7. Гаж-дың қолданбалы бағдарламалық негізі.
ГАЖ-дағы ақпараттар барлығы белгілі бір жүйеде жинақталып, ол жүйе негізінде кезең-кезеңімен күрделі өзгерістер нәтижесінде біртіндеп қалыптасады. Яғни, ГАЖ-дың өнімді түрде басқарылуы көптеген қолданбалы бағдарламалардың тиімді тұстарын пайдаланумен жүзеге асады.
Төменде біз карта қүрастыруда ГАЖ-дағы мэліметтерді өңдеу және қолдану процесін атқаратьш қолданбалы бағдарламалар іуралы тоқ- таламыз.
Мәліметтерді өңдеудің жоғары деңгейдегі мүмкіңцігі АгсОІ8-те толық каталог түрінде қүрылған Е8КІ фирмасьшың бағдарламалық өнімі, яғни:
Мәліметтерді карта түрінде жоғары деңгейде бейнелеу
Инструменттер жинағы (кеңістік мәліметтерді өңдеуге арналған құралдар жинағы).
АrcGIS - бүл өзара байланысты АrcМар, АrcCatalog, АrcToolbox базалық мүмкіндіктердің жиыны. Бүлар бірігіп картографиялау, мәліметтерді басқару, кеңістіктік талдау, мәліметтерді редакторлау және оларды геоөңцеуден өткізу сияқты түрлі дәрежелі қиындыктағы ГАЖ-функцияларды шешуге мүмкіндік береді. АrcGIS - ГАЖ қолданушылардьщ үлкен қауымына арналған толык- функционалды, масштабталған күрделі бірнеше кезеңцік жүйесі. АrcМар - картаны қүрастыру мен мәліметтерді редакторлау, сондай-ақ картографиялық талдау үшін қажет. Бүл қосымшада негізгі жүмыс картамен жасалады. Картаның бетінде географиялық мәліметтерді карта қабаттарының жинағы, легендасы, масштабтық сызығы, солтустік бағыт және басқа элементтерді сақтайтын терезесі, яғни компоновка болады.
АrcМар-та картада 2 қосымшамен жүмыс жасалады:
1) Географиялық мәліметтер негізінде - географиялық қабаттармен жұмыс жасауға, әртүрлі символдарды анықтауға, анализ жасауға мүмкіндік береді. Мүңда негізгі картографиялық жүмыстар жасалады.
2) Компоновка негізіңде — карталарды безендіру, яғнн легенда қүрастыру, тақырыбы, масштабы жасалады, көрсетіледі, картаның солтүстік бағыты, қағаз өлшемі беріледі.
АrcCatalog - геомэліметтердің базасын қүрастыру мен кеңістік мәліметтерді басқару үшін, сонымен қатар, метамәліметтерді қүру, көру, басқару сияқты функцняларын атқаратын қосымшасы. Біздің ГАЖ-дың барлык мәліметтерін қүрылымдауға және басқаруға көмектеседі. Ол географнялык мәліметтерді іздеуге, көруге арналган қүраддар, метамәліметтерді күрастыру, көру, басқару, әртүрлі маліметтер жиынын тез ашып көруге, географиялық мәліметтерді құрылымдауға арналған құралдар ұсынады. АrcМар-қа ұқсайды, бірақ ерекшелігі - редакция жасалмайды. АrcToolbox - мәліметтерді геоөңдеудің конвер. тациясы. Геомәліметгерді өңдеуге арналған көптеген құралдарды сақгайтын косымша. АrcМар, ArcCatalog және АrcToolbox әртүрлі ГАЖ-функцияларды біріге отырып өңдейді. Мысалы, ArcCatalog -та картаның кұжатын табамыз да, оны АrcМар-та екі рет шерту арқылы ашуға болады. Кейіннен, АrcМар-та АrcToolbox көмегімен өзгертулер келтіруге болады.
Ал МарInfo 6.0-7.0 версиялары ендігі жерде 8.1.6 Оracle 8і толықтыруларымен жабдыкталған. МарInfo 6.0 версиясы кеңістіктік нысан- дарды оқып жэне жаза алатын деңгейге жетті. Оracle 8і Spatial Option-ның кеңістіктік артыкшылықтарын сұраныс құру үшін қолданады. 8.1.6 версиясы үшін нысандардың жаңа типіне және форматтарға (dimensions, inner/outer regions, node direction және т.б.) қызмет көрсете алады. Жаңа артықшылығы (команда Карта>Создать 3D Карту) кез келген карта үшін үш өлшемді бейне құруға, кеңістіктік қабат құрамында мүмкіндік береді.
MapInfo 6.0 үстелдік геоақпараттық жүйе. Ол төмендегілер үшін арналған:
Картаны құру жэне түрлендіру (редакциялау) функцияларын еш кателіксіз орындауға;
Картаны визиволизациялау және дизайн, яғни әшекейлеу немесе безендіруге;
Тақырыптық карталарды (геоморфологиялық, геологиялык, климаттық т.б.) құру үшін;
Графикалық жэне семантикалық ақпараттарға кеңістік және статистикалық анализ жасау үшін;
Әрбір нысанның табиғи географиялық құрылым негіздеріне сәйкес геокодтау үшін (геокодирования);
Географиялык мәліметтер базасында еркін де ашық мамандандырылған түрде жұмыс істеу үшін;
Карталармен есеп берулерді принтер мен плоттерлерге және графикалық файлдарға шығару.
МарInfo 6.0-дағы жоба. «Жоба» - бағдарламада картамен жұмыс істеу кеңістігі деп атасақ болады. Бұл бағдарлама мэзірінің кеңейтілуі (разширение) Wor. Бұл файлда біз өзімізге керекті функцияларды колдану аркылы жұмыс істейміз және осы істеген жұмыстарымызды сақтаймыз. МарInfo 6.0-дағы жоба сызуға қажетті картадан (Мар), таблицалық кестелерден (Вrowzer), сызба графиктерден (Graph) және кампоновкалардан, яғни безендірулерден (Layout) тұрады. Карта бір- бірінің үстіне қойылған бірнеше әртүрлі қабаттардан тұруы мүмкін. Таблица (кесте) бұл DBF форматындағы мәліметтер базасы. Картаның әрбір жекелеген қабатына қабаттың қасиетіне сай өзіне тән мәліметтер базасы бекітілген (өзіне тән мәліметтер базасын басқаша айтқанда, атрибуттық ақпарат дейді). Графиктер (сызбалар) таблицадағы (кестедегі) мэліметтер мәндерінен тұрғызылады және кейін қолдану үшін жобада сақталады. Компоновкалар дегеніміз басып шығаруға дайын карталар түрі.