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
ln |
|
x −1 |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
2 |
|
+ x +1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+ C = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
− |
|
|
|
ln |
|
|
|
+ |
|
|
|
|
|
|
arctg |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
6 |
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
= |
ln |
|
x −1 |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
x |
2 |
|
+ x +1 |
|
|
|
6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2x + |
1 |
+ C. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
− |
|
|
|
|
ln |
|
|
|
|
+ |
|
|
|
|
arctg |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
6 |
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Возвращаясь к исходному интегралу, получим: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
∫ |
|
x4 |
+2x3 − x +3 |
|
|
|
|
|
|
|
x2 |
|
|
|
|
|
|
5ln |
|
x −1 |
|
|
|
|
|
|
|
5ln(x2 + x +1 |
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
2x +1 |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx = |
|
|
|
|
+2x + |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
− |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
− |
|
|
arctg |
|
|
|
|
+C. |
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x3 −1 |
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6 |
|
|
|
|
|
|
|
3 |
3 |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5. Интегрирование иррациональных выражений |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Пример 16. Найти: а) ∫ |
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
; |
|
|
б) |
∫ |
|
|
|
2 + x |
dx; |
в) ∫x3 3 5 + x2 |
dx. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x − |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 − x |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
50
|
|
|
|
|
|
Решение |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∫ |
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
НОК(2,3) = |
6,6 |
|
x = t, |
|
|
∫ |
|
|
6t5 dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
а) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
− |
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= t |
, dx = 6t |
dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
−t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
= |
6 |
∫ |
t3 dt |
= |
|
∫ |
|
|
|
dx |
3 |
|
|
|
= |
|
НОК(2,3) = 6,6 |
x = t, |
|
= |
∫ |
|
6t5 dt |
= 6 |
∫ |
t3 |
dt |
= |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
t |
−1 |
|
|
|
|
|
|
|
x − |
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
x = t , dx |
= 6t dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t −t |
|
|
|
|
|
|
|
t − |
1 |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
t |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
= |
6 |
|
t |
|
|
|
|
+ |
|
|
|
+ t + ln |
t −1 |
|
+ C = 2t3 |
|
+ 3t2 + 6t + 6ln |
t −1 |
+ C. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
3 |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
∫ |
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= 2 |
|
|
x + 33 |
x + 66 |
|
|
x + 6ln |
6 |
x −1 |
+ C; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x − |
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
б) ∫ |
|
|
|
2 + x |
|
|
|
|
|
|
|
|
2 + x |
= t2 , x |
|
|
|
|
|
|
t |
|
−1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
8tdt |
|
|
|
|
∫ |
|
8t |
dt |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx = |
|
= 2 |
|
, dx = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
= |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 − x |
t |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
2 |
) |
2 |
|
|
|
|
2 |
2 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 − x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
(1+t |
|
|
|
|
|
|
(1+t ) |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2t dt |
|
|
u = t, du = dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
= 4∫t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
2t dt |
|
|
|
|
= dv,v = − |
|
|
1 |
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
(1 + t |
2 |
) |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(1 + t |
2 |
) |
2 |
1 |
+ t |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
∫ |
|
|
dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
= 4 |
t |
|
− |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= − |
|
|
|
|
|
|
|
+ 4arctg t + C. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1 + t |
2 |
|
1 |
+ t |
2 |
|
1 + t |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
∫ |
|
|
|
|
2 + x |
dx |
|
= − |
|
|
4 − x |
2 |
|
+ 4arctg |
|
|
|
2 + x |
+ C; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 − x |
|
|
|
|
|
|
|
|
2 − x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
в) |
|
|
|
|
m = 3, |
n = 2, |
|
|
|
|
p = |
1 |
|
, |
|
m +1 |
= 2 |
|
|
|
– |
целое |
|
число. |
Выбираем |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
подстановку 5 + x2 |
= t3 , |
|
где показатель степени равен знаменателю |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
числа р: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
∫ |
x3 3 5 + x2 |
|
dx = |
|
5 + x |
2 |
= t |
3 |
, x |
2 |
= t |
3 |
−5, = |
|
∫ |
x2 3 5 + x2 x dx = |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2x dx = 3t |
2 |
dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
= ∫(t3 −5)t |
3t2 dt |
|
= ∫(t3 −5)t |
3t2 dt |
|
= |
3 |
|
∫(t6 −5t3 ) dt = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
3 |
|
t |
7 |
|
|
|
|
|
5t |
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3t |
4 |
|
|
t |
3 |
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3(5 + x |
2 |
) |
4 |
|
|
|
5 + x |
2 |
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
= |
|
|
|
|
− |
|
|
|
+ C = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
− |
|
+ C = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
− |
|
+ C. |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
2 |
|
|
|
|
|
|
|
4 |
2 |
|
|
|
|
7 |
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
7 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
7 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
∫x3 3 5 + x2 |
|
dx = |
|
3 |
|
|
(5 + x2 )(4x2 −15) |
5 + x2 |
|
|
+ C. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
56 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
51 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6. Интегрирование тригонометрических выражений
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Пример 17. Найти а) ∫sin16xsin 4x dx; б) ∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
; |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2sin x |
− cos x + |
5 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
в) |
|
|
∫sin2 x |
|
|
|
|
cos4 x dx. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Решение. а) ∫sin16xsin 4x dx = |
1 |
∫(cos12x − cos 20x) dx = |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
= |
1 |
|
sin12x |
− |
sin 20x |
|
+ C = |
|
sin12x |
− |
|
sin 20x |
+ C. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
20 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
24 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
40 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
2 12 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
б) |
|
|
∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2sin x − cos x + 5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 −t |
|
|
|
|
|
|
|
|
2dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
= |
t |
|
= tg |
|
, |
|
sin x = |
|
|
|
|
|
, |
|
cos x = |
|
, |
dx = |
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
1 + t |
2 |
|
2 |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 + t |
|
|
|
|
|
|
|
|
1 + t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
= ∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= ∫ |
|
|
|
|
|
|
|
dt |
|
|
|
|
= |
|
1 |
|
∫ |
|
|
|
|
|
dt |
|
|
= |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2t |
|
|
|
|
|
|
|
1 −t |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
3t |
2 |
|
|
|
|
2 |
3 |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
2 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
(1 + t |
2 |
|
) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+ 2t + |
|
|
|
|
t |
2 |
+ |
t |
+ |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
− |
|
|
|
|
|
2 |
|
+ 5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
3 |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
1 + t |
2 |
1 + t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
t + |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3t +1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
= |
|
∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
arctg |
3 |
+ C = |
|
|
|
arctg |
|
+ C = |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
3 |
|
|
|
|
|
|
1 |
|
2 |
|
|
|
|
5 |
|
3 |
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
t + |
|
|
|
|
|
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
9 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
3tg |
x |
|
|
+1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
= |
|
|
arctg |
2 |
|
+ C; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
в) ∫sin2 x |
|
|
cos4 x dx = ∫(sin x cos x)2 cos2 x dx = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
2 1 + cos 2x |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
= |
|
|
|
|
|
|
|
sin 2x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
= |
|
|
|
|
sin |
|
|
|
2x |
|
(1 + cos 2x) dx = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
8 ∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
= |
|
1 |
|
∫sin2 2x dx + |
|
1 |
|
∫sin2 2x |
|
cos 2x dx = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
8 |
|
8 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
1 |
|
|
|
1 − cos 4x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
sin 2x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx + |
|
|
|
|
|
|
sin |
|
2x d |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
8 |
|
∫ |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
8 ∫ |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
sin 4x |
|
|
|
|
|
1 sin3 2x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
sin 4x |
|
|
|
sin3 2x |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
= |
|
|
|
|
|
x − |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+ C = |
|
|
|
|
|
|
|
x − |
|
|
|
|
|
|
|
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+ C. |
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
16 3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
16 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
16 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
52 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Х. Методы вычисления определенных и несобственных интегралов
|
Пример 18. Найти: а) ∫5 |
8x3dx; |
б) ∫2 |
(2x +1)3 dx; в) ∫e (x − 2)ln x dx. |
|||||||||||
|
Решение |
1 |
|
|
1 |
|
|
1 |
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
а) Подынтегральная функция |
f (x) = 2x3 |
на отрезке [1; 5] име- |
||||||||||||
ет первообразную |
F(x) = 8 |
x4 |
= 2x4 |
. Применяя формулу Ньютона – |
|||||||||||
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
||||
Лейбница, получаем: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
∫5 |
8x3dx = 2x4 |
|
15 = 2 54 − 2 12 =1250 − 2 =1248. |
|
|
|||||||||
|
|
|
|||||||||||||
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
б) Первый способ. Применяя подстановку 2x +1 = t, получаем |
||||||||||||||
d(2x +1) = dt или |
|
2dx = dt, |
следовательно, |
|
|
|
|||||||||
dx = |
dt |
. Находим новые пределы интегри- |
|
x |
1 |
2 |
|||||||||
|
t = 2x +1 |
3 |
5 |
||||||||||||
|
|||||||||||||||
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
рования. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Применяя формулу для интегрирования подстановкой, получим:
2 |
3 |
5 |
3 |
dt |
|
t4 |
|
5 |
|
1 |
|
4 |
4 |
544 |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
∫(2x +1) |
|
dx = ∫t |
|
|
= |
|
|
|
|
= |
|
(5 |
|
−3 ) = |
|
= 68. |
|
|
2 |
8 |
|
|
3 |
8 |
|
8 |
|||||||
1 |
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
Второй |
|
способ. |
Воспринимая |
выражение в скобках, т.е. |
2x +1 как новую переменную, необходимо записать дифференциал этого выражения:
2 |
3 |
2 |
3 |
d(2x +1) |
|
1 (2x +1)4 |
|
2 |
|
1 |
4 |
4 |
|||
|
|
|
|||||||||||||
∫(2x +1) |
|
dx = ∫(2x +1) |
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
= |
|
(5 |
−3 ) = 68. |
|
|
2 |
2 |
4 |
|
|
1 |
8 |
|||||||
1 |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
Этот метод можно охарактеризовать как подведение выражения под знак дифференциала. В этом случае не нужно пересчитывать пределы интегрирования и сокращается оформление вычисле-
ний. |
|
|
|
|
|
|
|
в) |
Применим |
формулу интегрирования |
по частям. Пусть |
||||
u =ln x, |
dv =(x −2)dx, |
тогда du = |
1 |
dx, v = ∫ dv = |
∫(x − 2) dx = |
x2 |
− 2x. |
|
|
|
x |
2 |
x − 2. |
||
В этом случае находим одну из первообразных для функции |
|||||||
Применяя формулу интегрирования по частям, получим: |
|
||||||
|
|
53 |
|
|
|
|
|
e |
|
|
|
|
|
|
x |
2 |
|
|
∫(x − 2) ln x dx = ln x |
|
|||||||
|
|
2 |
||||||||
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
||
|
e2 |
|
|
e |
x |
|
|
e2 |
||
= |
|
− 2e − 0 |
− |
∫1 |
|
|
− 2 |
dx = |
|
|
2 |
|
2 |
||||||||
|
|
|
2 |
|
|
−2x
−2e
|
|
e |
|
|
|||
|
|
1e − ∫ |
|
|
|
1 |
|
−x2 −4
|
x |
2 |
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
− |
2x |
= |
|
||||||
2 |
|
x |
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
e |
|
|
e2 − 7 |
|
|||
|
|
|
|
|
|
|||||||
2x |
|
|
= |
|
|
|
|
. |
||||
|
1 |
|
|
4 |
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Пример 19. Исследовать на сходимость интегралы:
а) +∞∫ e−4 x dx; б) +∞∫ |
dx |
|
; в) +∞∫ |
x dx |
; г) +∞∫ |
dx |
; |
д) +∞∫ |
|
1 + x |
2 |
2 |
α |
||||||
0 |
−∞ |
|
−∞ |
1 + x |
1 |
x |
1 |
(x + 3) dx.
5 x2
Решение
+∞ |
|
−4 x |
R |
|
−4 x |
|
e−4 x |
|
R |
|
1 |
|
−4R |
|
1 |
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
а) |
e |
|
dx = lim |
e |
|
dx = lim |
|
|
|
|
|
= − |
|
lim (e |
|
−1) = |
|
. |
|
|
|
−4 |
|
|
4 |
|
4 |
||||||||||
0 |
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
∫ |
|
|
R →+∞ ∫ |
|
|
R →+∞ |
|
|
|
|
0 |
|
|
R →+∞ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Интеграл сходится.
б) Подынтегральная функция f (x) = 1 +1x2 определена и не-
прерывна на числовой прямой (−∞; + ∞), причем она является чет-
ной функцией, поэтому представим в виде: |
|
|
|
|
|
||||||||||||
+∞∫ |
dx |
= |
∫0 |
|
dx |
+ +∞∫ |
|
dx |
=2+∞∫ |
dx |
= 2 Rlim→∞ ∫R |
dx |
|
= |
|||
2 |
2 |
|
2 |
2 |
|
2 |
|||||||||||
−∞ |
1 + x |
−∞ 1 + x |
0 1 + x |
0 |
1 + x |
|
0 1 + x |
|
|
||||||||
= 2 lim arctg x |
|
R |
|
π |
|
= π. |
Интеграл сходится. |
|
|
||||||||
|
|
|
|
||||||||||||||
|
0 |
= 2 |
− 0 |
|
|
||||||||||||
R →+∞ |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
в) |
Подынтегральная функция f (x) = |
определена и не- |
|||||||||||||||
1 + x2 |
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
прерывна на числовой прямой (−∞; + ∞), причем она является нечетной функцией, поэтому представим в виде:
+∞∫ |
x dx |
= ∫0 |
x dx |
+ +∞∫ |
x dx |
= − +∞∫ |
x dx |
+ +∞∫ |
x dx |
=0. |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
||||||
−∞ |
1 + x |
−∞ 1 + x |
0 |
1 + x |
0 |
1+ x |
0 |
1+ x |
Но на последнем шаге допущена ошибка. Поясним эту типичную ошибку. Для любого конечного числа А справедливо равенство: −A + A = 0. Но каждый из интегралов равен ∞, причем для такого
символа нет равенства: ∞ −∞ = 0. Действительно,
+∞ |
x dx |
R |
x dx |
|
|
ln |
(1 + x2 ) |
|
|
R |
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
= lim |
|
= |
lim |
|
|
|
|
|
= +∞. |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
∫0 |
1 + x2 |
R →+∞ ∫0 |
1 + x2 |
|
R →+∞ |
|
2 |
|
|
0 |
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
54 |
|
|
|
|
|
Наше воображение по-прежнему бастует, так как если рассматривается разность двух произвольных бесконечно больших величин, то, конечно, результат не предсказуем, но в нашем случае мы можем несобственные интегралы записать на языке пределов и разность двух равных величин будет равна нулю, т.е.
+∞∫ |
x dx |
− +∞∫ |
x dx |
= Rlim→+∞ ∫R |
x dx |
− Rlim→+∞ ∫R |
x dx |
= 0. |
2 |
2 |
2 |
2 |
|||||
0 |
1 + x |
0 |
1 + x |
0 1+ x |
0 1 + x |
Снова допущена ошибка. Нельзя применять терему о пределе разности двух функций, так как пределы каждой функции не суще-
ствуют. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
Поясним проблему другим способом: |
|
|
|
∫S |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
+∞∫ |
x dx |
= |
|
∫0 |
|
|
x dx |
+ +∞∫ |
|
x dx |
=Rlim→−∞ ∫0 |
x dx |
+ Slim→+∞ |
|
x dx |
= |
|
|||||||||||||
|
|
|
|
2 |
|
2 |
2 |
|
2 |
|
2 |
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
−∞ |
1 + x |
|
|
|
|
−∞ 1 + x |
0 |
1 + x |
|
R 1 + x |
|
|
|
0 1 + x |
|
|
||||||||||||||
= |
|
lim |
|
ln (1+ x2 ) |
|
0 |
+ lim |
ln (1+ x2 ) |
|
|
S |
= − lim |
ln (1+ R2 ) |
+ lim |
ln (1+ S2 ) |
. |
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
R |
|
2 |
|
|
|
0 |
|
2 |
|
|
2 |
|||||||||||||||
|
R→−∞ |
|
|
|
|
|
|
|
S →+∞ |
|
|
|
|
R→−∞ |
|
|
|
S |
→+∞ |
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
тогда |
Пусть |
S = kR, где k – некоторая положительная постоянная, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
) |
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
+∞ |
x dx |
|
= |
1 |
|
|
lim (ln (1 + k2 R2 ) − lim (ln (1+ R2 ) |
= |
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
−∞∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
1 + x2 |
2 |
|
(R→+∞ |
|
|
|
|
|
|
|
R→+∞ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
= |
1 |
lim ln |
1 + k2 R2 |
|
= ln k. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
1 + R2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
2 R→+∞ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Предел не должен зависеть от способа приближения переменной к бесконечности, поэтому данный интеграл не существует. В математике используется главное значение несобственного инте-
грала V.p. +∞∫ f (x) dx = Rlim→∞ ∫R |
f (x) dx. Например, V.p. +∞∫ |
|
x dx |
|
= 0. |
|||||||||||||||||||||||
|
2 |
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
−∞ |
|
|
|
|
−R |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
−∞ 1 + x |
|
|||||||
|
|
|
то +∞ |
dx |
|
|
|
|
|
R |
|
|
|
|
|
|||||||||||||
г) Если α =1, |
= lim ln x |
|
= lim ln R |
− ln1 = +∞. |
||||||||||||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
∫1 |
x |
R |
→+∞ |
|
1 |
|
R →+∞ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
+∞ dx |
|
|
|
x1−α |
|
R |
|
1 |
|
|
1−α |
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
Если α ≠1, |
то |
|
|
|
= |
lim |
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
lim R |
|
− |
1 . |
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
∫1 xα |
R →+∞ 1 − α |
|
0 |
|
1 − α (R →+∞ |
|
|
) |
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
Если α <1, |
то |
lim |
R1−α = +∞, если α >1, то |
lim |
|
R1−α |
= 0. |
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
R →+∞ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
R →+∞ |
|
|
|
|
|||||
|
+∞∫ |
dx |
сходится, если α >1, и расходится, если α ≤1 |
|
|
|
||||||||||||||||||||||
α |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
1 |
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
55 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
д) Функция f (x) = |
x+3 |
удовлетворяет условию 0 < |
|
1 |
< |
x +3 |
. |
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 x2 |
5 x2 |
|||||||
Но интеграл+∞∫ |
|
dx |
расходится, так как показатель степени в знаме- |
||||||||||||||||||||||||||||||
2 / 5 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
1 |
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
нателе меньше 1, |
следовательно, согласно признаку сравнения, и |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
+∞ (x + 3) dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
данный интеграл ∫ |
|
|
|
|
|
|
|
|
расходится. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
5 |
x |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
Пример 20. Исследовать на сходимость интегралы: |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
а) ∫2 |
dx |
|
|
|
; |
|
б) ∫3 |
|
4x dx |
; в) ∫1 |
dx |
, |
|
α = const > 0. |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
4 − x |
2 |
|
3 2 |
|
α |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
0 |
|
|
1 |
|
|
|
x |
|
− 4 |
0 |
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
Решение |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x = 2 , так |
||||||||
а) Подынтегральная функция имеет особую точку |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
как lim |
|
1 |
|
|
|
= +∞. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
4 − x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
x →2 − |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
2 |
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
2−ε |
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
2 −ε = limarcsin |
2 −ε |
= π. |
|||||||
|
|
|
|
|
|
= lim |
|
|
|
|
|
|
= limarcsin |
|
|||||||||||||||||||
0 |
|
|
4 − x |
|
|
|
|
|
|
4 |
− x |
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
2 |
|
2 |
|
||||||||||
∫ |
|
2 |
|
|
|
ε→0 ∫ |
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
ε→0 |
|
|
|
|
|
0 ε→0 |
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Данный интеграл сходится.
б) Подынтегральная функция на данном промежутке интегрирования имеет особую точку x = 2. Найдем первообразные для этой функции:
∫ |
4x dx |
|
= 33 (x |
2 |
− 4) |
2 |
+ C. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
3 x2 − 4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
Функция |
|
F(x) = 33 (x2 − 4)2 |
|
непрерывна в точке x = 2, по- |
|||||||||||||||||||||||
этому ∫3 |
4x dx |
|
= 33 (x2 − 4)2 |
|
13 = 3 |
|
(3 1 − 3 9 ) = 3 |
|
(1 − 3 9 ). |
||||||||||||||||||
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
3 2 |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
1 |
x |
− 4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
1 dx |
|
1 dx |
|
|
|
|
1 |
|
|||||||||||||||||
в) Если α =1, то |
= lim |
|
= lim ln x |
= − lim ln ε = +∞. |
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
∫0 x |
∫ε x |
|
ε |
||||||||||||||||||||||||
Если α ≠1, то |
|
|
|
|
ε→0 + |
|
|
ε→0 |
+ |
|
|
ε→0 + |
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
1 |
dx |
|
|
|
1−α |
|
1 |
|
|
|
|
|
1−α |
∞, |
если α >1 |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
lim |
= lim |
x |
|
|
|
|
|
= lim |
1 − ε |
|
|
= |
|
1 |
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
α |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
ε→0 + ∫ε |
x |
|
|
|
ε→0 + 1 |
− α |
|
ε |
|
|
ε→0 + |
1 − α |
|
|
|
|
|
|
, если 0 < α <1 . |
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
56 |
|
|
|
|
|
1 |
− α |
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Следовательно, интеграл ∫1 |
dx |
сходится при 0 < α <1 и рас- |
α |
||
0 |
x |
|
ходится при α ≥1. |
|
|
Пример 21. Вычислить приближенно по формуле Симпсона
∫3 3 27 − х3 dx, разбив отрезок [0; 3] на 10 частей.
0
Решение. Для определения точности вычислений найдем абсолютную погрешность метода парабол (формулы Симпсона). Для этого вычислим производные и найдем оценку для производной четвертого порядка:
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
′ |
|
|
|
2 |
|
x(27 − x |
2 |
) |
− |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
f (x) = |
|
27 |
− x |
|
, |
|
f (x) = − |
|
|
|
|
|
, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
8 |
|
|
|
|
|
|
|
8 |
|
|||
|
′′ |
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
2 |
|
− |
|
|
′′′ |
|
|
|
|
|
|
3 |
|
2 |
|
−3 |
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
f |
|
|
|
|
|
81+ x |
|
) (27 − x |
|
) |
|
|
, |
|
|
|
27 |
(243x + x |
) (27 −x |
|
) |
, |
||||||||||||||||
(x) = −9 ( |
|
|
|
|
|
|
f (x) =− |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
f |
(IV) |
(x) |
|
|
|
8 |
(7x |
4 |
+ 3402x |
2 |
+19683)) ( |
27 − x |
2 |
) |
−11 |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
= − |
|
|
|
|
|
|
3 , |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
81 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
f (IV) (x) = − |
|
8 7x4 |
|
+ 3402x2 +19683 |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
81 |
|
|
|
|
3 |
27 − x |
2 11 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Максимальное значение дробь достигает при условии, когда числитель достигает наибольшее значение, а знаменатель – наи-
меньшее. На отрезке [0; 3] функция 7x4 + 3402x2 +19683 достигает
наибольшее значение при x = 3, |
|
а функция 3 27 − x3 11 достигает |
||||||||||||||
наименьшее значение при x = 3, следовательно, вычисляем: |
||||||||||||||||
|
f (IV) (3) = − |
8 |
|
7 34 |
+ 3402 32 |
+19683 |
≈ 0,083. |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
2 11 |
|||||||||
|
|
|
|
81 |
|
|
|
3 |
27 |
− x |
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
M = max |
|
f (IV) (x) |
|
≈ 0,083. |
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
0 ≤ x≤3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
Абсолютная погрешность метода парабол равна |
||||||||||||||||
|
R ( f ) |
|
≤ |
(b − a)5 M |
≈ |
9 0,083 |
= 0,000000415, т.е. |
|||||||||
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
n |
|
|
|
180(2n)4 |
|
180 |
104 |
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
Rn ( f ) ≤ 0,0000005.
Чтобы компенсировать возможные погрешности при сложении чисел, будем производить вычисления, увеличив число де-
57
сятичных знаков. Приняв 2n = 10, получаем шаг таблицы h =(b −a)/ 2n = 0,3 и значения аргумента xk = a + kh, k = 0,1, 2, ... ,10.
Составляем таблицу значений подынтегральной функции yk = 3 27 − xk2 . В последней строке таблицы находим суммы чисел,
находящихся в соответствующих столбцах.
Если вычисления проводятся на калькуляторе, то обычно таблицу оформляют, выделяя столбец для значений с нечетными номерами и столбец с четными номерами:
|
k |
xk |
|
xk2 |
|
|
|
27 − xk2 |
y0 , y10 |
yнечет |
yчет |
||
|
0 |
0 |
0 |
|
|
|
27 |
3,000000000 |
|
|
|||
|
1 |
0,3 |
0,09 |
|
|
26,91 |
|
2,996662956 |
|
||||
|
2 |
0,6 |
0,36 |
|
|
26,64 |
|
|
2,986606965 |
||||
|
3 |
0,9 |
0,81 |
|
|
26,19 |
|
2,969694898 |
|
||||
|
4 |
1,2 |
1,44 |
|
|
25,56 |
|
|
2,945689386 |
||||
|
5 |
1,5 |
2,25 |
|
|
24,75 |
|
2,914238342 |
|
||||
|
6 |
1,8 |
3,24 |
|
|
23,76 |
|
|
2,874851914 |
||||
|
7 |
2,1 |
4,41 |
|
|
22,59 |
|
2,826867223 |
|
||||
|
8 |
2,4 |
5,76 |
|
|
21,24 |
|
|
2,769394577 |
||||
|
9 |
2,7 |
7,29 |
|
|
19,71 |
2,620741394 |
2,701234004 |
|
||||
10 |
3 |
9 |
|
|
|
18 |
|
|
|||||
|
Σ |
|
|
|
|
|
|
|
|
5,620741394 |
14,40869742 |
11,57654284 |
|
∫b |
|
По формуле |
|
|
|
||||||||
f (x) dx ≈ |
h |
|
( y0 + 4( y1 + y3 +... + y2n −1 ) + 2( y2 + y4 +... + y2n −2 ) + y2n ) |
||||||||||
|
|||||||||||||
a |
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||
получаем |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
∫3 |
3 27 − x2 dx = |
0,3 |
(3 + 4 14,40869742 + 2 11,57654284) =8,640861677. |
||||||||||
3 |
|||||||||||||
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
В настоящее время обычно вычисления проводят в Excel, так как достаточно указать формулу для одной ячейки, а далее для столбца вычисления распространяются аналогично. В этом случае удобнее таблицу оформлять в таком виде, чтобы все значения функции находились в одном столбце. Значение корня третий степени вычисляют, используя математическую функцию: СТЕПЕНЬ (номер ячейки, из которой вычисляется корень; (1/3)).
58
В одной из ячеек вычисляется значение по формуле y0 + 4( y1 + y3 +... + y2n−1 ) + 2( y2 + y4 +... + y2n−2 ) + y2n .
k |
x |
x2 |
27 − x2 |
yk = 3 27 − xk2 |
k |
k |
k |
|
|
0 |
0 |
0 |
27,00 |
3 |
1 |
0,3 |
0,09 |
26,91 |
2,996662956 |
2 |
0,6 |
0,36 |
26,64 |
2,986606965 |
3 |
0,9 |
0,81 |
26,19 |
2,969694898 |
4 |
1,2 |
1,44 |
25,56 |
2,945689386 |
5 |
1,5 |
2,25 |
24,75 |
2,914238342 |
6 |
1,8 |
3,24 |
23,76 |
2,874851914 |
7 |
2,1 |
4,41 |
22,59 |
2,826867223 |
8 |
2,4 |
5,76 |
21,24 |
2,769394577 |
9 |
2,7 |
7,29 |
19,71 |
2,701234004 |
10 |
3 |
9 |
18,00 |
2,620741394 |
|
|
|
|
86,40861677 |
59