Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
СиПСКП Умк.pdf
Скачиваний:
100
Добавлен:
13.03.2015
Размер:
1.16 Mб
Скачать

2.4

Студенттердің өзіндік жұмыстары (СОӨЖ) аясында өткізілетін

 

 

 

сабақтардың жоспары

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Тапсырма

 

 

Жүргізу

Əдістемелік ұсыныстар

Ұсынылатын

 

 

 

 

 

 

 

 

 

формасы

 

 

 

 

 

əдебиеттер

 

1

 

Қазақстан

 

Республика-

 

Дискус-

ҚР

мұнай

 

мен

Негізгігазды: 1[8-9].

 

 

 

сындағы

 

мұнай

өндіру

сия

өндірудің

ағымдағы

Қосымша: 5,6,7.

 

 

 

саласының

 

қазіргі

түрінде

көрсеткіштерімен,

негізгі

 

 

 

 

 

жағдайы

 

 

жəне

 

даму

мəселелерімен

жəне

даму

 

 

 

 

болашағы.

 

 

 

 

 

 

болашағымен танысу

 

 

 

 

 

2

 

Кен

 

 

орнын

 

 

игеруТренинг

Кен

орнын

игеру

жобасынНегіз: 1[10–18].

 

 

 

жобасының

 

оны тұрғызу

 

 

оны

тұрғызу

жобасыменҚосым: 2[3-9].

 

 

 

жобасынан

 

 

 

 

 

 

салыстыру.

 

 

 

 

 

 

 

 

айырмашылығы.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3

 

Мұнайдың, мұнай

 

 

Дискус-

Мұнайдың

жəне

 

газдыңНегіз: 1[19-34].

 

 

 

газының физика-

 

 

 

сия

физика-химиялық

 

 

Қосым: 2[33-35,

 

 

 

химиялық қасиеттері

 

 

түрінде

қасиеттерін салыстыру.

 

163-165].

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4

 

Қабат

 

 

суларыныңТренинг

Тұщы, ағынды жəне қабатНегіз: 1[35-44].

 

 

 

физика-химиялық

 

 

 

 

суларының

 

негізгі

Қосымша:

2[92-

 

 

 

қасиеттері.

 

 

 

 

 

 

қасиеттері.

 

 

 

102].

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5

 

Эмульсия

түрлері. Мұнай

Дискус-

Мұнай

эмульсиясы

жəНнегізгі: 1[55-60].

 

 

 

эмульсиясы.

 

 

 

 

сия

оның қасиеттерін сипаттау.

Қосымша:

2[8-

 

 

 

 

 

 

 

 

 

түрінде

 

 

 

 

 

21].

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

6

 

Мұнай,

газ

жəне

судыТренинг

Мұнай,

мұнай

газын жəнеНегізгі: 1[45-54].

 

 

 

жинау, тасымалдау жəне

 

 

суды

дайындаудың

жеке Қосымша:

2[7-

 

 

 

дайындаудың схемасы

 

 

 

 

схемасын қарастыру.

 

 

21].

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

7

 

Құрлықта

 

жəне

теңіздеДискус-

Əртүрлі

 

 

 

схемалардыНегізгі: 1[60-72].

 

 

 

ұңғы

өнімдерін

жинау

сия

қарастыру

жəне

 

олардыҚосым: 2[22-32].

 

 

 

жəне

 

 

 

тасымалдаутүрінде

қолдану жағдайын түсіндіру.

 

 

 

 

 

схемасы.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

8

 

Мұнайдағы

 

судың,

 

 

Тренинг

Мұнайдағы

 

,

Негізгісудың: 1[73-90].

 

 

 

механикалық қоспаның

 

 

механикалық қоспаның жəне

Қосым: 2[56-63].

 

 

 

жəне тұздардың құрамын

 

 

тұздардың

 

 

құрамын

 

 

 

 

анықтау.

 

 

 

 

 

 

 

анықтаудың

нақтылы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

əдістерін қарастыру.

 

 

 

 

 

9

 

Қарапайым жəне күрделі Дискус-

Қарапайым

жəне

 

күрделіНегізгі: 1[93-95].

 

 

 

құбырлардың

 

 

 

сия

құбырлардың схемаларымен

Қосым: 2[80-85].

 

 

 

айырмашылығы.

 

 

түрінде

танысу.

 

 

 

 

 

 

 

10

 

Құбырлар

жұмысына

 

 

Тренинг

Құбырлардың бүлкілдеуі

Негізгі:

1[96-

 

 

 

газды-сұйық ағын

 

 

 

 

(пульсациясы)

жəне

оларды

110].

 

 

 

 

құрылымының əсері .

 

 

 

 

болдырмау жолдары.

 

 

Қосымша:

2[60-

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

70, 86-90].

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

11

 

Құбырларды

коррозиядан

Дискус-

Нақтылы

 

 

 

жағдайдаНегізгі:

1[111-

 

 

 

катодты

 

 

жəне

 

сия

құбырларды

коррозиядан133].

 

 

 

 

протекторлы қорғау.

 

 

түрінде

қорғау əдістерін таңдау жəне

Қосымша:

2[33-

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

таңдау

 

принципін

55].

 

82

 

 

 

 

түсіндіру.

 

 

 

 

12

Əртүрлі

айырғыштарды

Тренинг

Əртүрлі

айырғыштардыңНегізгі: 1[134-

 

қолдану аймағы.

 

артықшы-лығымен

жəне140].

 

 

 

 

 

кемшілігімен танысу.

 

Қосымша:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2[102-110].

 

 

 

 

 

 

 

 

13

Мұнай

эмульсияларын

Дискус-

Мұнай

 

эмульсиясынНегізгі:

1[153-

 

бұзу əдістері.

сия

бұзудың

неғұрлым

тиімд

170].

 

 

 

 

түрінде

əдістерін анықтау.

 

Қосымша:

 

 

 

 

 

 

 

 

2[115-132].

 

 

 

 

 

 

 

14

Резервуарлардың

Тренинг

Бақылау-өлшеу

 

Негізгі:

1[173-

 

бақылау-өлшеу

 

аспаптарының тағайындалуы

185].

 

 

аспаптары.

 

 

жəне

олардың

мыс жұҚосымша: 2[133-

 

 

 

 

принципі

 

 

160].

 

 

 

 

 

.

 

 

 

 

15

Ұңғы өнімдерін жинау,

Дискус-

Мұнай-газ

кəсіпшілігініңНегізгі:

1[231-

 

тасымалдау

жəне дайын-

сия

технология-лық

 

240].

 

 

даудың

технологиялық

түрінде

процесстерін зерттеу жəне

 

 

процесстерін

 

оларды

автоматтандыру

Қосымша: 2[225-

 

 

248].

 

 

автоматтандыру

 

жолдары.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2.5 Студенттердің өздік жұмыстары (СӨЖ) бойынша сабақ жоспары

 

 

Тапсырма

 

 

 

СӨЖ орындауға арналған

 

Ұсыны-

 

 

 

 

 

 

 

 

əдістемелік ұсыныстар

 

латын

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

əдебиеттер

1

ҚР-ның мұнай-газ

саласыныңКаспий

теңізінің

қайраңындағы

Қосымшакен:

 

даму

болашағы

 

тақырыбынаорындарын

игеруге,

сондай-ақ

табиғи

5,6,7.

 

презентация дайындау.

 

ресурстарды

тиімді

пайдалануға үлкен

 

 

 

 

 

 

 

назар аудару қажет.

 

 

 

 

2

«Кен

орнын игеру

жобасыныңИгеру

графиктерін

түсіру(негізгі

Өндірістік

 

көрсеткіштері

…………..»

көрсеткіштердің

өзгеру

динамикасы–

практика

 

тақырыбына

презентация

қабат

қысымы,

газды

фактор,

өндіру

материал-

 

дайындау

 

 

 

 

көлемі жəне т.б.).

 

 

 

 

дарының

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

есебі

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қосымша:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5,6,7.

3

«Кен

орнындағы

мұнайдыңӨндірістік

 

практика

уақытындаӨндірістік

 

жəне

ілеспе

газдың

негізгіжинақтаған материалдарды қолдану.

практика

 

физика-химиялық

 

қасиеттері

 

 

 

 

 

 

материал-

 

……….»

 

тақырыбына

 

 

 

 

 

 

 

дарының

 

презентация дайындау

 

 

 

 

 

 

 

 

есебі

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қосымша:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5,6,7.

4

«Ілеспе

суды дайындау

жəнеҚабат

суларын

тазалау

əдістерін жəне

Өндірістік

 

оны

кен

орнында

пайдалануоларды

 

кəсіпшілікте

қолдануды

практика

 

…….»

 

 

тақырыбына

сипаттау.

 

 

 

 

 

материал-

 

презентация дайындау

 

 

 

 

 

 

 

 

дарының

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

есебі

83

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қосымша:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5,6,7.

 

5

«Мұнай

эмульсиясын

бұзудың

Жаңа əдістерді салыстыру жəне олардың

Қосымша:

 

жаңа

əдістері»

тақырыбына

 

артықшылығымен

мен

 

кемшілігін5,6,7.

 

 

презентация дайындау

 

 

 

анықтау.

 

 

 

 

 

 

6

«Кен орнында мұнай, газ

жəне

 

Нақтылы бір кен орнының жинау жəнеӨндірістік

 

суды жинау мен дайындаудың

 

дайындау схемасын сипаттау.

 

 

практика

 

 

схемасы…………….»

 

 

 

 

 

 

 

 

материал-

 

тақырыбына

презентация

 

 

 

 

 

 

дарының

 

 

дайындау

 

 

 

 

 

 

 

 

 

есебі

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қосымша:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5,6,7.

 

7

«Теңіз

кен орнында

мұнайдыЖағалаудан

қашық

орналасқан

сайынҚосымша:

 

жинау,

тасымалдау

 

жəнесхемадағы

негізгі

өзгерістерге

көңіл5,6,7.

 

 

дайындаудың

схемасы»

аудару керек.

 

 

 

 

 

 

тақырыбына

презентация

 

 

 

 

 

 

 

 

дайындау

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

8

«Мұнайдағы

 

 

, судыңҚондырғының

схемасын

келтіріп, Өндірістік

 

механикалық қоспаның жəнеолардың

сипаттамасын

жəне

мысжұ практика

 

 

тұздардың құрамын анықтауға

принципін баяндау.

 

 

 

материал-

 

арналған

автоматтандырылған

 

 

 

 

 

дарының

 

 

қондырғылар»

тақырыбына

 

 

 

 

 

есебі

 

 

презентация дайындау

 

 

 

 

 

 

 

 

Қосымша:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5,6,7.

 

9

«Су

асты

құбырлары»

Су асты құбырларын төсеудің жҚосымшаəне

:

 

тақырыбына

презентация

пайдаланудың ерекшеліктерін сипаттау .

5,6,7.

 

 

дайындау

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

10

«Құбырларды

 

пайдалануƏртүрлі құбырларды

пайдалану

кезіндеҚосымша:

 

кезіндегі қиыншылықтар жəне туындайтын

негізгі

қиыншылықтарды5,6,7.

 

 

оларды

болдырмау

жолдары»

зерттеу жəне оларды

жою

əдістерін

 

 

тақырыбына

презентация

таңдау.

 

 

 

 

 

 

 

дайындау

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

11

«Кен

орнында

құбырлардыңКоррозиямен күресу

əдістерін сипаттауӨндірістік

 

коррозиясымен күресу əдістері

жəне берілген кен орны үшін неғұрлымпрактика

 

 

………………..»

тақырыбына

тиімді əдісті таңдауды дəлелдеу.

 

материал-

 

презентация дайындау

 

 

 

 

 

 

 

 

дарының

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

есебі

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қосымша:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5,6,7.

 

12

«Айырғыштардың

 

 

қазіргіАйырғыштардың

схемасын

келтіріпҚосымша:

 

жетілдірілген

 

 

» түрлеолардыңі

жұмыс

принципін

жəне 5,6,7.

 

 

тақырыбына

презентация

артықшылығымен

мен

 

кемшілігін

 

 

дайындау

 

 

 

 

баяндау.

 

 

 

 

 

 

13

«Мұнай кен орнында мұнайды Қондырғының

схемасын

келтіріп, Өндірістік

 

сусыздандыру

қондырғысы

жұмыс

принципін

 

жəне

практика

 

 

……….»

 

тақырыбына

артықшылығымен

мен

 

кемшілігінматериал-

 

презентация дайындау

 

 

 

баяндау.

 

 

 

 

дарының

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

есебі

 

 

 

 

 

 

 

 

 

14

«Қазіргі

 

 

 

мұнайМұнайдың

жеңіл

фракцияларыныңҚосымша:

 

резервуарлары»

тақырыбына

жоғалуын

 

 

 

болдыртпайтын5,6,7.

84

 

презентация дайындау

резервуарлардың

конструк-циясына

 

 

 

 

көңіл аудару қажет.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

15

«Ұңғы

өнімдерін

Кəсіпшілікте

 

мұнайды

,

айырудыҚосымша:

 

дайындаудың

технологиялықсусыздандыруды,

тұрақтандыру

мен5,6,7.

 

процесстерін

автоматтандыру

есептеуді

автоматтандыру

жолдарын

 

жолдары»

тақырыбына

сипаттау.

 

 

 

 

 

презентация дайындау

 

 

 

 

 

2. 6 Өздік бақылауға арналған тест тапсырмалары

1.Ұңғы өнімдерін жинау, кəсіпшілік ішінде тасымалдау жəне дайындау объектілерінің құрылысын қандай жобалау құжаты негізінде жүзеге асырады?

A.Игеру жобасы

B.Технологиялық схема

C.Тəжірибелі - өндірістік пайдалану жобасы

D.Тұрғызу жобасы

E.Геологиялық есеп

2.Мұнай кен орындарын игеру барысында қанша саты байқалады?

A.1

B.2

C.3

D.4

E.5

3.Мұнай кəсіпшілігінде ұңғы өнімі деп нені айтамыз?

A.Газсыз мұнайды

B.Мұнайды дайындау қондырғысынан өткен тауарлы мұнайды

C.Бензин, дизелді отын жəне басқа да мұнай өнімдерін

D.Ұңғыдан келіп түсетін мұнай, газ жəне су қоспасын

E.Айырғаннан кейінгі су-мұнай қоспасын

4.Мұнайдың қанығу қысымы деп:

A.Игеруге дейінгі бастапқы қабат қысымы

B.Конденсацияның басталу қысымы

C.Мұнайдан алғашқы газ көбіктерінің бөлінуі кезіндегі қысым

D.Тау жыныстарының қысымы

E.Қалыпты жағдайдағы қысым

5.Қабат суының қаттылығын қандай элементке байланысты анықтайды?

A.Сутегі

B.Оттегі

C.Кальций, магний

D.Калий, натрий

E.Темір, алюминий

6.Неғұрлым тұрақты, берік мұнай эмульсиялары қандай жағдайда түзіледі ?

A.Фонтанды ұңғыларда

B.Газлифтілі ұңғыларда

C.Терең сорапты ұңғыларда

D.Құбырларда

85

E.Резервуарларда

7.Эмульсияның дисперстігі дегенді қалай түсінесіз?

A.Судың пайыздық құрамы

B.Дисперсті фазаның ұсақталу дəрежесі

C.Эмульсияның беріктігі

D.Эмульсияның бұзылу уақыты

E.Эмульсияның түрлері

8.Жинау жүйесінде жүзеге асырылатын технологиялық процестердің қайсысында мұнайдан газдың бөлінуі жүреді?

A.Айыру ;

B.Эмульсиясыздандыру;

C.Тұзсыздандыру

D.Тұрақтандыру

E.Ингибиторлеу

9. Ұңғы сағасынан бастап топтық қондырғыларға дейін төселген құбырды қалай атайды?

A.Жинау коллекторы

B.Кəсіпшілік коллекторы

C.Мұнайқұбыры

D.Газқұбыры

E.Лақтыру (шығару) желісі

10.Өлшеу қондырғыларында қолданылатын айырғышты қай түрге жатқызамыз?

A.Көлденең айырғыш

B.Екі сыйымдылықты көлденең айырғыш

C.Радиальды енгізу басы бар тік айырғыш

D.Тангенциальды енгізу басы бар тік айырғышты

E.Соңғы айыру қондырғысы

11.Құбырлардың гидравликалық есебіндегі Бернулли теңдеуі:

A.

hт р

= l

l

×

V 2

D

 

 

2g

B.

 

æ

 

 

 

 

P1

hт р

= èz1 +

 

 

rg

 

 

ç

 

 

 

 

 

 

C. t = t0 + m* dwdr

 

V

2 ö

 

æ

 

P

 

V

2 ö

+

 

1

 

÷

-

ç

+

2

+

 

2

 

÷

 

 

 

rg

 

 

 

 

2g ø

èz2

 

2g ø

D.V = QF

E.V = - k dp m dl

12.Қандай құбырларды күрделі құбырлар категориясына жатқызамыз?

A.Тұтқырлығы жоғары мұнайларды айдауға арналған құбырлар

B.Тармақталған құбырлар

C.Мұнайгаз қоспаларын айдауға арналған құбырлар

D.Су астында төселген құбырлар

86

E. Белгілі –бір объектілерді қиып өтетін құбырлар

13. Мына формула бойынша l = 0,3164 , гидравликалық кедергіні есептеу

4 R e

құбырдағы қандай сұйық ағыны режимінде жүргізіледі ? А. Ламинарлы В. Турбулентті С. Квадраттық

D.Аралас Е. Құйынды

14.Құбыр бойындағы тығынды арматураларға не жатады?

A.Манометрлер, термометрлер

B.Крандар, ысырмалар

C.Деңгей реттегіштер, сақтандыру клапаны

D.Сораптар мен компрессорлар

E.Құбырлар

15.Ньютондық емес сұйықтар деп тұтқырлығы мынаған тəуелді болатын сұйықтарды айтамыз:

A.Ығысу кернеуі мен жылдамдықтар градиентіне

B.Қысым мен температураға

C.Қысымның төмендеуі мен сұйықтардың тығыздығына

D.Ағын режимі мен құбырлардың кедір-бұдырлығына

E.Еріген газдың мөлшеріне

16.Құбырлар коррозиясының қандай түрінде коррозия ингибиторларын енгізу əдісі тиімді болып табылады?

A.Атмосфералық коррозия

B.Топырақтық коррозия

C.Ішкі коррозия

D.Электрохимиялық коррозия

E.Биохимиялық коррозия

17.Қандай заттар деэмульгаторлар болып табылады?

A.Асфальтендер, нафтендер

B.Дипроксамин, диссольван, сепарол

C.Шайырлар, парафиндер

D.Еріген газ

E.Қабат сулары

18.Мұнай кəсіпшілігіндегі тауарлы парк резервуарларының көлемі неге тең?

A.Барлық ұңғылардың жылдық өніміне

B.Барлық ұңғылардың кварталдық өніміне

C.Барлық ұңғылардың айлық өніміне

D.Барлық ұңғылардың апталық өніміне

E.Барлық ұңғылардың екі тəуліктік өніміне

19.Мұнай резервуарларында қандай құрылғы бұзылған тығынды арматурадан мұнайдың ағып кетуіне жол бермейді?

A.Қайта қосу құрылғысы

B.Хлопушка

87

C.Гидравликалық сақтандыру клапаны

D.Тыныс алу (дем алу) клапаны

E.Деңгей өлшегіш

20.Қандай жағдайда өнімді жинау жүйесінде реагенттер блогын (РБ) қолданады?

А. Мұнайды, газды жəне суды бірге тасымалдағанда В. Мұнайды газдан бөлгенде С. Электрохимиялық қорғау жүйесінде

D.Тауарлы паркте мұнайды сақтау кезінде

Е. Жоғары парафинді жəне агрессивті мұнайларды тасымалдау кезінде

21.Жинау жүйесінде жүзеге асатын осы технологиялық процесстердің қайсысында, мұнайдан жеңіл фракциялардың бөлінуі жүреді ?

A.Айыру;

B.Деэмульсация;

C.Тұзсыздандыру

D.Тұрақтандыру

E.Ингибиторлеу

22.Құрамында: 4 % парафині, 1 % күкірті бар мұнайды қалай жіктейміз? А. Аз парафинді, аз күкіртті В. Жоғары парафинді, жоғары күкіртті

С. Жоғары парафинді, аз күкіртті Д. Парафинді, күкіртті Е. Парафинді, жоғары күкіртті

23.АТӨҚ-нан МДҚ-на дейін төселген құбырларды қалай атаймыз?

А. Жинау коллекторы В. Кəсіпшілік коллекторы С. Мұнайқұбыры Д. Газқұбыры Е. Лақтыру желісі

24.Мұнайдағы су С/М эмульсиясы қандай эмульсия түріне жатады? А. Тура түрдегі

В. Аралас түрдегі С. Қайтымды (кері) түрдегі

Д. Ірі дисперсті түрдегі Е. Полидисперсті түрдегі

25.Мұнай эмульсиясы мына жүйеге жатады: А. Ұсақ дисперсті

В. Ірі дисперсті С. Полидисперсті

Д. Орташадисперсті Е. Монодисперсті

26. Ұңғы өнімін жинау жəне дайындаудың қай сатысында мұнайды тауарлы деп атаймыз ?

А. МДҚ мен МӨЗ арасында.

В. “Рубин” қондырғысына дейінгі учаскіде

88

С. Шикізат резервуарларында Д. ОГН тұндырғыштарынан соң Е. Айырғыштардан соң

27.Құбыр қимасы сұйықтармен толық толған құбырларды қалай атайды? А.Өздігінен ағатын В. Арынсыз

С. Еркін - өздігінен ағатын Д. Арынды-өздігінен ағатын Е. Арынды

28.Жалюзді тамшы ұстағыштың жұмысы қандай принципке негізделген ? А. Гравитациялық күштерді қолдануға В. Газ ағынының бағытын өзгертуге С. Ағын жылдамдығын өзгертуге

Д. Коалесцирлеуші набивканы қолдануға Е. Ортадан тепкіш күшті қолдануға

29.Ұңғы шығымын массалық əдіспен өлшеу келесі түрдегі топтық өлшеу қондырғысында жүзеге асырылады:

A.ТӨҚ - 5

B.Спутник - А

C.Спутник -Б - 40

D.Спутник - В - 14

E.Рубин – 2

30.Уақыт бірлігі ішінде ұңғыдан өндірілген сұйықтың мөлшерін былай атаймыз:

A.Мұнайбергіштік коэффициенті

B.Шығым

C.Меншікті шығын

D.Табыс

E.Игеру режимі

Тест тапсырмалардың жауап паспорты

Сұрақ

Дұрыс

Сұрақ

Дұрыс жауап

Сұрақ

Дұрыс жауап

нөмірі

жауап

нөмірі

 

нөмірі

 

1

Д

11

В

21

Д

2

Д

12

В

22

Д

3

Д

13

В

23

А

4

С

14

В

24

С

5

С

15

А

25

С

6

В

16

С

26

А

7

В

17

В

27

Е

8

А

18

Е

28

В

9

Е

19

В

29

Д

10

В

20

Е

30

В

2.7 Өткен курс бойынша емтихан сұрақтарының тізімі:

1. Қазақстанды мұнай өндіруші ел ретінде сипатта.

89

2.Қазақстандағы ірі мұнай мен газ кен орындарын атап беріңіз.

3.Сіз қандай теңіздегі мұнай-газ кен орындарын білесіз?

4.Игеру жобасында қандай сұрақтар қарастырылады ?

5.Ұңғы өнімін қалай түсінесіз ?

6.Ұңғы өнімін жинау жүйесінің элементтерін атап беріңіз.

7.Жинау, кəсіпшілік ішінде тасымалдау жəне ұңғы өнімдерін дайындау кешендерінің құрылысы қандай жобалау құжаты негізінде жүзеге асады?

8.Мұнай кен орнын орналастыру жобасына қандай негізгі талаптар қойылады?

9.Мұнай кен орнының орналастыру жобасын жасау үшін қандай мəліметтер қажет?

10.Мұнай кен орнын игерудің төрт сатысына (этапына) сипаттама беріңіз?

11.Мұнай кен орнын игерудің əр сатысының ұзақтығы қандай?

12.Нормативке сəйкес тауарлы мұнайдың сапасын қандай көрсеткіштер сипаттайды?

13.Мұнай құрамына қандай көмірсутектері кіреді?

14.Мұнайгазы дегеніміз не?

15.Мұнай құрамын қалай жіктейді?

16.Мұнайдың тығыздығы мен тұтқырлығы неге байланысты? 17.“Газ факторы” түсінігіне анықтама беріңіз?

18.Табиғи газдың жоғарысығымдылық коэффициенті нені сипаттайды? Оны қалай анықтайды?

19.Қабат суларының минералдылығы деп нені айтады?

20.рН шамасы бойынша қабат суларын қалай жіктейді?

21.Мұнай эмульсиясы дегеніміз не?

22.Мұнай эмульсиясының түзілуіне жəне беріктігіне қандай факторлар əсер етеді?

23.Мұнай эмульсиясының тұтқырлығы неге байланысты болады?

24.Мұнай эмульсиясының қандай түрін тура жəне қандайын кері деп атайды?

25.Эмульсияның инверсия нүктесі деп нені айтамыз?

26.Қандай заттар табиғи эмульгаторлар болып табылады?

27.Мұнай эмульсиясының «ескіруі» дегеніміз не жəне ол қандай факторларға байланысты болады?

28.Ұңғы өнімдерін жинау жəне дайындау схемасы неге байланысты болады?

29.Саңылаусыз жинау жүйесінің қандай түрлері бар?

30.Саңылаусыз жинау жəне өнімді тасымалдаудың қосқұбырлы жүйесінің артықшылығы мен кемшілігін айтыңыз?

31.Жетілдірілген технологиялық сұлбада қандай операциялар қарастырылған?

32.Ұңғы өнімін өлшеу қандай мақсатпен жүргізіледі?

33.Əртүрлі “Спутниктермен” ұңғы өнімдерін өлшеудің жұмыс принципін түсіндір.

34.Қандай “Спутниктерде” сұйықты өлшеу көлемдік əдіспен жəне массалық əдіспен жүргізіледі?

35.Сұйықтардың көлемдік шығын өлшегіштерінің көрсеткіш дəлдігі қандай параметрлерге байланысты болады?

36.Мұнайдағы судың құрамын қалай анықтайды?

90

37. Газ шығынын өлшеуге қандай аспаптар қызмет етеді?

38.Кəсіпшілік құбырларын қалай жіктейді?

39.Қандай құбырларды қарапайым жəне күрделі дейміз?

40.Гидравликалық көлбеу дегеніміз не?

41.Дюкерді қандай жағдайларда қолданады?

42.Қарапайым арынды құбырларды есептеу кезінде қандай параметрлерді анықтайды?

43.Сұйықтың құбыр бойымен қозғалуы кезінде гидравликалық кедергінің шамасы қандай факторларға тəуелді болады?

44.Көлденең құбырлардағы газдысұйық ағындардың құрылымдық түрлерін атап беріңіз?

45.Реологиялық қасиеттер деп нені түсінеміз?

46.Ньютондық емес сұйықтарға түсінік беру.

47.Тиксотропия деп нені айтады?

48.Құбырларды төсеу кезінде жұмыс тəртібі қандай?

49.Құбырлардың өткізу қабілетін ұлғайту тəсілдері.

50. Жоғары

парафинді

жəне

тұтқыр

мұнайларды

тасымалдау

кезінд

тұтқырлықты азайту əдістері.

 

 

 

 

 

51.Парафин шөгінділерімен күресу əдістері.

52.Құбырларда тұздардың жиналу себебі жəне олармен күресу əдістері.

53.Құбырларда бүлкілдеуді болдырмау əдістері.

54.Құбырлардың тоттану түрлері.

55.Құбырларды тоттанудан пассивті жəне активті қорғау деп нені түсінеміз?

56.Құбырларды

тоттанудан

катодтық

жəне

протекторлық

қорғауд

ерекшеліктері мен маңызы.

 

 

 

 

57.Тығындаушы (запорлы) жəне реттеуші құбырлы арматуралардың түрлері.

58.Бақылау-өлшеу аспаптарының түрлері мен қызметі.

59.Мұнай-газ айырғыштарының міндеті (тағайындалуы).

60.Айырғыштардың жіктелуі.

61.Кез-келегн түрдегі айырғыштарда қанша бөлім(секция) бар жəне олардың міндеті қандай?

62.Техникалық жəне экономикалық тұрғыдан жетілдірілген айырғыш қандай?

63. Əр түрлі айырғыштардың жұмыс принципін оның сұлбасы бойынша түсіндір.

64.Мұнай-газ айырғыштарының жұмысына қандай факторлар əсер етеді?

65.Айырғыштарды есептеу кезінде қандай шарттар қабылданады?

66.Айырғыштарда қандай құрылғы газ ағысымен бірге сұйық тамшыларының шығуына жол бермейді?

67.Газ айырғыштарының мұнай айырғыштарынан айырмашылығы.

68.Мұнайды деэмульгациялаудың қандай тəсілдері бар?

69.Деэмулсацияның үш негізгі сатысын атаңыз.

70.Деэмульгаторлардың негізгі түрлерін атаңыз.

71.Деэмульгаторларға қандай талаптар қойылады?

72.Мұнайды дайындау үшін қандай қондырғыларды пайдаланады?

73.Блокты деэмульсаторлардың түрлері, олардың жұмыс істеу принципі.

91

74.Тұндырғыштың міндеті жəне жұмысы.

75.Электродегидратордың жұмыс істеу принципі.

76.Жылуалмастырғыштардың түрлері.

77.Жылу алмасудың қандай түрлері бар жəне олар немен сипатталады?

78.Жылу беру, жылу өткізгіштік жəне жылу бергіштік коэффициенттеріне анықтама беріңіз.

79.Тауарлы парк резервуарларының саладағы қызметi мен көлемi.

80.Резервуарлардың түрлерi.

81.Тауарлы резервуарларда қандай негiзгi жабдықтар орнатылады жəне

олардың қызметi?

82.Резервуарлардың кiшi жəне үлкен “тыныс алуы” дегенiмiз не?

83.Резервуарларда мұнайды сақтау кезінде көмірсутектердің шығынын болдырмайтын қандай əдістер бар?

84.Тауарлы мұнайдың мөлшері мен сапасын қалыптасқан əдіс п автоматтандырылған қондырғылармен қалай анықталады?

85.Резервуарларды тазалау мен оларды тоттанудан сақтауды қалай жүргiзедi?

86.ҚҚҰ жүйесінде қандай суларды қолданады?

87.Өнімді қабаттарға айдалатын суға қандай талаптар қойылады?

88. Судың айдауға жарамдылығының жəне тазарту дəрежесі үшін басты критерий не?

89.Мұнайкəсіпшілік ағын суларды дайындау əдістерін атап жəне сипаттап беріңіздер.

90.Ашық типті қондырғылардың жұмысын жəне олардың артықшылығы мен кемшіліктерін айтып беріңіз.

91. Жабық

түрдегі

қондырғының

жұмыс

істеу . принципіОлардың

артықшылығы неде?

 

 

 

92.Ашық жəне жабық су қоймасынан тұщы суды дайындаудың мəні неде?

93.Коагулянттардың көмегімен суды қалай тазартады?

94.Мұнай кəсіпшілік ағын суларды дайындау жəне айдау жүйесін коррозиядан қорғау əдістері.

95.Газды дайындауды қандай мақсатта жүргізеді?

96.Газды дайындаудың қандай əдістері ,баролардың артықшылығы мен кемшіліктері?

97.Газды одоризациялау не үшін қажет жəне қалай жүргізіледі?

98.Төменгі температуралы сепарация қондырғысының жұмыс істеу принципін түсіндір?

99.Сұйық абсорбенттердің көмегімен газды кептіруді қалай жүргізеді?

100.Адсорбциялық қондырғының жұмыс істеу принципі.

101.Күкіртсутек пен көмірқышқыл газынан газды тазартуды қалай жүргізеді?

102.Газ гидраттары нені білдіреді, олармен күресудің қандай əдістері бар?

103. Ұңғы өнімдерін жинау, дайындау жəне тасымалдау кезінде қандай талаптар қойылады?

104.Мұнай кəсіпшілігінде резервуарларды пайдалану кезінде қойылатын талаптар қандай?

105.Сорапты станцияларды пайдалану кезінде қойылатын талаптар.

92

106.Мұнай-газ жинау тораптарына, коллекторларына жəне конденсат құбырларына қойылатын талаптар.

107.Ұңғы өнімін жинау жəне дайындау кезінде кездесетін қоршаған ортаны ластау көздері?

108.ШРК (шекті рұқсат етілген концентрация) деген не?

109. Кен

орынды тұрғызу жобасында атмосфераны қорғаудың қандай

шаралары

қарастырылуы тиіс?

110.Жер үсті жəне грунттық суларды ластанудан қалай қорғауға болады?

111.Топырақ пен жер асты пайдалы қазбаларды қорғау шараларын атаңыз.

112.Теңіздегі кен орындарды пайдалану кезінде теңізді ластанудан қорғау үшін мұнай мен газды жинаудың қандай ерекшеліктері бар?

113. Теңіз беті мұнаймен ластанған кездегі тазартудың

əдістерін,

атап

сипаттаңыз.

 

 

114. Теңіз платформаларын жобалау кезінде қандай талаптар орындалуы тиіс?

 

2.8 Курс бойынша глоссарий

 

 

Абсолютті ылғалдылық – қалыпты жағдайда 1 м3 газдың құрамында болатын

 

су буының массалық құрамы.

 

 

Абсорбция – газдың сұйық жұтқыш массасы – абсорбенттен өтуі кезінде оның

 

құрамынан су буларын немесе басқа да компоненттерді жұту процесі.

 

 

Адгезия – жабысу, газдан тамшылы сұйықтар мен механикалық бөлшектерді

 

бөліп алу мақсатында беттік керілу күштерін пайдалану жəне қолдану.

 

 

Адсорбция – кеуек беттері үлкен қатты жұтқыштармен(адсорбенттермен)

 

газдың құрамынан су булары мен конденсатты бөліп алу.

 

 

Барботаж – қысым арқылы газды сұйықтан өткізу, қарқынды араластыру жəне

 

жұту үшін қолданылады.

 

 

Ылғал сыйымдылық – берілген температура мен қысым

кезінде

газ

құрамындағы су буларының ең үлкен мүмкін мөлшері.

Ылғалдылық құрамы – берілген температура мен қысым кезіндегі газдың

бірлік көлемінде болатын су буларының нақты мөлшері.

 

 

Газ факторы – мұнай қабатынан

бос күйінде өндірілетін, сонымен

қатар

мұнайды айырудың əртүрлі сатыларынан

кейін бөлінген газдың жалпы

мөлшері.

 

 

 

 

Табиғи газдардың гидраттары – жоғары

қысым

кезінде

түзілетін

көмірсутектердің сумен қатты кристалды тұрақсыз қосылыстары.

 

Су (мұнай) глобуласы – дисперсті ортадағы шар тəріздес бөлшек.

 

Дефляция – желдің əсерінен таужыныстарының мүжілуі.

 

 

Деэмульгаторлар – эмульгаторларға

қарағанда

əрекеттілігі

жоғары, мұнай

эмульсияларын бұзуға арналған беттік-əрекетті заттар (БƏЗ).

Дисперсті орта – құрамында басқа сұйықтардың ұсақ тамшылары бар сұйық. Дисперсті фаза – дисперсті ортада ұсақ тамшылар түрінде орналасқан сұйық. Эмульсияның дисперстігі – дисперсті ортадағы дисперсті фазаның ұсақталу дəрежесі.

Диффузор – құбырдың кеңейген бөлігі(ортадан тепкіш сораптарда немесе компрессорларда), мұнда газ немесе сұйық ағының жылдамдығының азаюы

93

жүреді жəне кинетикалық энергия потенциалдық энергияға айналады– бұл кезде қысым жоғарылайды.

Дроссель – құбырлардың көлденең қимасын азайтатын құрылғы.

Дроссель-тиімділігі немесе Джоуль-Томсон

тиімділігі– газды дроссель

арқылы өткізген кезде оның қысымымен

қатар температурасы да едəуір

төмендейді, бұл əдісті газды төменгі температурада айыру кезінде қолданады. Дюкер – су кедергілерінен өту үшін су арнасы астынан төселетін құбырларға арналған траншея.

Инверсия – фазалардың ауысуы (эмульсияның бір түрден екінші түрге өтуі). Коагуляция – ілінісудің молекулярлық күші əсерінен бірігуі арқылы ұсақ бөлшектердің іріленуі.

Коагулянттар

дисперсті жүйелерге қосқан

кезде дисперсті фазалардың

диффузиялық қабатын сирететін жəне бөлшектердің соғысуы кезінде олардың

 

бірігуіне əкелетін заттар (электролиттер).

 

 

 

Коалесценция – су немесе мұнай тамшыларының ортақ бір тұтас тамшыға

 

бірігуі; жанасу

беттерінің

толық

жойылуы

болатын

бөлш

коагуляциясының терең сатысы.

Конвекция – бір-біріне қатысты орын ауыстыратын сұйық немесе газ тəрізді бөлшектердің кеңістіктің бір нүктесінен екінші нүктесіне жылу тасымалдау процесі.

Конденсат – будың сұйыққа конденсациялануы кезінде пайда болатын өнім. Конденсация – заттың газ күйінен сұйық күйге өтуі.

Кондиция – тауар (яғни мұнай мен газ) сай болатын норма, стандарт, сапа. Коррозия – сыртқы жəне ішкі ортаның əсерінен жабдықтар мен құбырлар металдарының өздігінен біртіндеп бүлінуі.

Криогенез – атмосфераның, гидросфераның жəне литосфераның шекаралық қабаттарында мұздың түзілуімен байланысты болатын процестер.

Лупинг – құбырлардың өткізгіштік қабілетін арттыруға арналған параллель төселген құбырлар.

Маточник – сұйықты бірқалыпты беруге арналған тұндырғыш аппаратындағы перфорацияланған тарату коллекторы.

Ньютондық емес сұйықтар– тұтқырлығы ығысу кернеуі мен жылдамдық градиентіне байланысты өзгеретін сұйықтар, оларға парафинді мұнайлар мен эмульсиялар жатады.

Мұнай газы – бұл мұнаймен бірге өндірілетін газ– құрамында көмірсутекті

емес газдар: азот, көмірқышқыл газы, күкіртсутек, инертті газдары бар С–С

1 4

метандық қатардың көмірсутектерінен тұратын көп компонентті қоспа.

Мұнай эмульсиялары – бір-бірінде ерімейтін жəне ұсақ дисперсті күйде болатын мұнай мен қабат суларының механикалық қоспасы.

Газды одоризациялау – газға одоранттарды қосу арқылы өзіне тəн иіс беру. Окклюдирленген газ – мұнай массасында жеке көбіктер түрінде таралған газ.

Газдың салыстырмалы ылғылдылығы– ылғалдылық құрамының ылғал сыйымдылыққа қатынасы.

Газдың салыстырмалы тығыздығы – бірдей жағдайдағы газ тығыздығының ауа тығыздығына қатынасы.

94

Понтон – жеңіл көмірсутектердің шығындалуына жол бермейтін резервуар жабдығы, қалқымалылығын қамтамасыз ететін қалытқылары бар диск.

Тауарлы мұнай астындағысу – мұнайды ұзақ сақтау барысында тауарлы резервуарлардың түбінде жиналатын су.

Айыру (сепарация) – фазаларды бөлу, мұнай ұңғыларының өнімдерін газды

жəне сұйық (мұнай, су) фазаларына бөлу процесі.

 

 

 

 

 

Ұңғы

өнімі – ұңғыдан

шығатын көп компонентті заттар, мұнайдан, қабат

суынан, əртүрлі қоспалардан жəне еріген газдан тұрады.

 

 

 

 

Тұрақтандыру – атмосфераға буланбайтын тұрақты мұнайды алу процесі.

 

Шикі мұнай – ұңғыдан дайындау қондырғыларына түсетін мұнай.

 

 

Жылу

сыйымдылық

затқа берілетін

жылу

мөлшерінің

температураның

сəйкесті өзгерісіне қатынасы.

 

 

 

 

 

 

 

Меншікті

жылу сыйымдылық

– масса

бірлігіне

келтірілген

жылу

сыйымдылық. Тəжірибеде бұл ұғым 1 кг затты 10С-ға қыздыруға қажетті жылу

мөлшерін (кДж) білдіреді.

 

 

 

 

 

 

 

 

Жылу

өткізгіштік

заттың

салыстырмалы

орын

ауыстырмайтын

молекулалары

немесе

атомдарының

жылулық

тербелісті

қозғалысының

əсерінен жылу беру процесі, ол жылу өткізгіштік коэффициентімен(Вт/м·К) сипатталады.

Жану жылуы – 1 м3 газ немесе 1 кг сұйық не қатты отынның толық жануы кезінде бөлінетін жылу мөлшері (кДж).

Тиксотропия – құрылым тығыздығының уақыт өте өздігінен ұлғаюы жəне бұзылудан кейін қалпына келуі.

Тауарлы мұнай – нормаға сəйкес сапаға дейін жеткізіліп дайындалған мұнай. Шықтану нүктесі- берілген температура кезінде газдағы су буының шекті мөлшері (тəжірибеде шықтану нүктесі ретінде конденсацияның басталу температурасын айтамыз).

Фильтрация – конструкциясы əртүлі сүзгілер мен сұғындырмалардан сұйықты өткізу.

Флотация – ағын суларды тазарту тəсілі, ол бөлшектердің (мұнай, қатты қоспалар) ауа көбіктеріне жабысып жəне олармен бірге сұйық бетіне қалқып шығып, көбікті қабат түзуге негізделген.

Флокулянттар – полиакриламид (ПАА) түріндегі жоғары молекулярлы суда еритін полиэлектролиттер.

Шлам – сұйықтарды тұндыру немесе сүзу кезінде бөлінетін ұсақ қатты бөлшектер түріндегі тұнба.

Эжектор – газдың қысымын арттыруға арналған сығымды аппарат. Эмульгаторлар – эмульсияның түзілуіне əсер ететін заттар: асфальтендер, нафтендер, шайырлар, парафиндер, тұздар жəне механикалық қоспалар.

95

МАЗМҰНЫ

1 Пəннің оқу-əдістемелік кешені.................………………………………... 3

1.6Тапсырмалардың тізімі мен түрлері жəне оларды орындау кестесі........ 4

1.7Əдебиеттер тізімі………………………………………………................... 5

1.8Білімді бақылау жəне бағалау……………………………………………. 5

1.9Курстың саясаты жəне тəртібі.………………………………………….... 9 2 Негізгі таратылатын материалдар мазмұны……………..…………......... 10

2.1Курстың тақырыптық жоспары…………………………………..….…..... 10

2.2Дəрістік сабақтар конспектілері (Модуль 1)…………………………….. 11

Дəрістік сабақтар конспектілері (Модуль 2)…………………………….. 36

2.3Тəжірибелік (семинар) сабақтардың жоспары…………………………... 77

2.4Студенттердің өзіндік жұмыстары (СОӨЖ) аясында өткізілетін сабақтардың жоспары.................................................……………….…..... 82

2.5Студенттердің өздік жұмыстары(СӨЖ) бойынша сабақ жоспары......... 83

2.6Өздік бақылауға арналған тест тапсырмалары ……………………......... 85

Тест тапсырмалардың жауап паспорты………………………….............. 89

2.7

Өткен курс бойынша емтихан сұрақтарының тізімі......…………………

89

2.8

Курс бойынша глоссарий……......…………………………………………

93

96

Гүлбағдам Жүсіпқызы Смаилова, Ольга Жексенбайқызы Байдельдина

ҰҢҒЫ ӨНІМДЕРІН ЖИНАУ ЖƏНЕ ДАЙЫНДАУ

Пəннің оқу-əдістемелік кешені

(5В070800 – мұнай-газ ісі мамандығы үшін)

Редактор

«Мұнай жəне газ кенорындарын

 

пайдалану жəне баптау» кафедрасы

 

мəжілісінің хаттамасы

№ 14 «26» сауір 2012ж.

«Қ.Тұрысов атындағы Геология

 

Жəне мұнай-газ ісі» институты

 

ОƏК мəжілісінің хаттамасы

№4 «08» мамыр 2012ж.

Басуға қол койған күні ... 2012ж.

Таралымы ... дана. Пішімі 60х84 1/16. № 1 баспаханалық қағаз. Көлемі ... бет. Тапсырыс № ... Бағасы келісімді.

Қ.И. Сəтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық университетінің басылымы ҚазҰТУ Ақпараттық-баспа орталығы,

Алматы қ., Сəтбаев көшесі, 22

97