Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі

ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Қожабергенов Е.А

«Казахстанская-126 сортының морфологиялық маркерленген моносомды линияларының F₁ гибридтеріндегі мейозды зерттеу»

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

050701- «Биотехнология» мамандығы бойынша

Алматы 2013

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі

әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

«Қорғауға жіберілді»

_________Молекулалық биология және генетика

кафедрасының меңгерушісі

____________________ б.ғ.д., профессор Айташева З.Ғ.

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: «Казахстанская-126 сортының морфологиялық маркерленген моносомды линияларының F₁ гибридтеріндегі мейозды зерттеу»

050701- «Биотехнология» мамандығы бойынша

Орындаған: Қожабергенов Е.А

Ғылыми жетекшісі:

б.ғ.к. аға оқытушы Даулетбаева С.Б

Норма бақылаушы: Жігітбекова А.Д

Алматы 2013

РЕФЕРАТ

Дипломдық жұмыс 51 беттен, бір кестеден, 9 сурет және 50 әдебиет тізімінен тұрады.

Кілтті сөздер: бидай, мейоз, аналық тозаң клеткасы, сұрыптау, гибрид, хромосомалық инженерия, бидайдың моносомды линиялары, цитогенетикалық талдау, хромосомалар, бидай геномы.

Бұл жұмыста нақты хромосома бойынша Казахстанская-126 морфологиялық маркерленген моносомды линияларының F₁ гибридтеріндегі мейоз ерекшеліктерінің нәтижелері мысал түрінде көрсетілген. Аналық тозаң клеткасы түрінде көлемді материалды цитологиялық талдау барысында моносомды және дисомды өсімдіктер ұқсастықтары жүргізілді, сонымен қатар мейоздың тұрақтылығы мен кейбір бұзылыстар анықталды: хромосоманың қалып қоюшылығы, анафаза II сатысында асинхронды бөлінулер, телоцентрлі хромосомалардың қалыптасуы және поливаленттік хромосомалар ассоциациясы.

Жұмыстың мақсаты: морфологиялық маркерленген изогенді линияларды Казахстанская-126 сортының моносомды линиларымен будандастырғандағы F₁ ұрпақ гибридтерінің мейозын зерттеу.

Тапсырмалар:

1. F₁ гибрид өсімдіктеріне фенотиптік талдау жүргізу.

2. Моносомды және дисомды өсімдіктеріне цитологиялық идентификация жүргізу.

3. Аналық тозаң клеткасы мейозының бірінші және екінші бөліну сатыларын зерттеу.

Терминдер тізімі және қысқартылған сөздер:

Моносомик – бұл диплоидты жиынтық кезінде бір хромосомасы жоқ организм.

Анеуплоид – бір немесе бірнеше хромосома бойынша балансталмаған хромосома жиынтығымен сипатталатын клетка не болмаса организм.

Асинапсис (а- + грек. synapsis байланыс, қосылу) – гаметалар арасында жүйесіз бөлінуге алып келетін мейоздағы хромосома конъгациясының болмауы.

Транслокация – ( транс және лат. locatio - орналастыру) хромосома учаскісінің алмасуы негізінде жасалатын хромосомалық мутацияның түрі. Өсімдіктің жемістілігін жиі төмендетеді.

Гомологті хромосомалар – морфологиялық және генетикалық жағынан бір-біріне ұқсас хромосомалар.

Бивалент – гомологті хромосоманың бір жұбының тұрақты комплексі.

Синапсис – (греч. sýnapsis), гомологті учаскілердің алмасуы жүретін гомологті хромосомалардың уақытша жақындауы, хромосома конъгациясы.

Хиазмалар – мейоздың бірінші бөлінуі кезінде гомологті хромосомалардың байланысқан жері.

Алмасқан линиялар – бір сорт хромосомасының басқа бір сорт хромосомасы алмасқан линиялар.

ИЛ – изогенді линия

ИЛ-В – изогенді линия (қысқа тісше)

ИЛ-Bg – изогенді линия (қара қабықша)

ИЛ-Hр изогенді линия (масақ аяқшасының түктенуі)

ИЛ-Rht – изогенді линия (қысқа сабақ)

МI – метафаза І сатысы

АI – анафаза І сатысы

АII – анафаза ІІ сатысы

АТК – аналық тозаң клеткасы.