2. Паэзія другой паловы 1950-х – 1960-х гг.: характэрныя прыкметы і асабл-ці, найбольш значныя прадстаўнікі.

Крытыкі гавораць аб эстэтыч.аднаўленні паэзіі ў гэты перыяд. У цэнтры паэзіі - чалавечая душа. Моцная праява-выхад новай кнігі Куляшова. У паэзіі з’яўл-ца крытычны і сатырычны пафас. Асабліва моцна ў Панчанкі. Пашыр-ца тэматычны дыяпазон паэзіі. Часцей з’яўл-ца асабістыя вершы. Пашыраецца інтым. лірыка. Многія аўтары паглыбляюцца ў філасоф.праблемы, анталагіч.праблемы жыцця. Гістар.тэматыка адкрываецца ў Караткевіча. Назіраецца шырокі жанрава-стылёвы дыяпазон паэзіі (лір.вершы, мірапаэма), заканчваючы экзатычнымі жанрамі. Неабходна канструяваць лір. багацце паэзіі, сустрак-ца розныя памеры. Акрамя Танка, Куляшова, Броўкі, Панчанкі, Стральцова, значны ўклад унеслі: У.Дубоўка, Я.Пушча, А. Русак(паэт-пісьменнік)-“Партызанская песня”, А.Вечар(зб.“Зварот да слова”), А.Звонак, С. Дзяргай(зб.“4-ы стыхіі), Ст. Тушкевіч(5-6 паэтыч.зб-ў “Навальніца”, “Сябрамі”), С.Лужанін(Каратай), У. Корбан(байкапісец)-байкі; В.Вітка (Цімох Крысько); Сц.Міхадзіеўскі; С. Грахоўскі(“Памяць”, “Дзень нарадж-ня”); М.Аўрамчык; А.Пысін. Сярод гэт.паэтаў, якія ўсе практычна пачалі тв-ць да вайны, ёсць і нашы землякі: А.Прапуза, К.Кірэенка. Актыўна ўключыліся аўтары заходнебел.часу (М.Ма, П.Пястрак, А.Іверс), з паэтаў-эмігрантаў пленна працуюць: М.Сяднёў, У.Клішэвіч(многія вершы Клішэвіча друк-ся ў “Голасе радзімы”), А.Салавей “Несмяротнасць”. З жанчын-паэтак, найбольш значны ўклад унеслі: К.Буйло(“Май”, “Юрачка”, “На падломленай зямлі”); Л.Геніюш (“Невадам з Нёмана”); Э.Агняцвет. Пасля вайны ў л-ру прыйшла новая генерацыя паэтаў: А.Вялюгін(“Адрас любові”); А.Ставер; М.Арочка(доктар філалогіі, “Не ўсе лугі пакошаны”, “Матчына жыта”; А.Лойка(“На юначым шляху”, “Дарогі-летуценікі”); А.Вярцінскі (“Чалавечы знак”); Я.Сіпакоў(“Вечар славянскіх балад”); Г.Бураўкін (“Дыханне”). Сярод гэтых паэтаў нямала нашых землякоў: А.Грачанікаў, М. Янчанка(“Разнатраўе”), М.Усянкоў (“Жывіца”), М.Стагаровіч. У л-ру зрабілі моцны ўклад беларусы з Беласточчыны: В.Швед(“Жыццевыя сцеткі”, “Дружба”), Я. Чыквін (“Іду”, “Неспакой”); А.Барскі (прафесар, “Белавежскія матывы”). Сярод жанчын вылуч-ся: Е.Лось (“Палачанка”), Д.Загнетава(“Дзявочае сэрца”, “Доля”); В.Вярба(Гертруда Сакалова) “Вочы вясны”; Н.Мацяш, Н.Гулунова(“Станцыя падззеі”, “Гары вада”).

3.Проза другой паловы 1950-х – 1960-х гг.: характ-ыя прыкметы і асаблівасці, найбольш значныя прадстаўнікі.

На матэрыяле жыцця бел.народа на акупіраванай тэр-рыі ствараюцца празаіч. творы Я.Брыля, І.Грамовіча, П.Кавалёва, У.Краўчанкі, М.Лупсякова, М.Паслядовіча і інш. Тэма вайны і партызан.барацьбы становіцца вызначальнай у раманах «Векапомныя дні» (кн.1) М.Лынькова, «Растаемся ненадоўга» А.Кулакоўскага, «Мінскі напрамак» І.Мележа, «Згуртаванасць» М.Ткачова, «Глыбокая плынь»  І.Шамякіна, драмах К.Крапівы, К.Губарэвіча, А.Маўзона і інш. Нярэдка ў гэтых творах дзейнічаюць канкрэт.гістар.асобы, падзеі і факты маюць дакументал.аснову.

Дасягненнем тагачас.прозы стала завершаная ў 1955 трылогія  Я. Коласа «На ростанях». Але ў многіх творах розных жанраў пераважала фактаграфічная шырыня матэрыялу, падзейнасць, ім не хапала псіхалаг. глыбіні, аналітызму, аддавалася пашана культу асобы. Абмежаваная догмамі сацыялістыч.рэалізму, л-ра тым не менш набірала разбег і, пераадольваючы схематызм стэрэатыпных уяўленняў, дасягнула значных поспехаў.

У 2-й пал.1950-х г. працягваюць літ. працу рэпрэсіраваныя піс-кі  Я. Бяганская, Л.Геніюш, С.Грахоўскі, У. Дубоўка, А.Звонак, С.Новік- Пяюн,  П.Пруднікаў, Я.Скрыган, М. Хведаровіч, С.Шушкевіч і інш. Першыя кнігі прозы выдалі А.Адамовіч,  В.Адамчык,  А. Асіпенка, В.Быкаў, У.Дамашэвіч, У. Караткевіч, І. Навуменка, А.Савіцкі,  Б.Сачанка, І.Пташнікаў, М.Стральцоў,  І.Чыгрынаў і інш.

У дадзены перыяд проза узбагацілася у тэматычным і праблемным плане. Стылёвы дыяпазон вырас ад прозы сур’езнай, эпічнай да гумарыстычна-забаўляльнай. Проза з апісальнай, паведамляльнай вырасла у аналітычна-даследчыцкую. Празаікі звярнуліся да рэальных праблем часу, да праблем суч-ці. Атрымалі развіццё усе віды і жанры-апавяданне (Навуменка ,Брыль,Шамякін), аповесць(Брыль, Быкаў, Шамякін, Пташнікаў), узбагачэнне раманнай прозы(Навуменка, Мележ, Караткевіч, Сачанка, Шамякін). Бытуюць 2 вядучыя тэмы: вайна і вёска. У часы адлігі быў прарыў у вясковай прозе, які пазней запаволіўся. Вярнулася гістар.тэматыка (Караткевіч, Сачанка, Лобан).

5.М.Танк: бяграфія, агляд творч.набыткаў, вызначальныя рысы індыв.маст.почырку(стылю).

М.Танк (Скурко Яўген), нар.у 1912г. у в. Пількаўшчына Мядзельскага р-на Менскай вобл.у сялян.сям'і. Скончыў пачатковую польс.школу, вучыўся ў Вілейскай расейскай і ў Радашковіцкай бел.гімназіях, з апошняй быў выключаны за ўдзел у школ.забастоўцы. Уступіў у камсамол і пачаў актыўна ўдзельнічаць у падпольным руху. Вёў рэвал.дзейнасць на Віленшчыне і Наваградчыне. Сядзеў у віленскай турме «Лукішкі». Працаваў у легальным і падпольным камуністычным друку. Пасля далучэння Зах.Беларусі быў супрацоўнікам абласной газеты «Вілейскай праўда». У час ВАВ працаваў у газеце «За Савецкую Беларусь», Герой Сацыялістычнай Працы. Ганаровы грамадзянін г.Мінска. Народны паэт БССР. Памёр у 1995 г.

Тэндэнцыя праўдашукальніцтва не без нотак бунтоўнасці (верш “Абвяржэнне”) развівалася плённа з дозай смеху і крытыцызму у новых кнігах “Мой хлеб надзенны”, “Глыток вады”, “Перапіска з зямлёй”. Танк найбольш запамінаецца у грамадзян.абліччы страсна заклапочанага ч-ка, устрывожанага праўдалюба і выкрывальніка, вачам якога адкрываюцца усё новыя супярэчнасці веку (“Даўно я перастаў баяцца”, “Божа паэзіі”). Сферу грамадзянскага і патрыят.самавыяўлення паэта пачалі істотна пашыраць яго замежныя вершы(“Гібралтар”, “У Лаўры”), аднак і у гэты час рэшткі культаўскай псіхалогіі не пакідалі Танка (“Наша партыя”, “Залаты век”). Прысутнічае у вершах і глыбока-лірычная, інтэлектуальна-тонкая танальнасць, якая судакранаецца з родным краем, яна стала уласцівай не толькі для танкаў.паэзіі, а і для усей бел. паэзіі(кніга “Мой хлеб надзённы”). Для Танка хар-на: паэтызацыя род.мясцін, прадметны жыццяпіс (“Стол”, ”Печ”, ”Смаленне кабана”, “Аўсяны кісель”, “Мой родны кут”); глыбокая гуманістыч-ць тв-ці(“Рукі маці”, “Жыццё бабкі Улляны”). Шэдэўр танкаўскай гуманістыч.лірыкі - “Ave Maria”, дзе непрыняцце любых формаў дух. марнатраўства увасоблена праз вобраз манашкі. Тут цэлая бітва антытэз-ад захаплення,спачування да актыў.размовы з гераіняй,да страснай мальбы—зн-не цяжкай,неадступнай бітвы за ч-ка.